Με αυτά που λέει, σκέφτεσαι ότι θα ήταν καλύτερα να παίζει αντί να μιλάει. Αλλά o Ζεράρ Ντεπαρντιέ παίζει όπως μιλάει: σαν ένας ανεξέλεγκτος χείμαρρος. Κι εκεί που εξοργίζει με τις πολιτικές του απόψεις -ένα πραγματικό κουβάρι-, διηγείται μια ιστορία από την προσωπική του διαδρομή και γίνεται συγκινητικά τραγικός και συγχρόνως συγκινητικά αστείος: «Η γιαγιά σας εργαζόταν στο αεροδρόμιο του Ορλί;» τον ρωτάει ο δημοσιογράφος στη συνέντευξη που παραχώρησε στην Corriere della Sera. «Ετσι όπως το λέτε -απαντά εκείνος- φαίνεται σαν να έκανε την αεροσυνοδό. Αντίθετα, ήταν μια dame-pipi: καθάριζε τις τουαλέτες για πενταροδεκάρες που της έδιναν εκείνοι που τις χρησιμοποιούσαν. Κοιμόμασταν σε ένα παράπηγμα στην άκρη της πίστας του αεροδρομίου. Χανόμουν ανάμεσα στους ταξιδιώτες, παρατηρούσα τους συγγενείς που περίμεναν τους δικούς τους».

Και τώρα λίγη πολιτική σύγχυση: ψήφισε μόνο μια φορά στη ζωή του, τον Φρανσουά Μιτεράν, που ήταν άξιος μαθητής του Μακιαβέλι, όχι σαν τον Ολάντ το «σκατούλι», εκτιμά τον Νικολά Σαρκοζί, η Μαρίν Λεπέν δεν είναι απειλή, είναι μια ηλίθια, μια χαζή, αλλά μην του πει κανείς για τον Μακρόν, είναι σαν το ασπράδι του αυγού, δεν έχει γεύση, δεν τον καταλαβαίνει, η Μαρίν είναι καλή ρήτορας, πολιτικό ζώο όχι φτιαγμένο στο εργαστήριο, εκπολίτισε το Εθνικό Μέτωπο, το κόμμα της δεν είναι πια εκείνο του πατέρα της, η ζέβρα όμως δεν μπορεί να αλλάξει τις ραβδώσεις της, γι’ αυτό η Μαρίν Λεπέν παραμένει επικίνδυνη, από τους μετανάστες μπορεί να μάθει κανείς πολλά.

Δεν πιστεύει στην πολιτική, με τον Πούτιν έχει μόνο πνευματική σχέση, η παγκοσμιοποίηση έχει μια θετική πλευρά, αλλά η κουλτούρα είναι στα χέρια των Αμερικανών, δεν του αρέσει καθόλου ο πουριτανισμός τους, και η Ευρώπη, α ναι η ενωμένη Ευρώπη είναι μια εκπληκτική ουτοπία, αλλά για να γίνει πραγματικότητα πρέπει να αποκτήσει ηγέτη που θα εκλέγεται από τον λαό, αλλά έτσι κι αλλιώς δεν πιστεύει στους μύθους, δεν πιστεύει στον μύθο της Γαλλικής Επανάστασης, ήταν σπαρμένη με πτώματα, η εκτέλεση του Λουδοβίκου ήταν μια τραγωδία, ο Ροβεσπιέρος και ο Σεντ Ζιστ ήταν εγκληματίες, ούτε στον μύθο του Ντε Γκωλ πιστεύει: «Πιστεύουν μόνο αυτοί που δεν έχουν ζήσει τη Γαλλία του Ντε Γκωλ. Η συντηρητική μπουρζουαζία ήταν ανυπόφορη. Εδιωξαν την οικογένειά μου από τη γειτονιά με τις κλωτσιές».

Γραμμή πίσω στην οικογενειακή ιστορία: «Η μητέρα μου δεν με ήθελε. Είχε αναστατωθεί πολύ από το γεγονός ότι ο πατέρας της κοιμόταν με την πεθερά της. Οταν ήταν έγκυος, προσπάθησε να με ρίξει με βελόνες πλεξίματος. Δεν έμαθα τίποτα, έζησα τα πάντα. Ο μοναδικός θεσμός που με δίδαξε κάτι δεν ήταν το σχολείο, ήταν η χωροφυλακή». Γιατί; «Εκλεβα. Με είχαν συλλάβει για κλοπή αυτοκινήτου. Οι χωροφύλακες ήταν καλοκάγαθοι. Σιχαινόμουν τους επαναστάτες του Μάη του ’68 που τους συνέκριναν με τα SS. Ημουν κι εγώ τότε στο Παρίσι. Όχι όμως για να διαμαρτυρηθώ αλλά για να ξαλαφρώσω τους διαδηλωτές από ρολόγια και χρυσές αλυσιδίτσες. Ηταν όλοι τους πλουσιόπαιδα. Ο πατέρας μου πουλούσε την Humanité, την κομμουνιστική εφημερίδα. Αλλά δεν μπορούσε να την διαβάσει, ήταν αναλφάβητος…».

