Εντσον Αράντες ντο Νασιμέντο. Πελέ. Ο θρύλος, ο άνθρωπος που παγκοσμιοποίησε το ποδόσφαιρο, όταν αυτό, ως το λαϊκότερο των αθλημάτων έμπαινε πια και στα σπίτια του κόσμου μέσω της τηλεόρασης. Ο μεγαλύτερος όλων. Perola negra, «μαύρο μαργαριτάρι», o πρωταθλητής κόσμου στα 17 του.

Ο,τι και αν πεις για τον Πελέ, για τα όποια γκρίζα σημεία της «βασιλείας» του, ή την ύστερη παρακμή του, δεν μπορεί να αναιρέσει το ότι αυτός ο άνθρωπος είναι το ποδόσφαιρο. Ναι, υπήρξαν νωρίτερα ο Σίβορι, ο Στάνλεϊ Μάθιους, ο Φέρεντς Πούσκας, ο Αλφρέδο ντι  Στέφανο και μετά ο Γιόχαν Κρόιφ, ο Ντιέγκο Μαραντόνα, ο Φραντς Μπεκενμπάουερ, ο Λιονέλ Μέσι, αλλά ο Πελέ είναι η λυδία λίθος, το απόλυτο μέτρο «ποδοσφαιροσύνης».

Ενα παγκόσμιο φαινόμενο που κλείνει τα 80 του χρόνια – γεννήθηκε μία ημέρα σαν κι αυτή, 23 Οκτωβρίου 1940, στο Τρες Κορασόες (στα ελληνικά σημαίνει τρεις καρδιές) της πολιτείας Μίνας Ζεράις στη Βραζιλία. Ηταν το πρώτο παιδί από τα τρία της οικογένειας. Οι γονείς του τον βάφτισαν Εντισον προν τιμή του εφευρέτη Τόμας Εντισον (είχε περάσει από τη γενέθλια πόλη λίγο καιρό πριν από τη γέννηση του Πελέ) και στη συνέχεια αφαιρέθηκε το «ι» από το όνομα.

«Τώρα που είμαι 80 ετών πρέπει να ευχαριστήσω τον Θεό που μου έδωσε υγεία για να φτάσω τόσο μακριά και διαύγεια αν και όχι πάντα τόσο έξυπνα. Όπου κι αν πάω στον κόσμο με υποσδέχονται δέχονται άψογα, οι πόρτες είναι πάντα ανοιχτές για μένα. Ελπίζω ότι όταν φτάνω στον ουρανό ο Θεός να με καλωσορίσει με τον ίδιο τρόπο που όλοι με καλωσορίζουν σήμερα χάρη στο αγαπημένο μας ποδόσφαιρο» ανέφερε σε ηχογραφημένο του μήνυμα πριν λίγες ημέρες, με αφορμή τα γενέθλιά του, ο Πελέ, ένας από τους 20 πιο σημαντικούς ανθρώπους του 20ου αιώνα σύμφωνα με το περιοδικό Time.

Τα παιδικά χρόνια ήταν φτωχικά. Αναγκαζόταν να παίζει μπάλα γεμίζοντας τις κάλτσες του με χαρτιά μη δυνάμενη η οικογένεια να του αγοράσει παπούτσια. Ο πατέρας του Ζοάο Ράμος ντο Νασιμέντο, ελπιδοφόρος διεθνής ποδοσφαιριστής αγωνιζόμενος ως κεντρικός επιθετικός, που ένας σοβαρός τραυματισμός στα 25 του τον κράτησε, ήθελε ο γιος να ακολουθήσει το δρόμο του, σε αντίθεση με τη μητέρα του Δόνα Σελέστε. Θέλοντας να βοηθηθεί οικονομικά και να μπορέσει να αγοράσει δική του μπάλα δούλευε σε καταστήματα τσαγιού ως υπάλληλος και γυάλιζε παπούτσια έξω από τους κινηματογράφους.  Ο Πελέ σχολείο κατάφερε να πάει μόνο μέχρι την τέταρτη τάξη της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ο δρόμος που θα έπρεπε να περπατήσει ήταν διαφορετικός.

