Λίγο πριν από μια κρίσιμη απόφαση της τουρκικής Δικαιοσύνης για το μέλλον της Αγίας Σοφίας – αν θα παραμείνει μουσείο ή αν θα επιτραπεί η μετατροπή της σε τέμενος, όπως ήταν από το 1453 ως το 1934 – ο δυτικός Τύπος «διαβάζει» την υπόθεση σαν άλλο έναν τρόπο επίδειξης ισχύος από τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν.

Ενας άνθρωπος που επιθυμεί να ταυτιστεί με τους σουλτάνους και την κληρονομιά τους, δεν θα δίσταζε καθόλου να προχωρήσει σε μια τέτοια ενέργεια, παρά τις έντονες διαφωνίες της Ελλάδας, ακόμη και τη δυσαρέσκεια των ΗΠΑ για το ενδεχόμενο αλλαγής χρήσης του μνημείου. Για τον Guardian η μετατροπή θα είναι το πιο τολμηρό βήμα απομάκρυνσης από τη Δύση προς την επιδίωξη ενός νεοοθωμανικού πεπρωμένου. Εξάλλου, προσθέτει ο  Monde, το νέο τουρκικό εθνικό αφήγημα  θέλει τους Δυτικούς σε συνεργασία με τους Κούρδους και τους οπαδούς του Γκιουλέν να απεργάζονται το κακό της Τουρκίας.

Το νήμα ξετυλίγεται από την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τον Μωάμεθ στις 29 Μαΐου 1453, όταν αμέσως αποφάσισε να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε ισλαμικό τέμενος. Ηταν μια έντονα συμβολική πράξη, όπως εξίσου συμβολική ήταν η μετατροπή της από τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ από χώρο λατρείας σε μουσείο, το 1934.

Εδώ και δεκαετίες εθνικιστές και ισλαμιστές στην Τουρκία επιθυμούν να γίνει το μνημείο τέμενος. Σε αυτό αντιτίθενται εξίσου οι φιλελεύθεροι στην Ελλάδα και στην Τουρκία, σημειώνει η βρετανική εφημερίδα, γιατί η πράξη δεν θα σεβόταν την ιστορία της χριστιανικής μειονότητας της Τουρκίας και θα αλλοιώσει τον κοσμικό χαρακτήρα της χώρας.

Ο Ταγίπ Ερντογάν, αν και δεν ήταν αντίθετος με την ιδέα, μέχρι πέρυσι γενικά δεν έπαιρνε μέρος στη διαμάχη. Εκτοτε ο τούρκος πρόεδρος υποστηρίζει την μετατροπή και για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, για να αποσπάσει την προσοχή από άλλα προβλήματα ή να ενισχύσει την δημοτικότητά του. Είναι απλώς θέμα εθνικής κυριαρχίας, λέει και ρωτά με το γνωστό του ύφος: «τολμούν να μας πουν οι Ελληνες να μην την κάνουμε τέμενος;»

Η τελική απόφαση από του τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας θα εκδοθεί στις 2 Ιουλίου και αναμένεται να είναι θετική για την μετατροπή του μνημείου σε τέμενος – υπάρχει εξάλλου νομικό προηγούμενο με άλλες εκκλησίες.

Σειρά εκδηλώσεων κατά τις οποίες η Αγία Σοφία ήταν το φόντο σε θρησκευτικές ή σε ψευδοϊστορικές τελετές απλά προετοιμάζουν αυτό που μοιάζει ειλημμένη απόφαση. Και αν όλα πάνε κατά την ευχή του προέδρου, οι προσευχές μπορεί να ακουστούν στις 15 Ιουλίου, την τέταρτη επέτειο από το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του.

Οι επιπτώσεις από την μετατροπή δεν μοιάζουν να απασχολούν ιδιαίτερα την Τουρκία, ούτε η αλλαγή χρήση ενός μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς, κατά την Unesco, ούτε και ότι θα περιοριστεί η πηγή εσόδων από τον τουρισμό καθώς κάθε χρόνο την επισκέπτονται 4 εκατ. άνθρωποι. Μια λύση για αυτό θα ήταν να χρησιμοποιείται η Αγία Σοφία ως τέμενος για τις προσευχές της Παρασκευής και να είναι επισκέψιμη ως μουσείο τις άλλες ημέρες.

Ο Monde για το θέμα επισημαίνει εξάλλου ότι πρόσφατη έρευνα έδειξε διακομματική συναίνεση – και μάλιστα ισχυρή. Το 90% των ψηφοφόρων του κυβερνώντος AKP και των συμμάχων τους υπερεθνικιστών του MHP τάσσονται υπέρ της αλλαγής, το 70% των ψηφοφόρων της επίσης εθνικίστριας Μεράλ Ακσενέρ ακόμη και το 40% των κεμαλιστών του CHP.

Από πολλές απόψεις το έδαφος έχει λοιπόν στρωθεί από καιρό και απομένει η απόφαση του δικαστηρίου για να υλοποιηθεί άλλο ένα νεοοθωμανικό όραμα του Ερντογάν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News