Περί plan B

Σύμφωνα με δημοσίευμα του «Πρώτου Θέματος», ο κορεάτικης καταγωγής σύμβουλος του Γιάνη Βαρουφάκη (και μετέπειτα του Ευκλείδη Τσακαλώτου), Γκλεν Κιμ,  είχε αποκαλύψει ό τι δρομολογείτο από το υπουργείο Οικονομικών «δημοσιονομικό νόμισμα που έπρεπε να μοιάζει, να μυρίζει και να έχει την ίδια υφή με το ευρώ, χωρίς να είναι».

Στο πίσω μέρος του νομίσματος -αναφέρει το δημοσίευμα– θα αναγραφόταν η αντιπροσωπευτική του αξία, η διάρκεια ισχύος του, αλλά και για ποιον σκοπό δημιουργήθηκε – την εξόφληση πληρωμών στην Εφορία, στο πρότυπο των κουπονιών σίτισης! Η εφαρμογή του θα ξεκινούσε από τους περίπου 500.000 δημόσιους υπαλλήλους στο μισθολόγιο των οποίων η πρόσβαση της κυβέρνησης ήταν εύκολη και θα αφορούσε το 10% του μισθού εκδίδοντας κουπόνια για το 10% αυτού. Επειδη όμως το νομικό πλαίσιο του 1927 απαγόρευε στο κράτος να εκδίδει χρήματα για την αποπληρωμή οφειλών, το πρόβλημα ξεπεράστηκε από την ομάδα του Κιμ, που αποφάσισε ότι το ειδικό αυτό νόμισμα θα ήταν «πιλοτικό και όχι μόνιμο» και θα είχε χρήση για πολύ συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Αν το σύστημα πετύχαινε,  θα επεκτεινόταν για πληρωμές και σε άλλους τομείς.

Σε επιστολή εξάλλου που φέρνει στο φως της δημοσιότητας η εφημερίδα, ο Αμερικανοκορεάτης παρουσιάζει στον Γιάνη Βαρουφάκη τις σκέψεις του για τις ενναλακτικές που είχε η Ελλάδα σε περίπτωση εξόδου από το ευρώ, παραπέμποντας σε προσπάθειες υιοθέτησης εναλλακτικών νομισμάτων από άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα το Εκουαδόρ!

«Στις αρχές του έτους [το Εκουαδόρ] κυκλοφόρησε ένα ηλεκτρονικό νόμισμα μέσω των κινητών τηλεφώνων. Από όσα γνωρίζω, καμία χώρα δεν εισήλθε σε αυτή τη διαδικασία ελαφρά τη καρδία και χωρίς να έχει αφιερώσει πολύ χρόνο και προσπάθεια στον σχεδιασμό και την εκτέλεση του εγχειρήματος. Ακόμα και στις πιο καλά οργανωμένες περιπτώσεις, το ρίσκο αποτυχίας θα είναι μεγάλο και δύσκολο στον σχεδιασμό και τον έλεγχό του. Στην περίπτωση του Εκουαδόρ, παρά το γεγονός ότι υπήρξαν μήνες σχεδιασμού και στενή συνεργασία τοπικών εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, τα αποτελέσματα ήταν σχετικά μέτρια (ύστερα από 2 μήνες, μόνο 8.000 πολίτες από τα συνολικά 15 εκατομμύρια του Εκουαδόρ συμμετείχαν στο πρόγραμμα). Δεν λέω ότι δεν είναι εφικτό, αλλά απαιτεί πολύ περισσότερη έρευνα και σκέψη, καθώς και την άμεση εμπλοκή ορισμένων τμημάτων σε πολλούς διαφορετικούς οργανισμούς και υπουργεία», ανέφερε στη συγκεκριμένη αναφορά του ο σύμβουλος του Γιάνη Βαρουφάκη (το πλήρες κείμενο της επιστολής, όπως την παρουσίασε το «Πρώτο Θέμα» στο τέλος του άρθρου).

O ιδιος ο κ. Βαρουφάκης επιβεβαίωσε το περιεχόμενο της επιστολής, με ένα tweet.

Η επιστολή Γκλεν Κιμ στον Γιάνη Βαρουφάκη

«Γιάνη, θα ήθελα να σου εκφράσω τις σκέψεις μου για τις προοπτικές σχετικά με τη διερεύνηση εναλλακτικών λύσεων για το ευρώ από την εκτελεστική/πρακτική πλευρά του θέματος.

Κρίνοντας τα πράγματα εκ των υστέρων, εάν η Ελλάδα είχε διατηρήσει το παλαιό νόμισμα της δραχμής, πολλά από τα σκληρά μακροοικονομικά σχέδια προσαρμογής, που σχετίζονται με τη λιτότητα και την εσωτερική υποτίμηση που επιβλήθηκαν στη χώρα μας από τους πιστωτές, θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί.

Πράγματι, είναι μια ελκυστική σκέψη η στρατηγική της “Επιστροφής στο μέλλον”, όπως μια επανάκαμψη ενός εναλλακτικού νομίσματος σε σχέση με το ευρώ. Ωστόσο, δεν μπορώ να μην είμαι προβληματισμένος με την κλίμακα, την πολυπλοκότητα και τον βαθμό δυσκολίας όταν εφαρμόζει κανείς τέτοιου είδους ιδέες στην πραγματικότητα.

