«Μετά-αλήθεια» («post-truth»). Δεν είναι η καθαρή αλήθεια -αν υπάρχει τέτοια- δηλαδή αυτή που βασίζεται αποκλειστικά σε απτά, αδιάψευστα γεγονότα. Αλλά δεν είναι ούτε το ψέμα, κάτι που στηρίζεται σε αναληθή γεγονότα. Είναι «ένας όρος που χαρακτηρίζει συνθήκες στις οποίες τα αντικειμενικά γεγονότα επηρεάζουν λιγότερο την κοινή γνώμη απ’ ότι η έκκληση στο συναίσθημα», γράφει το Λεξικό της Οξφόρδης που αναδεικνύει τον όρο «post-truth» ως Λέξη της χρονιάς 2016. Είναι μια αλήθεια που δημιουργείται από επιχειρήματα τα οποία όμως στοχεύουν στο συναίσθημα και όχι στη λογική.

Είναι, λοιπόν, η «μετά-αλήθεια» ένας κατ’ εξοχήν πολιτικός όρος. Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1992, αλλά τον τελευταίο χρόνο επανέρχεται συνεχώς στον δημόσιο διάλογο. Η συχνότητα της χρήσης της λέξης αυξήθηκε κατά 2.000% (!) το 2016 σε σχέση με το 2015. Τι συνέβη; Συνέβη το Brexit. Συνέβη η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ. Συνέβη η άνοδος του λαϊκισμού σε κάθε γωνιά της Ευρώπης. Συνέβη η καθιέρωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (Twitter) ως επίσημο μέσο επικοινωνίας των πολιτικών προς τους πολίτες ή ψηφοφόρους. Με 140 χαρακτήρες το μήνυμα δεν μπορεί να είναι βασισμένο σε λογικά επιχειρήματα. Μπορεί μόνο να χτυπά στο θυμικό.

«Πρώτα είδαμε τη συχνότητα να εκτοξεύεται τον Ιούνιο, τον μήνα του δημοψηφίσματος που πραγματοποιήθηκε για την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ», εξήγησε στο BBC πρόεδρος των Λεξικών της Οξφόρδης, Κάσπερ Γκράθγουολ. «Υστερα κλιμακώθηκε η χρήση της λέξης τον Ιούλιο, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ εξασφάλισε την υποψηφιότητα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος». Και έκτοτε η χρήση της λέξης δεν έχει δείξει σημάδια υποχώρησης. «Δεν θα μου έκανε εντύπωση αν η λέξη γίνει σήμα κατατεθέν της εποχής μας», είπε ο ίδιος.

Η συνήθεια να αξιοποιούνται τα σόσιαλ μίντια ως πηγή ειδήσεων και η αυξανόμενη δυσπιστία πολιτών στα «συστημικά μέσα» απλώς ευνοεί την ανακύκλωση «μετά–αληθειών». Και η απόφαση του Λεξικού της Οξφόρδης να αναδείξει αυτή τη λέξη ως διεθνή λέξη της χρονιάς είναι ένα πολιτικό σχόλιο για μία τάση που εξηγεί πολλά για τις εξελίξεις στον κόσμο. Ισως στέλνει και ένα μήνυμα: το 2016 είναι πολύ διαφορετικό από το 2015, τότε που αντί για λέξη της χρονιάς είχαν προτείνει ένα emoji που ξεσπά στα γέλια και δακρύζει.

Οι λέξεις που έφτασαν στον τελικό:

Adulting – Το να φέρεσαι ως ενήλικας, όχι για κάποιον ουσιώδη λόγο, αλλά για απλά καθημερινά πράγματα όπως να κλείσεις ένα οχτάωρο εργασίας.

Alt-right – Η φράση χαρακτηρίζει ιδεολογικές ομάδες που προωθούν εξτρεμιστικές συντηρητικές ή αντιδραστικές ιδέες. Αξιοποιούν το Διαδίκτυο για να διαδώσουν το επιτηδευμένα αμφιλεγόμενο περιεχόμενο των μηνυμάτων τους.

Brexiteer – Από το Brexit και Musketeer (μασκοφόρος). Ετσι στιγματίστηκε ο οπαδός της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ.

Chatbot – Πρόγραμμα του υπολογιστή που έχει σχεδιαστεί ώστε να προσομοιώνει τη συζήτηση μηχανών με ανθρώπους, δηλαδή χρήστες του Διαδικτύου

Coulrophobia – Η φοβία κατά των κλόουν που προκάλεσε η τάση του φετινού Χαλογουίν: φαρσέρ ντυμένοι κλόουν εκφόβιζαν κόσμο για να κάνουν πλάκα. Το φαινόμενο άρχισε στις ΗΠΑ και έφτασε μέχρι την Αυστραλία.

Glass cliff – Η φράση αυτή θα ήταν η τελική επιλογή του Λεξικού της Οξφόρδης αν είχε νικήσει τις εκλογές στις ΗΠΑ η Χίλαρι Κλίντον. Ο γυάλινος γκρεμός αντικαθιστά αυτό που οι αγγλόφωνοι αποκαλούν «γυάλινο ταβάνι» (glass ceiling), δηλαδή τους αόρατους περιορισμούς στις προοπτικές ανθρώπων μίας μειονότητας, συνήθως των γυναικών. Τώρα που γυναίκες αναλαμβάνουν ηγετικούς ρόλους σε εταιρείες και επιχειρήσεις όλου του κόσμου, ο κίνδυνος είναι να πέσουν στον γκρεμό, δηλαδή να αποτύχουν.

Hygge – Το να κάθεσαι κουκουλωμένος, με μάλλινες κάλτσες και ζεστά ρούχα, μπροστά από ένα τζάκι με ζεστό κρασί και παρέα. Αυτό είναι το αίσθημα το hygge που προωθεί η δανέζικη κουλτούρα φέτος

Latinx – Είναι λατίνος, αλλά δεν έχει κάποια σεξουαλική ταυτότητα ή προσανατολισμό. Αυτοπροσδιορίζεται ως ουδέτερος στο φύλο (x)

Woke – Ξύπνησες και έχεις πια επίγνωση της πραγματικότητας, της κοινωνίας και της αδικίας στην κοινωνία. «Woke» χαρακτηρίζονται κυρίως τα σχόλια ή μηνύματα κατά της ρατσιστικής συμπεριφοράς

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News