Ντάμιεν Χερστ: «Η επίθεση στους Δίδυμους Πύργους παραπέμπει σε εικαστικό γεγονός. Οι τρομοκράτες τη σχεδίασαν με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι “οπτικά εκπληκτική”!».

Η πιο πάνω δήλωση του διάσημου και πλέον ακριβοπληρωμένου παγκοσμίως εν ζωή βρετανού εικαστικού προκάλεσε απίστευτο σάλο. Την ξεστόμισε έναν χρόνο μετά την τρομοκρατική ενέργεια με τα 2.977 θύματα στο Κέντρο του Παγκόσμιου Εμπορίου, στην καρδιά της Νέας Υόρκης. Ηταν 11 Σεπτεμβρίου του 2002 και η δήλωση-ρουκέτα καρφώθηκε πάνω στα συντρίμμια των Δίδυμων Πύργων για να δώσει τη χαριστική βολή στον θρήνο. Οι καλλιτέχνες είχαν ήδη αρχίσει να δημιουργούν. Και σήμερα, εκεί, ανάμεσα στις ταφικές γούρνες που στήθηκαν στα άδεια θεμέλια δεσπόζει το Μουσείο Μνήμης της 11^ης Σεπτεμβρίου για να θυμίζει πως η μνήμη είναι απαραίτητη και πως κάθε καταστροφή γεννά και δημιουργία.

Ο νεοϋορκέζος γλύπτης Κρίστοφερ Σοσίντο πάντως, δεν εξεπλάγη, ούτε θορυβήθηκε, ούτε διαφώνησε με την προκλητική δήλωση του Ντάμιεν Χερστ. «Συμφωνώ μαζί του. Ετσι ήταν. Και μπορώ να το πω αυτό, διότι ο αδελφός μου σκοτώθηκε εδώ. Ηταν ένας από τους πυροσβέστες». Πείτε τώρα, ποια από τις δύο δηλώσεις σοκάρει περισσότερο;

«Rendering the Unthinkable», αυτός είναι ο τίτλος της ομαδικής έκθεσης των 13 νεοϋορκέζων εικαστικών, που βίωσαν ο καθένας με τον δικό του τρόπο τη μεγάλη καταστροφή εκείνης της τραγικής 11^ης Σεπτεμβρίου. Άλλος έχασε τον αδελφό του, άλλοι έχασαν τους φίλους τους, άλλοι είδαν τον εμβολισμό από το παράθυρο του σπιτιού τους, άλλη είδαν τον κόσμο να αλλάζει και την Αμερική να γίνεται παράλογα εκδικητική, άλλοι είδαν τον φόβο να σκοτεινιάζει τα βλέμματα των περαστικών. Αλλοι είδαν τον ουρανό να αλλάζει χρώμα. Αλλοι είδαν το κενό – και δεν ήξεραν αν αυτό έπρεπε να γεμίσει ή αν έπρεπε να μείνει άδειο.

Ολοι αυτοί τα τελευταία 15 χρόνια δεν έπαψαν να εργάζονται. Το σοκ το μετέτρεψαν σε δημιουργία, όχι κατ’ ανάθεση, ελεύθερα. Αυτά τα έργα, που φιλοτεχνήθηκαν ως ελεύθερη έκφραση, πάνω σε χαρτί, σε καμβά, σε μάρμαρο ή μέταλλο, καθώς και σε βίντεο, παρουσιάζονται στη μεγάλη έκθεση που διοργανώνει το Εθνικό Μουσείο Μνήμης – αναπαριστώντας αυτό πού δεν χωράει στη σκέψη.

Τζο Ντάνιελς, πρόεδρος του Μουσείου Μνήμης: «Η καλλιτεχνική έκφραση αυτών των εικαστικών αποτελεί ντοκουμέντο. Δείχνει την ακαριαία αλλαγή που προκάλεσαν οι επιθέσεις στον κόσμο μας και πόσο πολύ μας επηρέασαν όλους».

Αλις Μ. Γκρίνγουολντ, διευθύντρια του Μουσείου Μνήμης: «Οι καλλιτέχνες, όπως όλοι μας, προσπαθούν να κατανοήσουν την ακατανόητη καταστροφή και απώλεια αθώας ζωής. Ανταποκρίνονται με τον τρόπο που γνωρίζουν – δια μέσου της τέχνης».

Πώς κατανοεί λοιπόν ένας καλλιτέχνης το ακατανόητο; «Πίσω από αυτόν τον τοίχο (στο υπόγειο του μουσείου) βρίσκονται κλεισμένα μέσα σε σακούλες με φερμουάρ 20.000 κατεψυγμένα ανθρώπινα μέλη», λέει ο Κρίστοφερ Σοσίντο. «Κάπου εκεί, σε μια σακούλα βρίσκεται και ο αδελφός μου». Ο γλύπτης προκαλεί απανωτά σοκ με κάθε φράση του. «Δεν χρεώνουν εισιτήριο στις οικογένειες των θυμάτων. Οι δικοί μου δικαιούνται δωρεάν είσοδο. Οι βετεράνοι δικαιούνται έκπτωση – αν δεν έχεις πόδι (ίσως βρίσκεται κατεψυγμένο στη σακούλα) μπαίνεις στην έκθεση με εισιτήριο $ 17,50. Είναι να τρελαίνεσαι, επειδή όλος ο κόσμος σε κάνει να τρελαίνεσαι. Ούτε καν να διαφωνήσω δεν μπορώ. Απλώς καταμετρώ γεγονότα».

Και πώς μπορείς να δημιουργήσεις καλλιτεχνικά με αυτά τα γεγονότα; Ο Σοσίντο είναι γλύπτης αλλά εν προκειμένω θεώρησε άσκοπο να χρησιμοποιήσει μέταλλο ή γυαλί. Τέτοια «γλυπτά» δημιούργησε το ίδιο το γεγονός των επιθέσεων: μέσα στον χώρο του μουσείου δεσπόζει μια πρώην κολόνα από χάλυβα που στήριζε τον έναν από τους δίδυμους πύργους και η οποία τώρα είναι μια λιωμένη μάζα – σαν τα γλυπτά του Τζον Τσάμπερλεν, αυτά που τον έκαναν παγκοσμίως διάσημο τον 20ο αιώνα, πολύ προτού λιώσει η κολόνα.

Η ζωή αντιγράφει την Τέχνη ή η Τέχνη τη ζωή;

Ο Σοσίντο τελικά χρησιμοποίησε λινό και σχημάτισε τους δίδυμους πύργους λευκούς, μέσα σε ένα μπλε σύννεφο: «Ηθελα να δω ξανά αυτό το μπλε στον ουρανό – και να θυμηθώ τον αδελφό μου».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News