Με βάση πολλαπλές ανεπίσημες συζητήσεις και άλλα γεγονότα, όπως συνομιλίες που σχετίζονται με το προσωπικό μιας σειράς οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων του υπουργείου Οικονομικών, του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους, της Τραπέζης της Ελλάδος και των εγχώριων τραπεζών, όπως επίσης και μυστικές και ανεπίσημες συζητήσεις με το δικό μου δίκτυο επαφών μέσω του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, είναι για μένα ξεκάθαρο πως χωρίς τη δέουσα εξουσιοδότηση και κινητοποίηση ενός μεγάλου αριθμού εξειδικευμένων πηγών που να εργάζονται στενά και με υψηλό βαθμό συντονισμού, ακόμα και η σύνταξη ενός συνετού κειμένου εργασίας για την κυβέρνηση θα μπορούσε να αποδειχθεί προκλητική και ριψοκίνδυνη.

Οπως έχεις προτείνει, έχω κάνει έρευνα για το πώς κάποια έθνη διερεύνησαν εναλλακτικά νομίσματα, όπως το Εκουαδόρ, το οποίο στις αρχές του έτους κυκλοφόρησε ένα ηλεκτρονικό νόμισμα μέσω των κινητών τηλεφώνων. Από όσα γνωρίζω, καμία χώρα δεν εισήλθε σε αυτή τη διαδικασία ελαφρά τη καρδία και χωρίς να έχει αφιερώσει πολύ χρόνο και προσπάθεια στον σχεδιασμό και την εκτέλεση του εγχειρήματος. Ακόμα και στις πιο καλά οργανωμένες περιπτώσεις, το ρίσκο αποτυχίας θα είναι μεγάλο και δύσκολο στον σχεδιασμό και τον έλεγχό του. Στην περίπτωση του Εκουαδόρ, παρά το γεγονός ότι υπήρξαν μήνες σχεδιασμού και στενή συνεργασία τοπικών εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, τα αποτελέσματα ήταν σχετικά μέτρια (ύστερα από 2 μήνες, μόνο 8.000 πολίτες από τα συνολικά 15 εκατομμύρια του Εκουαδόρ συμμετείχαν στο πρόγραμμα). Δεν λέω ότι δεν είναι εφικτό, αλλά απαιτεί πολύ περισσότερη έρευνα και σκέψη, καθώς και την άμεση εμπλοκή ορισμένων τμημάτων σε πολλούς διαφορετικούς οργανισμούς και υπουργεία.

Εκτός από τα προαναφερθέντα που απαιτούν συντονισμό και υποστήριξη των απαιτήσεων, υπάρχει και το στοιχείο του απλού ανθρώπου, “του ανθρώπου στον δρόμο”, που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη. Από το 2010 η Ελλάδα μαστίζεται από μία οικονομική καταστροφή και θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις αν παραμείνει στο ευρώ χωρίς μία γενναία ελάφρυνση του χρέους μαζί με πολιτικές που θα ενισχύουν αντί να επιβραδύνουν την ανάπτυξη.

Μία έξοδος από το ευρώ αυτή τη χρονική περίοδο θα έθετε περισσότερες και όχι λιγότερες δυσκολίες και ρίσκα στις πλάτες μιας κακοποιημένης οικονομίας και των πολιτών της. Οποιαδήποτε λάθος κίνηση ή υπολογισμός σίγουρα θα επιβάρυνε ακόμη περισσότερο τη χώρα και πιθανόν θα απέκλειε οποιοδήποτε όφελος από μία έξοδό της στο μέλλον. Τα ακραία κοινωνικά γεγονότα είναι μία πραγματική πιθανότητα στο εγγύς μέλλον λόγω της εξόδου της χώρας από το ευρώ, ανεξάρτητα από τον βαθμό σχεδιασμού (για την αποτροπή τους). Εάν υπάρχει οποιαδήποτε σοβαρή σκέψη από την κυβέρνηση να δημιουργήσει ένα αξιόπιστο σχέδιο για εναλλακτικό νόμισμα αντί του ευρώ, πρέπει να το επισημοποιήσει μέσω μιας ομάδας εργασίας και να αφιερώσει τον απαραίτητο χρόνο, οικονομικούς πόρους και υποστήριξη από αυτά που είναι αυτή τη στιγμή διαθέσιμα. Υπό τις παρούσες συνθήκες, δεν βλέπω πώς ένα τέτοιο σχέδιο μπορεί να καταρτιστεί σε έναν αξιόπιστο βαθμό ακρίβειας που θα μπορούσε να προστατεύσει τους πολίτες του έθνους από περαιτέρω δεινά.

Κλείνοντας, θα ήθελα να πω ότι οποιοδήποτε εγχείρημα εξόδου από το ευρώ θα ήταν ξεκάθαρα η πιο σημαντική απόφαση που θα λάμβαναν οι Αρχές για πολλά χρόνια. Επομένως, θα ήταν σοφό και προτεινόμενο να υπάρχει απόλυτη ομοφωνία πάνω σε αυτό το ζήτημα με τους ανώτερους πολιτικούς σου εταίρους.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Βεβαίως, αν η Ελλάδα αναγκαστεί να αποχωρήσει από το ευρώ παρά τη θέλησή της (από όσα μπορώ να καταλάβω, επαναλαμβανόμενες δημοσκοπήσεις και δηλώσεις του πρωθυπουργού δείχνουν πως δεν υπάρχει επιθυμία εξόδου από το ευρώ), τότε υπάρχει η ανάγκη της σύστασης αυτής της ομάδας εργασίας».