Λίγα ζητήματα προκαλούν μεγαλύτερο δημόσιο ενδιαφέρον και ανησυχία από ό,τι το σεξ και η θρησκεία. Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, ο Θεός έφτιαξε την ανθρωπότητα «λίγο κατώτερη από τους αγγέλους». Εάν, όμως, οι άνθρωποι είναι τόσο κοντά στους αγγέλους και η διαφορά έγκειται στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα, τι κάνουμε με αυτήν;

Μεγάλο μέρος της πολιτικής διαμάχης, εξάλλου, και του διχασμού στις κοινωνίες όλου του κόσμου, επικεντρώνεται σε σεξουαλικά ζητήματα, αν λάβουμε υπόψη ότι το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού έχει χριστιανικό υπόβαθρο ή κοσμοθεωρία, αναφέρει το δελτίο Τύπου για την έκδοση του «Lower Than the Angels» του Ντάιαρμεϊντ ΜακΚάλοκ.

Το μήνυμα του βιβλίου είναι απλό, αναγκαίο και επίκαιρο. Ο ομότιμος καθηγητής Ιστορίας της Εκκλησίας στο Πανεπιστημιο της Οξφόρδης μάς καλεί να δώσουμε προσοχή στην ένδοξη πολυπλοκότητα και στις αντιφάσεις της ιστορίας του Χριστιανισμού. Με το επικό έργο του επιχειρεί να κατευνάσει τους φόβους των χριστιανών και μέσα από την αφήγηση μιας ιστορίας 3.000 χρόνων και τον σχολιασμό απόψεων των ιερών κειμένων να ενθαρρύνει την κατανόηση της εμπειρίας των πιστών με το σεξ, το φύλο και την οικογένεια.

Οι χριστιανοί μπορεί να διαφωνούν σήμερα σε πολλά ζητήματα σχετικά με το φύλο και τη σεξουαλικότητα, γράφει στους New York Times ο Σπένσερ Στραμπ, ο οποίος διδάσκει Μεσαιωνική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, παρουσιάζοντας το βιβλίο του ΜακΚάλοκ. Μπορούν οι γυναίκες να είναι μέλη του κλήρου; Μπορούν να παντρεύονται οι ομοφυλόφιλοι; Είναι δικαίωμα η αναπαραγωγική επιλογή; Η αντισύλληψη είναι αμαρτία; Η φυλομετάβαση επιβεβαιώνει τη θεϊκή αλήθεια ή μήπως παραβιάζει ένα θεόσταλτο δίπολο;

Ο Στραμπ επισημαίνει στους New York Times ότι στην επιβλητική νέα ιστορία του για τις πολλές διαφορετικές στάσεις των χριστιανών απέναντι στο σεξ ο ΜακΚάλοχ εξηγεί πως αυτές οι ανησυχίες ορίζουν μόνο τον τελευταίο μισό αιώνα της πίστης. Για τα περίπου 1.900 χρόνια που είχαν προηγηθεί, το πιο σημαντικό ερώτημα, λέει, ήταν: Είναι αμαρτία να παντρεύεσαι και να κάνεις παιδιά;

Ανακεφαλαιώνοντας τη διαμάχη χιλιετιών για την ανιερότητα του γάμου, ο Ντάιαρμεϊντ ΜακΚάλοκ, διακεκριμένος μελετητής της Αγγλικής Μεταρρύθμισης, συγγραφέας βραβευμένων βιβλίων για την εκκλησιαστική ιστορία και γιος αγγλικανού κληρικού, παρατάσσει αντίθετες θέσεις χριστιανών φιλοσόφων, οι οποίοι είναι θετικοί απέναντι στο σεξ ή το απεχθάνονται.

Το ρευστό φύλο των αγγέλων

Με το σχεδόν 700 σελίδων έργο του για τον χριστιανισμό και το σεξ, σκοπός του ΜακΚάλοκ ήταν να ρίξει μια «χειροβομβίδα» σε αυτές τις ατέλειωτες «αντιπαραθέσεις» στους κόλπους της Εκκλησίας, αμφισβητώντας αιώνες ιδιοτελούς ομοφοβίας, ψευδολογιών και κακοποίησης, γράφει οΤιμ Ανταμς στον Guardian, παραθέτοντας τη συνέντευξή του με τον διαπρεπή εκκλησιαστικό ιστορικό και συγγραφέα. Ο ΜακΚάλοκ είναι στο πλευρό των αγγέλων, οι οποίοι, επισημαίνει, είναι τα αρχικά όντα ρευστού φύλου (με αντωνυμίες ασαφείς).

