Τον περασμένο μήνα, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (MET) της Νέας Υόρκης  επέστρεψε στην Ελλάδα τη χάλκινη κεφαλή ενός γρύπα, η οποία ήταν εδώ και δεκαετίες εκτεθειμένη στην πτέρυγα  με τη Συλλογή των Ελληνικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων του MET. Την κεφαλή παρέλαβε προσφάτως σε ειδική τελετή του μουσείου στη Νέα Υόρκη η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη από τον διευθυντή του MET Μαξ Χόλαϊν.

«Εξαιρετικό δείγμα της αρχαίας ελληνικής μεταλλοτεχνίας», η κεφαλή του μυθολογικού πλάσματος κοσμούσε χάλκινο τριποδικό λέβητα που χρονολογείται στα 650-625 π.Χ. Πλέον, «την Παρασκευή 21 Μαρτίου και ώρα 17:15 θα παραδοθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας, παρουσία της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, προκειμένου να ενταχθεί στις μόνιμες συλλογές του», σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου.

Το τεχνούργημα, που εισήλθε στο MET το 1972 κατόπιν δωρεάς, είχε κλαπεί το 1936 από το Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας, σύμφωνα με έρευνα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας το 1940. Επεστράφη στη χώρα μας κατόπιν μακράς και συστηματικής συνεργασίας του υπουργείου Πολιτισμού και του MET.

«Ο συγκεκριμένος επαναπατρισμός είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς δεν είναι το αποτέλεσμα αιτήματος διεκδίκησης από τις ελληνικές αρχές» τόνισε στον χαιρετισμό της κατά την τελετή παραλαβής η κυρία Μενδώνη. «Αντίθετα, το ίδιο το ΜΕΤ, το 2018, ανέλαβε την πρωτοβουλία να διερευνήσει την προέλευση αυτής της κεφαλής γρύπα, η οποία ήταν μέρος της Συλλογής Ελληνικών και Ρωμαϊκών αρχαιοτήτων από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, μετά από ιδιωτική δωρεά» πρόσθεσε.

Οπως, μάλιστα, αναφέρει δημοσίευμα των New York Times, η χάλκινη κεφαλή του γρύπα είναι το πρώτο αρχαίο αντικείμενο που επαναπατρίστηκε μετά την άφιξη του Λούσιαν Σίμονς στο ΜΕΤ. Προερχόμενος από το Sotheby’s, όπου υπήρξε αντιπρόεδρος και παγκόσμιος επικεφαλής του τμήματος αποκατάστασης –και ανώτερος εμπειρογνώμων στο τμήμα Ιμπρεσιονιστικής και Μοντέρνας Τέχνης του οίκου–, ο Σίμονς ανέλαβε τον ρόλο του συντονισμού των εντατικοποιημένων ερευνητικών προσπαθειών του MET σε όλες τις πτέρυγες  του μουσείου, για την αναθεώρηση της συλλογής του, η οποία έχει δημιουργηθεί στη διάρκεια 155 χρόνων.

Το MET έχει αρχίσει να επιστρέφει δεκάδες λεηλατημένα έργα τέχνης. Η σοβαρότητα, δε, της κατάστασης οδήγησε στη δημιουργία της νέας θέσης και στην πρόσληψη του Λούσιαν Σίμονς τον Μάιο του 2024 για την κάλυψή της. Να σημειωθεί ότι από το 2017, το γραφείο του εισαγγελέα του Μανχάταν αναφέρει ότι έχει κατασχέσει από το MET περίπου 74 έργα τέχνης, συμπεριλαμβανομένων 22 δανείων, καθώς και 55 ετρουσκικά γλυπτά σε κεχριμπάρι και μια ποικιλία από άλλα αρχαία θραύσματα και γλυπτά, υποστηρίζοντας ότι είχαν λεηλατηθεί.

Αυτές οι κατασχέσεις, και άλλες που έγιναν από ομοσπονδιακές αρχές, οδήγησαν ορισμένους ακαδημαϊκούς να αμφισβητήσουν τις πρακτικές δημιουργίας της συλλογής στο παρελθόν και να αναρωτηθούν αν και άλλα αντικείμενα του μουσείου έχουν ασταθή προέλευση.