Αντε και λίγο σινεμά: «Ηταν ο Μαστρογιάννι που μίλησε για μένα στον Μπερτολούτσι για το “1900”. Ημουν άγνωστος αλλά απαίτησα να πληρωθώ 120.000 δολάρια όπως ο Ντε Νίρο που ήταν ήδη σταρ. Τον Μπερτολούτσι τον πείραζα: “Εσείς οι ιταλοί σκηνοθέτες είστε όλοι κομμουνιστές, αλλά στα γυρίσματα έρχεστε με Μερσεντές”. Και τι μου απαντούσε; “Ναι, αλλά η δική μου Μερσεντές είναι κόκκινη”».

Φωτό: Ενας τεράστιος ηθοποιός που καμιά φορά είναι και ο ίδιος για γέλια. Πηγή: Shutterstock/ Denis Makarenko

Εκ πρώτης όψεως μοιάζουν με παράκτιες πλατφόρμες εξόρυξης πετρελαίου. Δεν είναι όμως πλατφόρμες με τρυπάνια, αλλά με ουρανοξύστες όπου πάνω τους έχουν ταμπέλες του Facebook, της Google, της Amazon, της Microsoft, της Uber και της Tesla. Κι αυτό που ψάχνουν σε μια θάλασσα όπου όλοι σερφάρουμε, δηλαδή το Διαδίκτυο, δεν είναι πετρέλαιο, αλλά «η πιο πολύτιμη πηγή στον κόσμο»: δεδομένα.

Για τον Economist δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι πρέπει να ρυθμιστεί η λεγόμενη data economy. Πράγμα όχι εύκολο δεδομένου ότι οι κολοσσοί του διαδικτύου κυριαρχούν σε αυτό το πεδίο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να παρέμβει μια αντιολιγοπωλιακή αρχή για να προστατευθεί ο ανταγωνισμός. Πώς; Οχι πάντως με το μοίρασμα της πίτας σε περισσότερους παίκτες.

Σύμφωνα με το περιοδικό, αυτό που πρέπει να γίνει είναι δύο πράγματα: πρώτον, σε μια ενδεχόμενη συγχώνευση οι αρχές δεν πρέπει να εστιάσουν στο οικονομικό μέγεθος, αλλά στον όγκο των δεδομένων και την προσφορά του αγοραστή. Εάν αυτή η προσφορά εμφανίζεται πολύ υψηλή, όπως συνέβη στην περίπτωση του Facebook με τo Whatsapp, τότε σημαίνει ότι το μάτι του κύκλωπα εντόπισε έναν πιθανό ανταγωνιστή και θέλει να τον φάει. Δεύτερον, οι τράπεζες δεδομένων πρέπει να γίνουν πιο διαφανείς και προσβάσιμες.

Σε κάθε περίπτωση δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο: «Εάν οι κυβερνήσεις δεν θέλουν μια data economy όπου θα κυριαρχούν οι λίγοι κολοσσοί, θα πρέπει να δράσουν γρήγορα». Αλλιώς, θα προσθέταμε εμείς, να «καθαρίσει» ο Οδυσσέας.

Φωτό: Το ένα εξώφυλλο καλύτερο απ’ το άλλο. Πηγή: The Economist/David Parkins

Ηταν πριν από τέσσερα χρόνια  όταν με την εκλογή του μετριοπαθούς προέδρου Χασάν Ρουχανί, η φεμινίστρια δημοσιογράφος Σαχλά Σερκάτ εξέδωσε στο Ιράν το περιοδικό «Ζανάν ε Εμρούζ»  (Οι γυναίκες σήμερα) πιστεύοντας ότι η λογοκρισία θα ήταν λιγότερο σκληρή από εκείνη της εποχής του Αχμαντινετζάντ. Αλλά αμέσως η κυκλοφορία του περιοδικού ανεστάλη. Και η αιτία ήταν ένα εξώφυλλο για τα ζευγάρια που συμβιώνουν χωρίς να έχουν παντρευτεί, ένα φαινόμενο που ναι μεν κερδίζει έδαφος στη χώρα, αλλά δεν παύει να θεωρείται παράνομο και ταμπού.