Πώς γεννήθηκε το… Πελέ

Οπως ανέφερε το ΑΠΕ-ΜΠΕ στο σχετικό αφιέρωμά του, μολονότι το όνομα Πελέ είναι γνωστό σε κάθε ποδοσφαιρική γειτονιά του πλανήτη, εκείνος είχε δηλώσει πως δεν γνωρίζει πώς προέκυψε το πρωσονύμιο και επίσης ότι δεν του άρεσε, σημειώνοντας ότι δεν υποδηλώνει κάτι στην πορτογαλική γλώσσα. Όταν πολύ αργότερα ένας θεολόγος του είπε ότι η λέξη αυτή υπάρχει στη Βίβλο και στα εβραϊκά σημαίνει θαύμα, άλλαξε την άποψή του.

Του το «κόλλησε» ένας συμμαθητής του στο σχολείο. Μέχρι σήμερα υπάρχουν δύο εκδοχές για το πώς προέυψε. Η πρώτη αναφέρει ότι μία ημέρα που έπαιζε ποδόσφαιρο, στα χωράφια του Τρες Κορασόες με τους φίλους του, με μία αυτοσχέδια μπάλα φτιαγμένη με πανιά και χαρτιά κάποια στιγμή βρήκε πεταμένη, κοντά σε σταθμό του τρένου μία παλιά, ξεφούσκωτη, χαλασμένη, αλλά δερμάτινη μπάλα. Έτσι και το pele που σημαίνει δέρμα σε πολλές λατινογενείς γλώσσες. Η έτερη εκδοχή είναι πως το όνομα προήλθε όταν ο ίδιος φώναζε λανθασμένα τον αγαπημένο παίκτη του «Μπιλέ», τερματοφύλακα της Βάσκο ντα Γκάμα.

Οσο για το «βασιλιάς», ένας τίτλος που του δόθηκε από τον θεατρικό συγγραφέα Νέλσον Ροντρίγκες όταν ήταν μόλις 17 ετών.

Ο Πελέ και οι άλλοι

Ο Πέλε συνεχίζει να συγκρίνεται με τους άλλους μεγάλους στην ιστορία του ποδοσφαίρου, Ντι Στέφανο, Κρόιφ, Μαραντόνα και τους …νεότερους Μέσι και Κριστιάνο Ρονάλντο. Σίγουρα αυτή η σύγκριση μεταξύ τους δεν είναι μόνο άδικη, αλλά και αδύνατη, όπως υπογράμμισε πρόσφατα η ισπανική εφημερίδα Marca: διαφορετικοί χρόνοι, γήπεδα, διαιτησία, μπάλες, φυσική ικανότητα . Άλλωστε το ποδόσφαιρο είναι διαφορετικό, και τίποτα δεν είναι το ίδιο, σε οποιοδήποτε είδος ζωής, όπως πριν από 50 χρόνια.

Πάντως σίγουρα λίγοι είναι εκείνοι που αμφισβητούν την ιστορική αξιοπιστία του Σέζαρ Λουίς Μενότι, παγκόσμιου πρωταθλητή το 1978 με την Αργεντινή, που υποστήριξε, παρά το γεγονός ότι στη… συζήτηση «συμμετείχαν» τρεις Αργεντινοί: «Αυτός, για μένα, ήταν ο καλύτερος στην ιστορία. Ο Πελέ είχε τα πάντα, δεν του έλειπε τίποτα: μια προνομιακή σωματική διάπλαση, ένας παίκτης που κέρδιζε τις μονομαχίες, ηγέτης σαν τους θεούς … Ήταν ο μεγαλύτερος, ο καλύτερος όλων των εποχών».

Εκείνος έχει πει: «Ο κόσμος με ρωτάει πότε θα γεννηθεί ο νέος Πελέ. Ποτέ! Οι γονείς μου έκλεισαν το εργοστάσιο παραγωγής. Oταν ο Μέσι βάλει 1.283 γκολ σαν εμένα και πάρει τρία Μουντιάλ, το βλέπουμε».

