Υστερα από τέσσερα χρόνια συζητήσεων, οι Ευρωπαίοι αποφάσισαν να μείνουν προσηλωμένοι στις «άγκυρες» σταθερότητας της ΟΝΕ, που δεν είναι άλλες από τη διατήρηση του στόχου των ελλειμμάτων κάτω από 3% του ΑΕΠ και της μείωσης του δημοσίου χρέους στο 60% του ΑΕΠ σε βάθος χρόνου, σε όλα τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης.

Το νέο στοιχείο είναι ότι οι χώρες με υπερβολικό χρέος θα πρέπει να τρέξουν πιο γρήγορα με βάση ένα οδικό χάρτη μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που θα τις βοηθήσει σε βάθος τετραετίας να μειώσουν τον λόγο χρέους προς το ΑΕΠ ταχύτερα από τους άλλους.

Και αυτό αφορά πρωτίστως την Ελλάδα, την Ιταλία και το Βέλγιο, χώρες οι οποίες έχουν πολύ δρόμο για να μειώσουν το δημόσιο χρέος σε ποσοστό που αρχικά θα πρέπει να μειωθεί στο μέγεθος της οικονομίας τους (100% του ΑΕΠ) και στη συνέχεια ανάλογα με τις συνθήκες –που βέβαια δεν μπορεί να προβλέψει κανείς– να βαίνει μειούμενο.

Οπως αποφάσισε την Τετάρτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ακολουθώντας και τις συστάσεις του ΔΝΤ (τις οποίες έχει παρουσιάσει στις 26 Σεπτεμβρίου το Protagon), οι αλλαγές στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης –που έχει ανασταλεί μέχρι το τέλος του 2023– προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης, είναι απλές και οδηγούν σε χαλάρωση της κεντρικής εποπτείας ώστε να δοθεί βάρος στην ανάπτυξη.

Επί της ουσίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρακολουθεί μόνο την πορεία των πρωτογενών δαπανών του κάθε κράτους-μέλους, που δεν θα πρέπει να ξεφεύγουν χρόνο με τον χρόνο από τον προβλεπόμενο ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας, αλλά τα κράτη-μέλη θα έχουν ευελιξία σε όλες τις άλλες πολιτικές τους.

Τετραετή σχέδια μείωσης χρέους

Σύμφωνα με τις δηλώσεις του αντιπρόεδρου της Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις και του Επιτρόπου Πάολο Τζεντιλόνι, μετά τη συνεδρίαση του Κολλεγίου των Επιτρόπων, παραμένουν ως έχουν τα κριτήρια του Μάαστριχτ:

♦ Το έλλειμμα θα πρέπει να είναι μικρότερο από το 3% του ΑΕΠ.

♦ Το δημόσιο χρέος να μην ξεπερνά το όριο του 60% του ΑΕΠ ή να βαίνει μειούμενο.

♦ Το νέο στοιχείο είναι ότι στις χώρες που το δημόσιο χρέος είναι υψηλότερο, οι κυβερνήσεις καλούνται να προχωρήσουν στην υιοθέτηση ενός σχεδίου 4ετούς διάρκειας για τη μείωσή του μέσα από μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις.

«Θα πρέπει να σχεδιαστεί για να επιτευχθεί μια σταδιακή και διαρκής μείωση του δημόσιου χρέους ή να διατηρήσει το χρέος σε συνετά επίπεδα για τις χώρες με χαμηλό χρέος» τόνισε ο κ. Ντομπρόβσκις.

Ετσι εάν ένα κράτος-μέλος έχει πολύ υψηλό δημόσιο χρέος, π.χ. Ελλάδα, Ιταλία κ.ά., θα πρέπει να καταθέσει ένα σχέδιο 4ετούς διάρκειας για τη μείωσή του. Το σχέδιο αυτό θα περιλαμβάνει σειρά από μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις, το οποίο θα πρέπει να εγκριθεί από την Επιτροπή και στη συνέχεια από το Συμβούλιο. Η Κομισιόν θα αξιολογήσει επίσης εάν διασφαλίζεται αξιόπιστα ότι το έλλειμμα διατηρείται κάτω από το 3% του ΑΕΠ για μια περίοδο 10 ετών.

Ελεγχος των δαπανών

Παράλληλα, οι χώρες θα έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν μακρύτερη, πιο σταδιακή πορεία προσαρμογής. Ομως σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να προχωρήσουν σε πρόσθετες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις για την τόνωση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης.