Παλαιότερα, στον οίκο Sotheby’s, ο Σίμονς αντιμετώπιζε ζητήματα με τις ιστορίες δεκάδων, ίσως και εκατοντάδων έργων ετησίως, που ο οίκος δημοπρασιών προσπαθούσε να πουλήσει. Τώρα, ως επικεφαλής της έρευνας προέλευσης των εκθεμάτων του MET –ειδικά σε μια εποχή που το μουσείο αντιμετωπίζει ερωτήματα για το πώς συγκέντρωσε πολλά από αυτά– είναι υπεύθυνος για μια συλλογή 1,5 εκατ. αντικειμένων, που εκτείνονται σε 5.000 χρόνια ανθρώπινης ιστορίας, επισημαίνει το άρθρο των Γκρέιαμ Μπόουλι και Τομ Μάσμπεργκ στους New York Times.

Μάλιστα, θέλοντας να τονίσει τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζει πλέον την κατάσταση, το μουσείο δημοσιεύει τώρα στην ιστοσελίδα του δύο καταλόγους, έναν για επαναπατρισμένες αρχαιότητες και έναν δεύτερο, σε ξεχωριστή σελίδα, για έργα τέχνης λεηλατημένα από τους Ναζί, τα οποία δεν αποτελούν πια μέρος της συλλογής, αφού διαπιστώθηκε ότι λεηλατήθηκαν κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Υπεύθυνοι του MET δήλωσαν στους New York Times ότι ο Σίμονς βοήθησε, επιπλέον, να εισαχθεί μια αυστηρότερη κουλτούρα στην αξιολόγηση έργων για πιθανή απόκτηση, απαιτώντας από τους επιμελητές να κάνουν «ακόμα περισσότερες ερωτήσεις, ακόμη περισσότερη έρευνα». «Είμαι παρανοϊκός και πληρώνομαι για να είμαι παρανοϊκός» δήλωσε ο ίδιος.

Από την άφιξή του, τον Μάιο του 2024, είπαν οι υπεύθυνοι του μουσείου, έχει εμποδίσει την απόκτηση έργων με κενά ή «κόκκινες σημαίες» στην προέλευσή τους, όπως μια αρχαιότητα και άλλα αντικείμενα των 17ου, 18ου και 19ου αιώνα. Ωστόσο αρνήθηκαν να δώσουν στους δημοσιογράφους των New York Times περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τον αριθμό ή τον τύπο των αντικειμένων, επειδή, όπως εξήγησαν, οι έμποροι και οι συλλέκτες που προσφέρουν έργα στο μουσείο, το κάνουν βάσει συμφωνίας εμπιστευτικότητας.

Ο βρετανός Λούσιαν Σίμονς έχει μακρά και επιτυχημένη ιστορία στον συγκεκριμένο τομέα της έρευνας, αν και σε εταιρικό περιβάλλον. Απόφοιτος του London School of Economics, ο Σίμονς σπούδασε και άσκησε δικηγορία στο Λονδίνο, πριν ενταχθεί στους Sotheby’s το 1995.

Οπως δήλωσε στους New York Times, ενδιαφερόταν για την τέχνη από παιδί και κατά τη διάρκεια των σπουδών του δούλευε για τον αμερικανό συλλέκτη Στάνλεϊ Τζ. Σίγκερ, αναπτύσσοντας ένα πάθος για τη μοντέρνα τέχνη, ειδικά για τον Φράνσις Μπέικον και τα όψιμα έργα του Πικάσο. «Εγινα μέλος του Sotheby’s επειδή μπορούσα να συνδυάζω τις σκληρές νομικές και ερευνητικές μου δεξιότητες με την ενασχόληση με τις τέχνες» έχει εξηγήσει.

Κάποιοι αναρωτιούνται, ωστόσο, αν ο 62χρονος Λούσιαν Σίμονς, ο οποίος προέρχεται από έναν κόσμο που κυριαρχείται από την εμπορική πραγματικότητα, θα καταφέρει να προσαρμοστεί σε έναν ρόλο συντονιστή ερευνών για τις –ενίοτε δαιδαλώδεις– διαδρομές των έργων τέχνης μέχρι να φτάσουν στο αξιοσέβαστο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News