Κι αν το βασικό επιχείρημα όσων αμφιβάλουν για την πρωτοκαθεδρία του είναι ότι δεν έπαιξε ποτέ σε ευρωπαϊκή ομάδα, όπου ο συντελεστής δυσκολίας είναι υψηλότερος σε σχέση με το βραζιλιάνικο πρωτάθλημα, η απάντηση έρχεται από την ίδια την Ιστορία. Παρά τις πιέσεις που ασκούσαν οι μεγάλοι σύλλογοι της Ευρώπης για να τον αποκτήσουν, ο Πελέ παρέμεινε στη Σάντος 19 χρόνια λόγω της μεγάλης του αγάπης για την ομάδα, αλλά και λόγω της απαγόρευσης που ασκούσε η κυβέρνηση της χώρας, μιας και ο πρόεδρός της Ζάνιο Κουάδρος το 1961 τον κήρυξε «εθνικό θησαυρό», για να τον εμποδίσει να φύγει.

Ο Πελέ ήταν 10άρι, αλλά όχι ακριβώς. Αγωνίστηκε ως δεύτερος επιθετικός. Η τεχνική κατάρτιση και η αθλητικότητά του επαινέθηκαν παγκοσμίως, και κατά τη διάρκεια της καριέρας του ήταν γνωστός για την άριστη ντρίμπλα και πάσα του, την εξαιρετική του ικανότητα στο ψηλό παιχνίδι, τη δημιουργικότητά του, αλλά και τη μεγάλη του έφεση στο σκοράρισμα. Το βασικό του προσόν όμως ήταν κάτι ευρύτερο. Εκανε το ποδόσφαιρο, το όμορφο ποδόσφαιρο, να μοιάζει απλό. Αυτό το απέδειξε σε όλον τον κόσμο, στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1970, το πρώτο που είχε τόσο οικουμενική τηλεοπτική κάλυψη.

Ο Πελέ έπαιξε για 19 χρόνια στη Σάντος (1956-1974) με τον εντυπωσιακό απολογισμό των 658 τερμάτων σε 639 αναμετρήσεις Στην συνέχεια πήγε στις ΗΠΑ για να εξαργυρώσει τη φήμη του και να χτιστεί πάνω του ένα αμερικανικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου. Επαιξε επί τρία χρόνια στον Κόσμο της Νέας Υόρκης, αλλά το θέαμα δεν υπήρξε αντάξιο του ταλέντου του

Επίσημα ο Πελέ πέτυχε 753 γκολ σε 813 παιχνίδια. Από αυτά τα 77 (σε 91 αγώνες) με την εθνική Βραζιλίας, αριθμός που τον κρατάει ακόμα στην κορυφή των σκόρερ της selesao. Εκείνος και όχι μόνο, συνηθίζει να αναφέρει τον αριθμός 1.283 μιλώντας για τα γκολ, υπολογίζοντας εκείνα σε ανεπίσημα παιχνίδια (1281 σε 1363 παιχνίδια σύμφωνα με την FIFA).

Μεταξύ άλλων, κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ επίτευξης χατ-τρικ (92!), έχει θέση στο βιβλίο «Guinness World Records» για τα ρεκόρ- γκολ και το ρεκόρ για τον μικρότερο σε ηλικία ποδοσφαιριστή που έπαιξε σε τελικό Μουντιάλ και κατέκτησε το τρόπαιο, καθώς το 1958 στον αγώνα με την Σουηδία, ήταν 17 ετών και 249 ημερών.