Αναφορικά με την εφαρμογή του σχεδίου, κάθε κράτος- μέλος θα πρέπει να συμμορφωθεί με την πλήρη εφαρμογή του σχεδίου του για ολόκληρη την χρονική περίοδο. Από την πλευρά της η Επιτροπή θα παρακολουθεί την πορεία υλοποίησής του με βάση τις καθαρές πρωτογενείς δαπάνες.

Εισάγεται δηλαδή ένας ενιαίος δείκτης, δηλαδή οι δαπάνες που ελέγχονται από την κυβέρνηση. Θα είναι η βάση για τον καθορισμό της πορείας της δημοσιονομικής προσαρμογής και για την εκτέλεση της ετήσιας δημοσιονομικής εποπτείας.

Η Κομισιόν θα παρέχει θετική αξιολόγηση εάν το χρέος είναι σε καθοδική πορεία ή διατηρείται σε συνετά επίπεδα και το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμείνει κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα

Εάν ένα κράτος-μέλος δεν συμμορφωθεί σε αυτή τη βάση, θα υπόκειται σε ισχυρότερους μηχανισμούς επιβολής. Δηλαδή εάν μια χώρα με υψηλό δημόσιο χρέος δεν τηρήσει το συμφωνηθέν σχέδιο που έχει καταθέσει, τότε θα ενεργοποιείται η Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος, όπως και στην περίπτωση μη τήρησης του ελλείμματος 3% του ΑΕΠ.

Αντίστοιχα, εάν το κράτος-μέλος πραγματοποιεί τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις για τις οποίες έχει δεσμευθεί, θα λαμβάνει ως αντάλλαγμα μια πιο σταδιακή πορεία προσαρμογής.

Ο… μπαμπούλας των μνημονίων

Εάν όμως δεν τηρεί τις δεσμεύσεις της, η Επιτροπή θα μπορεί να ζητήσει αναθεώρηση του σχεδίου αλλά μέσα από μία πιο αυστηρή δημοσιονομική πορεία – όπως και να επιβάλει και οικονομικές κυρώσεις.
Παράλληλα, οι μηχανισμοί επιβολής θα ενισχυθούν. Δηλαδή οι οικονομικές κυρώσεις θα μπορούν να προβλέπουν τη μείωση των ποσών με τα οποία συνδέονται. Οι μακροοικονομικές προϋποθέσεις για τα διαρθρωτικά ταμεία και για το Ταμείο Ανάκαμψης θα εφαρμοστούν με παρόμοιο πνεύμα, δηλαδή η χρηματοδότηση της ΕΕ θα μπορούσε επίσης να ανασταλεί αν τα κράτη-μέλη δεν λάβουν αποτελεσματικά μέτρα για τη διόρθωση του υπερβολικού τους ελλείμματος.

Εντός του πρώτου τριμήνου του 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παράσχει καθοδήγηση προς τα κράτη-μέλη για την δημοσιονομική πολιτική που πρέπει να ακολουθήσουν και την προετοιμασία των προγραμμάτων σταθερότητας για το 2024 και μετά.

Τι ζήτησε η Ελλάδα

Με βάση αυτές τις αποφάσεις, η Ελλάδα είναι ικανοποιημένη, δεδομένου ότι επιτυγχάνει τον στόχο αποκλιμάκωσης του χρέους και μάλιστα με ταχύτερο ρυθμό από τις άλλες χώρες, λόγω του υψηλού ρυθμού ανάπτυξης, αλλά και του υψηλού πληθωρισμού, που οδηγούν σε διψήφια αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ.

Η κυβέρνηση, όμως, εξακολουθεί να διεκδικεί την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών που αυξάνονται από τον ετήσιο στόχο για τη μείωση του ελλείματος στο 3% του ΑΕΠ, δεδομένου ότι οι προϋπολογισμοί από το 2024 και μετά θα επιβαρυνθούν από τις δαπάνες των νέων εξοπλισμών.

Οπως είναι γνωστό, με βάση τον ισχύοντα κανονισμό, η δαπάνη εγγράφεται στον κρατικό προϋπολογισμό με την παραλαβή του εξοπλισμού και όχι με την παραγγελία. Ως εκ τούτου, έχουμε μπροστά μας την εγγραφή στο σκέλος των δημοσίων δαπανών και των φρεγατών Μπελαρά, των γαλλικών αεροσκαφών Ραφάλ, των γερμανικών αρμάτων μάχης και των αμερικανικών αεροσκαφών F35.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News