Τη δεκαετία του 1980 ο ΜακΚάλοκ βρέθηκε στα πρωτοσέλιδα των βρετανικών ταμπλόιντ ως ο πρώτος «ανοιχτά» ομοφυλόφιλος άνδρας που έκανε αίτηση για να χειροτονηθεί εφημέριος της Αγγλικανικής Εκκλησίας. «Η επιπλοκή», λέει στον Guardian, «ήταν ο πολύ ενοχλητικός εθισμός μου στην αλήθεια». Γιατί, σε αντίθεση με πολλούς ιερείς πριν από αυτόν, ο ΜακΚάλοκ δεν έκρυβε τη σεξουαλικότητά του. «Είχα έναν σύντροφο. Μισούσα την υποκρισία. Και, φυσικά, η Εκκλησία αναστατώθηκε πραγματικά από αυτό. Κανένας δεν ήξερε τι να κάνει».

Ο ΜακΚάλοκ πίστευε ότι θα μπορούσε να έχει μια θετική συζήτηση με τον τότε επίσκοπο του Μπρίστολ, Μπάρι Ρότζερσον, αλλά «ο επίσκοπος τρομοκρατήθηκε πραγματικά» και αναρωτήθηκε αν θα μπορούσε να σκεφτεί την αγαμία, τον πατροπαράδοτο τρόπο με τον οποίο η Eκκλησία φρόντιζε να αποφεύγει τέτοια θέματα. Οπως λέει, δε, το αποτέλεσμα ήταν τρομερό στρες, τραύμα και δυστυχία. «Είχα σκεφτεί την Εκκλησία ως φίλο και αυτή με χαστούκισε στο πρόσωπο. Είχα σχέση με έναν υπέροχο άνδρα με τον οποίο έχω ακόμα επαφή και πολύ σωστά μου είχε πει τότε: “Σου το είπα”».

Για την Ιστορία, ο ΜακΚάλοκ απέσυρε τελικά την αίτησή του. Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, λέει, ήταν πως ορισμένοι ηγέτες της Αγγλικανικής Εκκλησίας, μεταξύ των οποίων και ο τότε επίσκοπος του Καντέρμπουρι, συμπαρατάχθηκαν με τους αγιατολάχ καταδικάζοντας ως «βλάσφημους» τους «Σατανικούς Στίχους» του Σαλμάν Ρούσντι.

Βιβλικά Απόκρυφα και φαντασιώσεις

Στο εμπεριστατωμένο έργο του ο άγγλος ακαδημαϊκός επισημαίνει ότι ο Ιησούς δεν αναφέρθηκε ποτέ στους ομοφυλόφιλους, στον αυνανισμό ή στον ρόλο της γυναίκας στην κοινωνική ζωή, πόσο δε μάλλον στην ιερή ζωή. Ωστόσο επί χιλιετίες αυτό δεν εμπόδισε μελετητές εκκλησιαστικών κειμένων και λαϊκούς χριστιανούς να ενεργούν σαν να το είχε κάνει, γράφει η Κάθριν Χιουζ παρουσιάζοντας στον Guardian το «Lower Than the Angels».

Σύμφωνα με αυτούς που κουνάνε επιτιμητικά το δάχτυλο, εξάγοντας συμπεράσματα από τα Βιβλικά Απόκρυφα, την ερμηνεία και τις προσωπικές τους φαντασιώσεις, οι γυναίκες είναι είτε ηθικά ανώτερες είτε διεφθαρμένες πόρνες. Ομοίως, ο ομοφυλοφιλικός έρωτας είναι τη μια στιγμή η συναισθηματική «κόλλα» που συνδέει τις άγαμες μοναστικές κοινότητες και την άλλη μια αμαρτία που απαιτεί να λιθοβολούνται οι συμμετέχοντες.

Ο ΜακΚάλοκ, επισημαίνει η Χιουζ, επιχειρεί να δείξει ότι η πηγή για τις συγκεχυμένες διδασκαλίες σχετικά με το σεξ, τη σεξουαλικότητα και το φύλο είναι το ίδιο το DNA του χριστιανισμού. Η χριστιανική Εκκλησία, συνυφασμένη με δύο διαφορετικές παραδόσεις, την αρχαία ελληνική και την ιουδαϊκή, οι οποίες διαμορφώθηκαν με διαφορετικούς τρόπους η καθεμία τουλάχιστον έναν αιώνα πριν από την υποτιθέμενη άφιξη του Ιησού στη Γη, παραμένει μια ουσιαστικά ετερογενής υπόθεση.