Η λογοκρισία που έπληξε τα μέσα ενημέρωσης το 1979, την περίοδο  δηλαδή της  ισλαμικής επανάστασης, είναι το θέμα που πραγματεύεται ο ιρανός καλλιτέχνης Αλί Καβέχ στην έκθεση «Η Ισλαμική Τέχνη της Λογοκρισίας», η οποία παρουσιάζεται από σήμερα στην Ιταλία. «Η έκθεση περιλαμβάνει τρία μέρη» λέει στο περιοδικό  La Lettura  ο Καβέχ. Το πρώτο συγκρίνει μέσα από φωτογραφίες παρμένες από περιοδικά και άλλες ειδησεογραφικές πηγές, την ελευθερία της έκφρασης πριν και μετά το 1979. «Υπήρχαν και τότε, πριν την επανάσταση, διάφορες μορφές λογοκρισίας, αλλά μετά από αυτή και με την επιβολή των ισλαμικών νόμων, το γυναικείο σώμα λογοκρίθηκε τόσο πολύ που εξαφανίστηκε από κάθε διαφήμιση».

Το δεύτερο μέρος αυτής της έκθεσης αφορά στο κομμάτι  του ξένου Τύπου που  λογοκρινόταν συστηματικά απ’  το υπουργείο Πολιτισμού της χώρας. Για παράδειγμα, ένα εξώφυλλο του Economist έδειχνε τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι πάνω στον  πίνακα του Τομά Κουτίρ  «Les Romains de la decadence» (οι Ρωμαίοι της παρακμής), του 1847. Η ιρανική λογοκρισία έκρινε ότι όλα τα γυμνά έπρεπε  να καλυφτούν με μαύρο μαρκαδόρο ώστε  να φαίνονται λιγότερο προσβλητικά.

Το τρίτο μέρος του προγράμματος του αναφέρεται σε ένα περιοδικό του μέλλοντος που ακόμα βρίσκεται στο πεδίο της φαντασίας και τιτλοφορείται «Raha» (Ελευθερία). Αυτήν την ελευθερία που αναζητά ακόμη το Ιράν και ολόκληρος ο μουσουλμανικός κόσμος.

 Φωτό: Κι όμως ήταν περιοδικά στην ίδια χώρα. Πηγή: La Lettura/Ali Kaveh

Πολλά γράφτηκαν για τον Φίλιππο, τον βασιλικό σύζυγο της Βρετανίας που ανακοίνωσε ότι θα αποσυρθεί από τα καθήκοντά του. Τίποτε, όμως, όπως αυτό που υπογράφει στον Guardian o Τερενς Βλέικερ: «Αξίζει να θυμίσουμε ότι υπάρχουν κάποιο θέμα πνευματικής κατάστασης που σχετίζεται με τον σύζυγο της βασίλισσας, που όμως δεν έχει να κάνει με τη δική του πνευματική κατάσταση: είναι για εκείνους που τον θαυμάζουν που πρέπει να ανησυχήσουμε». Γιατί; «Ο πρίγκιπας Φίλιππος είναι το τέλειο παράδειγμα τού πώς η βασιλική οικογένεια κάνει να καταντήσουν εκατομμύρια άνθρωποι, πολλοί από τους οποίους είναι έξυπνοι και φυσιολογικοί, εντελώς ηλίθιοι». Δηλαδή; «Η επιρροή που ασκεί η βασιλική οικογένεια στο συλλογικό φαντασιακό είναι τόσο ισχυρή ώστε πολλοί μετέτρεψαν έναν άνθρωπο εντελώς συνηθισμένο σε φανταστική φιγούρα». Ε, να μην κλείσει την ανάλυσή του ο άνθρωπος με λίγο δηλητήριο ακόμη; «Ισως πρέπει να είμαστε γενναιόδωροι. Αφού πέρασε τόσα χρόνια μέσα στην απόλυτη ανία, αυτό το μεγάλο παιδί αξίζει τώρα να ξεκουραστεί. Κι εμείς επίσης».

Φωτό: Κουράστηκε και σήμερα. Πηγή:  Reuters/ Oli Scarff