Θεωρείται ως ο καλύτερος ποδοσφαιριστής του 20ού αιώνα από την FIFA και τη Διεθνή Ομοσπονδία Ιστορίας και Στατιστικής Ποδοσφαίρου(IFFHS). Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, ήταν για μεγάλη περίοδο ο καλύτερα αμειβόμενος αθλητής στον κόσμο. Κατέχει τους τίτλους «Ποδοσφαιριστής του Αιώνα» από τη FIFA και είναι μέλος του ποδοσφαιρικού Hall of Fame. To 1999 εξελέγη Ποδοσφαιριστής του Aιώνα μετά από ψηφοφορία των νικητών (1956-1999) της Χρυσής Μπάλας του περιοδικού France Football. Το 2000, σε παγκόσμια δημοσκόπηση της FIFA στο Διαδίκτυο ποιος είναι καλύτερος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών, ήρθε δεύτερος με 18%, πρώτος με 53,60% ήρθε ο Μαραντόνα, ενώ αντίθετα, στην ψηφοφορία της FIFA και των αναγνωστών του περιοδικού FIFA Magazine ο Πελέ ήρθε πρώτος με 72% των ψήφων. Στην ψηφοφορία των αθλητικογράφων, ο Πελέ ήρθε πρώτος με 1.705 πόντους, και δεύτερος ήρθε ο Γιόχαν Κρόιφ με 1.303.

Εναν χρόνο αργότερα, στις 19 Νοεμβρίου 1969, στο στάδιο Μαρακανά: Ο Πελέ έγραψε Ιστορία σημειώνοντας το 1000ο γκολ του (σε επίσημα και ανεπίσημα παιχνίδια), νικώντας από το σημείο του πέναλτι τον Αργεντινό τερματοφύλακα Εντγκάρντο Αντράντι, κάνοντας το 2-1 τον αγώνα Σάντος-Βάσκο ντα Γκάμα. Ο αγώνας διακόπηκε, καθώς πλήθος δημοσιογράφων και οπαδών εισήλθε στον αγωνιστικό χώρο προκειμένου να τον αποθεώσουν.

Ο Πελέ υπήρξε τόσο διάσημος που δεν δυσκολεύτηκε να προσελκύσει τους παραγωγούς του Χόλιγουντ και να συμμετάσχει στο «Η Μεγάλη Απόδραση των 11».

 

Πολλές είναι οι δημοπρασίες που έγιναν χιλιάδες προσωπικά αντικείμενα του Πελέ, μεταξύ αυτών και τριών μεταλλίων του παγκοσμίου κυπέλλου, προκειμένου να συγκεντρωθούν κεφάλαια για φιλανθρωπικούς σκοπούς αλλά και την ενίσχυση της πρώην ομάδας του, Σάντος.

Στο «Tribeca Film festival», στη Νέα Υόρκη, παρουσιάστηκε η ταινία για την παιδική ηλικία, με τίτλο «Η γέννηση ενός Θρύλου». Η ταινία γράφτηκε και σκηνοθετήθηκε από τους αδελφούς Τζεφ και Μάικλ Ζίμπαλιστ, συγγραφείς των ντοκιμαντέρ «Favela Rising» και «The two Escobars». Στην ταινία πρωταγωνιστούν μερικοί διάσημοι βραζιλιάνοι ηθοποιοί, όπως οι Ροντρίγκο Σαντόρο, Μίλτον Γκονσάλβες και ο 18χρονος ποδοσφαιριστής Κέβιν ντε Πάουλα, στο ντεμπούτο του στις οθόνες, ο οποίος υποδύεται τον Πελέ.

Στη διάρκεια της ζωής του παντρεύτηκε την Ροσιμέρι Τσίμπι, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά (Εντίνιο, Τζένιφερ, Κέλι), καθώς και με την τραγουδίστρια Ασίρια Νασιμέντο, μητέρα των διδύμων Ζόσουα και Σελέστε, ενώ είχε επίσης μια κόρη από την πρώην οικονόμο του Ανίζια Μασάντο, τη Σάντρα Αράντες, η οποία πέθανε το 2006. Λίγο πριν συμπληρώσει 76 χρόνια ζωής νυμφεύθηκε στην Γκαραούχα, στην ακτή του Σάο Πάολο, την 50χρονη επιχειρηματία ιαπωνικής καταγωγής Μάρσια Σιμπέλε Αόκι, με την οποία διατηρούσε σχέση από το 2010 και είχε γνωρίσει στο ασανσέρ πολυκατοικίας του Σάο Πάολο, όπου και ζούσαν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News