Ο άγγλος ακαδημαϊκός αντιλαμβάνεται την Εκκλησία σαν «μια οικογένεια ταυτοτήτων», εννοώντας τους ρωμαιοκαθολικούς, τους προτεστάντες και τους ορθόδοξους, καθώς και αναρίθμητες άλλες αιρέσεις και αποσχισθείσες ομάδες, ορισμένες από τις οποίες έχουν εξαφανιστεί εδώ και καιρό. Και όπως συμβαίνει σε όλες οι οικογένειες, υπήρχε ένα τεράστιο δυναμικό για καυγάδες και άσχημα συναισθήματα, κάτι προφανές όταν το θέμα της συζήτησης είναι, για παράδειγμα, η ακριβής φύση της Αγίας Τριάδας. Εισάγοντας, δε, τα ανθρώπινα γεννητικά όργανα στο υπό συζήτηση θέμα, το αποτέλεσμα είναι πόρτες που κλείνουν με θόρυβο και ζοφερές σιωπές.

Σε άλλο ιστορικό παράδειγμα, γράφοντας στον Guardian για τη μελέτη του ΜακΚάλοκ, η Χιουζ αναφέρει τον Ιωάννη Χρυσόστομο, επίσκοπο Αντιοχείας και Κωνσταντινούπολης τον 4ο αιώνα, ο οποίος είχε εμμονή με τις σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ ανδρών. Ενας σύγχρονος κριτικός έχει καταλήξει ότι ο Χρυσόστομος έγραψε για το σεξ περισσότερα από οποιονδήποτε άλλον συγγραφέα πριν από τον Φρόιντ, με εξαίρεση τον Πέτερ Ντάμιαν, έναν σκοτεινό βενεδικτίνο του 12ου αιώνα. Μάλιστα, ο Χρυσόστομος ήταν αυτός που επινόησε τον κανόνα ότι οι «παθητικοί ομοφυλόφιλοι» έχασαν το δικαίωμά τους να θεωρούνται άνδρες και ως εκ τούτου θα έπρεπε να λιθοβολούνται μέχρι θανάτου.

Η παρθένος Μαρία και άλλες γυναίκες, πόρνες ή αγίες

Στο μεταξύ, ο Αγιος Ιερώνυμος, ο οποίος έγραφε από τη Ρώμη περίπου την ίδια εποχή και ήταν ειδικός στο να καυτηριάζει τη γυναικεία ετεροφυλοφιλική επιθυμία, εξήγησε σε μια χήρα ότι αν ξαναπαντρευόταν θα ήταν «σαν το σκυλί που επιστρέφει στον εμετό του» και ότι η απόκτηση άλλου ενός μωρού θα σήμαινε απλώς ότι θα είχε να καθαρίζει περισσότερα περιττώματα…

Αλλες αντιπαραθέσεις για το σεξ ήταν λιγότερο σκατολογικές αλλά όχι λιγότερο σωματικές, αναφέρει ο ΜακΚάλοκ στο έργο του «Lower Than the Angels». Στα πρώτα χρόνια γινόταν μια μακρά και επίσημη συζήτηση σχετικά με το ποιο από τα στόμια της Μαρίας χρησιμοποίησε το Αγιο Πνεύμα για να την αφήσει έγκυο. Σύμφωνα με μια υπόθεση, πιθανώς του 2ου αιώνα, τα μάτια ήταν το σημείο από το οποίο εισήλθε το πνεύμα, ενώ μια ανώνυμη αιγυπτιακή πηγή πρότεινε κάτι πιο γαργαλιστικό, τη μύτη. Ο σκοπός αυτών των θεωριών ήταν στην πραγματικότητα να κρατήσουν τα σεξουαλικά όργανα της Μαρίας καλυμμένα αξιοπρεπώς.

Αυτό δεν γινόταν μόνο για να είναι πιο ευπρεπείς οι πίνακες του Ευαγγελισμού, αλλά και για να διασφαλιστεί ότι η παρθενία της Παρθένου θα παρέμενε ανέπαφη. Ωστόσο, ακόμα και αυτή η προσεκτική κατασκευή δεν μπόρεσε να απαντήσει στο ερώτημα αν η πράξη της γέννησης του Ιησού δεν θα έσπαγε ούτως ή άλλως τον παρθενικό υμένα της Παναγίας, καθιστώντας άκυρη την παρθενία της. Ηταν ένα αίνιγμα που κρατούσε επί αιώνες απασχολημένους έξυπνους ανθρώπους, οι οποίοι αναζητούσαν απαντήσεις στις βιβλιοθήκες τους.

