«Ο Πικάσο και ο Μπρακ έδειχναν λίγο μοναχικοί, αβέβαιοι για το καινούργιο τους σπίτι, αβέβαιοι για τη νέα τους εμπειρία» γράφει στους New York Times ο τεχνοκριτικός Τζέισον Φαράγκο, ο οποίος επισκέφθηκε το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜοΜΑ) στις αρχές Σεπτεμβρίου, λίγες εβδομάδες πριν από την ολοκλήρωση των εργασιών επέκτασης και ανακαίνισης του μουσείου.

Μετά τρία χρόνια αποσπασματικών εργασιών, το μουσείο έκλεισε τις πόρτες του για το καλοκαίρι, ώστε να ξαναπαρουσιάσει αλλιώς τα έργα της καλύτερης συλλογής σύγχρονης και μοντέρνας τέχνης στον κόσμο, αφού εν τω μεταξύ στο κτίριο προστέθηκαν περίπου 4.500 τ.μ.

Εκείνη την ημέρα δύο επιμελητές εγκαθιστούσαν τις «Δεσποινίδες της Αβινιόν» του Πάμπλο Πικάσο, ένα από τα πρώτα κυβιστικά έργα του 20ού αιώνα, με τα οποία αμφισβητείται ο χαρούμενος και αισθησιακός κόσμος του ιμπρεσιονισμού.

Για δεκαετίες, οι επιμελητές του MoMA είχαν συνδυάσει τις επιθετικές «Δεσποινίδες» (έργο του 1907) με μικρότερα δείγματα του κυβισμού, πίνακες που ο Πικάσο και ο Ζορζ Μπρακ είχαν ζωγραφίσει λίγα χρόνια αργότερα.

Τώρα, όμως, ο Πικάσο έχει καινούργια παρέα, νεότερη, και μάλιστα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η Αν Τέμκιν, επικεφαλής των επιμελητών στο τμήμα ζωγραφικής και γλυπτικής του MoMA, και η συνάδελφός της Αν Ουμλαντ, ειδική στον Πικάσο τοποθέτησαν στην ίδια αίθουσα το «American People Series # 20: Die» (1967) της 88χρονης αφροαμερικανίδας ζωγράφου Φέιθ Ρίνγκολντ, που απεικονίζει λευκούς και μαύρους Αμερικανούς, ματωμένους, και αγκαλιασμένους για ασφάλεια, με τα πρόσωπά τους παραμορφωμένα όπως και εκείνα των κοριτσιών του Πικάσο.

Η Ρίνγκολντ, η οποία με τα έργα της αφηγείται ιστορίες φυλετικού ρατσισμού και κοινωνικού ακτιβισμού, ζωγράφισε το «Die» («Πεθαίνω») ύστερα από αμέτρητες επισκέψεις στο MoMA όταν ακόμη ήταν νεαρή καλλιτέχνις, και αφού μελέτησε εξαντλητικά τις «Δεσποινίδες» και την «Γκερνίκα», η οποία ήταν εκτεθειμένη στο νεοϋρκέζικο μουσείο προτού επιστραφεί στην Ισπανία.

Το MoMA αγόρασε το «Die» το 2016, και αρχικά μπορούσε να το δει κανείς σε έναν διάδρομο. Τώρα, όμως, οι επιμελητές αποφάσισαν να το παρουσιάσουν δίπλα στον πιο διάσημο πίνακα του μουσείου.

Ο Πικάσο ήταν εμφανώς γοητευμένος από την αφρικανική τέχνη, αλλά ο συνδυασμός ενός έργου του με τον πίνακα μιας αφροαμερικανής ζωγράφου από τη δεκαετία του 1960 θα ήταν αδιανόητος μέχρι πριν από 15 χρόνια. Σήμερα έγινε «σπάζοντας» τη χρονολογική παρουσίαση των έργων του μουσείου και ταυτόχρονα μεγεθύνοντας την αποικιοκρατική και σεξουαλική βία που ενυπάρχει στις «Δεσποινίδες».

Αν και γενικά η νέα παρουσίαση των έργων του MoMA ακολουθεί και πάλι τη χρονολογική σειρά, δεν είναι λίγες οι εκπλήξεις και οι συνδυασμοί έργων που αποφασίστηκαν το περασμένο καλοκαίρι.

Η «Εναστρη νύχτα» (1889), για παράδειγμα, του Βίνσεντ βαν Γκογκ, που στολίζει τη συλλογή του MoMA  από το 1941, εξακολουθεί να βρίσκεται όπως και πριν στην πρώτη γκαλερί στον πέμπτο όροφο, μαζί με όλα τα αστέρια της γαλλικής ζωγραφικής του 19ου αιώνα.

Τώρα, ωστόσο, οι πίνακες του Σεζάν, του βαν Γκονγκ και του Γκογκέν «συγκατοικούν» με την τέχνη πέρα ​​από τη Γαλλία, ακόμη και πέρα ​​από τη ζωγραφική, για παράδειγμα μαζί τους παρουσιάζονται και τα κυματιστά κύπελλα και τα κανάτια του κεραμίστα από τον Μισισιπή Τζορτζ Ορ.

Η φωτογραφία και η αρχιτεκτονική, που βρισκόντουσαν στις δικές τους διακριτές ζώνες για δεκαετίες, τώρα συνδυάζονται με πίνακες, σχέδια, εκτυπώσεις, εγκαταστάσεις ακόμη και παραστάσεις.Και παντού και συνεχώς γίνονται προβολές βίντεο και ταινιών.

Το MoMA πραγματοποίησε μια σημαντική επέκταση το 2004, αλλά σχεδόν αμέσως μετά τα εγκαίνια οι επιμελητές του άρχισαν να σχεδιάζουν την επόμενη. Δέκα χρόνια αργότερα, το μουσείο ήταν έτοιμο για αλλαγές καθώς είχε πλέον τα χρήματα να τις πραγματοποιήσει. Ομως κάθε χρόνο γινόταν και πλουσιότερο χάρη στις δωρεές που δεχόταν.

 

Το 2016, δέχτηκε 100 εκατ. δολάρια από τον μεγιστάνα του Τύπου Ντέιβιντ Γκέφεν, το όνομα του οποίου κοσμεί τώρα μια νέα πτέρυγα. Και φέτος έλαβε ένα δώρο-ρεκόρ ύψους 200 εκατ. δολαρίων από την κληρονομιά του Ντέιβιντ Ροκφέλερ, του φιλάνθρωπου και τραπεζίτη που πέθανε το 2017. (Η μητέρα του Αμπι Ροκφέλερ είχε ιδρύσει το μουσείο).

Η νέα επέκταση, που σχεδιάστηκε από τους αρχιτέκτονες Diller Scofidio + Renfro σε συνεργασία με το γραφείο Gensler, κόστισε 450 εκατ. δολάρια, περίπου τα μισά του σχεδιασμού που έγινε το 2004, το σημαντικό όμως είναι ότι το μουσείο αναγγέλλει τώρα έναν πολύ πιο βαθύ αναπροσανατολισμό της αποστολής και της προσέγγισής του.

Και οι επισκέπτες του από τις 21 Οκτωβρίου που θα εγκαινιαστεί επίσημα το νέο μουσείο θα έχουν την ευκαιρία να δουν και πάλι τα περισσότερα από τα περίπου 200.000 αντικείμενα της συλλογής του, αλλά εκτεθειμένα με τρόπο πολύ διαφορετικό και πιθανόν -για κάποιους- πολύ προκλητικό.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News