Ωστόσο, οι πρώτοι ιεράρχες δεν ήταν οι μόνοι που ένιωθαν ότι είχαν το δικαίωμα να προβάλλουν μια θεολογία σύμφωνη με τη δική τους εικόνα, παρατηρεί η Χιουζ στον Guardian. Οπως αναφέρει προσεκτικά ο ΜακΚάλοκ, οι πολυμήχανες γυναίκες βρήκαν τρόπους να ανατρέψουν τα πρότυπα για τους σκοπούς της προσωπικής τους ευχαρίστησης. Η Αικατερίνη της Σιένα, μυστικίστρια του 14ου αιώνα, φαντάστηκε με ενθουσιασμό τον εαυτό της να παντρεύεται τον Χριστό με γαμήλιο δαχτυλίδι την περιτομή της ακροποσθίας του. Μια άλλη δομινικανή μοναχή, η Αντελχαΐντ ντε Φράουενμπουργκ, έγραψε για τη λαχτάρα της να θηλάσει την Παναγία.

Τέτοια πράγματα γίνονται γρήγορα ενοχλητικά και για να εξουδετερώσει τις πυρετώδεις φαντασιώσεις των αγιοποιημένων αγάμων κατά την πρώιμη σύγχρονη περίοδο, η Εκκλησία στράφηκε στην προώθηση της οικογενειακής ζωής. Στις διάφορες μεταρρυθμισμένες Εκκλησίες (κατηγορία χριστιανικών προτεσταντικών Εκκλησιών) ο γάμος έγινε πλέον το ύψιστο αγαθό, όχι μόνο για τα ευσεβή εκκλησιάσματα, αλλά και για τους κληρικούς τους.

Οι ανησυχίες σχετικά με τον παρθενικό υμένα της Μαρίας και τη μοιχεία της συζύγου του Ιωσήφ αντικαταστάθηκαν από μια ιδανική οικογένεια, που είχε ως πρότυπο εκείνη ενός ευκατάστατου εμπόρου σε μια πόλη της βόρειας Ευρώπης. Ο Ιησούς απέκτησε μερικά αδέλφια (τα οποία προηγουμένως ήταν σκιώδη), ενώ «ανακαλύφθηκε» και μια γιαγιά με τη μορφή της Αγίας Αννας. Ακόμη και η Μαρία Μαγδαληνή θα μπορούσε τώρα να αποκατασταθεί, από μια «πόρνη με επτά δαιμόνια μέσα της» (σύμφωνα με το Ευαγγέλιο του Λουκά) σε μια κάπως αισθησιακή θεία.

Αλλά αυτές οι διαχρονικές χριστιανικές «οικογενειακές αξίες» είναι που αποδεικνύονται όλο και πιο επιζήμιες. Ο ΜακΚάλοκ πραγματεύεται με ειλικρίνεια τον αδέξιο και συχνά σκληρό τρόπο με τον οποίο οι Εκκλησίες στη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο περίοδο κωλυσιεργούσαν σε ζητήματα όπως η αντισύλληψη, τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων και των λεσβιών και η χειροτονία των γυναικών.

Το βιβλίο του δεν είναι σε καμία περίπτωση ένα επαναστατικό ντοκουμέντο, υπογραμμίζει η Κάθριν Χιουζ στον Guardian. Αντιθέτως, καταλήγει στην ήπια και λογική πρόταση ότι αυτό που χρειάζεται απεγνωσμένα η Εκκλησία είναι μια γενική συμφωνία ότι οι διδασκαλίες της για τη σεξουαλικότητα έχουν ελάχιστη σχέση με τα κείμενα και με οτιδήποτε έχει να κάνει με το συνονθύλευμα των φόβων, των φαντασιώσεων και των προσωπικών συμφερόντων παλαιών σχολιαστών και των ιστορικών κοινωνιών στις οποίες έζησαν.

Το καλύτερο που έχετε να κάνετε τώρα, προτείνει ο εμπνευσμένος εκκλησιαστικός ιστορικός στο «Lower Than the Angels», θα ήταν να κοιτάξετε πέρα ​​από το παλιό και συχνά επιζήμιο δόγμα και να προσέξετε πώς οι πραγματικοί άνθρωποι, σε όλη την υπέροχη ποικιλία τους, οργανώνουν τη σεξουαλική ζωή τους με μεγαλύτερη άνεση όταν αφήνονται ελεύθεροι να το κάνουν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News