Το 2004 με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, υλοποιήθηκε μερικώς η ανάπλαση της Πλατείας Συντάγματος. Το βραβευμένο σχέδιο στον Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό της ΕΑΧΑ του 1999, περιλαμβάνει την ανακατασκευή και τη λειτουργική και αισθητική ενοποίηση με το κάτω μέρος της πλατείας, δηλαδή τον χώρο που οριοθετούν οι οδοί Φιλελλήνων, Καραγεώργη Σερβίας και Μητροπόλεως. Η συνολική αναδημιουργία της Πλατείας Συντάγματος έμεινε τότε, για διάφορους λόγους, ανολοκλήρωτη.

Η Δημοτική Αρχή, σε συνεργασία με τους βραβευμένους αρχιτέκτονες και με βάση επικαιροποιημένη μελέτη τους, ετοιμάζεται να παραδώσει στην πρωτεύουσα λειτουργικά και αισθητικά «ακέραια» την πλατεία- σύμβολο της χώρας. Όπως προέβλεπε το βραβευμένο σχέδιο του 1999. Με την ολοκλήρωση του έργου επιπλέον 1.000 τετραγωνικά μέτρα θα αποδοθούν στον δημόσιο χώρο.

Η κάτω πλατεία Συντάγματος είναι το πρώτο από τα έργα του Μεγάλου Περίπατου που θα λάβει την τελική μορφή του, καθώς ολοκληρώνεται –όπως είχε εξαρχής προγραμματιστεί– η περίοδος πιλοτικής εφαρμογής.

Η φιλοσοφία που διέπει την αναμόρφωση της κάτω πλατείας Συντάγματος διαπνέει το σύνολο των παρεμβάσεων του Δήμου σε κάθε γωνιά και γειτονιά της Αθήνας: βιώσιμος ανασχεδιασμός του δημόσιου χώρου, αισθητικά και λειτουργικά αναβαθμισμένου.

Με σεβασμό στο δημόσιο χρήμα, αξιοποιώντας το σπουδαίο απόθεμα μελετών, ο Δήμος προχωρά με σχέδιο αλλά και αποφασιστικότητα στην αναδιανομή του δημόσιου χώρου προς όφελος των πεζών, της βιώσιμης κινητικότητας και την προσαρμογή της κυκλοφορίας στα σύγχρονα δεδομένα, ενισχύοντας ταυτόχρονα το πράσινο και την αειφόρα προοπτική.

2) Ποια είναι η ομάδα μελετητών και υλοποίησης του έργου;

Το έργο υλοποιεί την επικαιροποιημένη αρχιτεκτονική μελέτη του 1999, που έχουν εκπονήσει οι καταξιωμένοι αρχιτέκτονες κ. Δημήτρης Μανίκας, κα Ντόρα Παπαδημητρίου και κ. Λεωνίδας Γεωργιάδης. Με υπεύθυνη μελέτης την Ντόρα Παπαδημητρίου και την ομάδα της, σύμβουλο τον Δημήτρη Μανίκα, σε συνεργασία πάντα με τις Τεχνικές Υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων.

3) Πόσο στοιχίζει το έργο και από που χρηματοδοτείται;

Ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται στο ποσό του 1,3 εκ. ευρώ και χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από ευρωπαϊκούς πόρους (ΕΣΠΑ).

4) Ποιος το εκτελεί, πότε θα ολοκληρωθεί;

Όπως όλα τα μεγάλα έργα του Δήμου, εκτελείται από ανάδοχο κατασκευαστή υπό την επίβλεψη των Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Αθηναίων. Οι εργασίες άρχισαν το Σάββατο 7 Αυγούστου, ενώ στόχος είναι να έχουν περατωθεί στο προσεχές εξάμηνο.

5) Ποιες συγκεκριμένες εργασίες γίνονται στο πλαίσιο της ανάπλασης;

Θα πραγματοποιηθεί νέα δαπεδόστρωση από πλάκες μαρμάρου στο σύνολο της κάτω πλατείας, ενώ στην έξοδο της Ερμού η διάστρωση θα γίνει με κυβόλιθους, ώστε να ενοποιείται αισθητικά η Ερμού με το Σύνταγμα. Παράλληλα, γκρι πλάκες μαρμάρου θα προσδώσουν ρυθμό στο δάπεδο.

Επιπλέον, δύο διαμήκεις πέργκολες θα κατασκευαστούν ώστε να παρέχουν επιπλέον σκίαση και να γίνεται με αρμονικό τρόπο η οργάνωση των τραπεζοκαθισμάτων.

Τέλος, προβλέπεται τοποθέτηση νέου σύγχρονου φωτισμού, συμβατού με το σημείο και την αρχιτεκτονική του χώρου.

6) Πώς κινούνται οι πολίτες και πώς λειτουργούν τα καταστήματα της περιοχής κατά τη φάση εκτέλεσης του έργου;

Βασική μέριμνα του Δήμου της Αθήνας ήταν και είναι η πρόκληση της μικρότερης δυνατής επιβάρυνσης στους ανθρώπους που κινούνται, εργάζονται και κάνουν τα ψώνια τους στην περιοχή. Για τον λόγο αυτό το έργο εκτελείται σταδιακά σε τρία τμήματα. Μόλις ολοκληρώνεται το ένα τμήμα, η κατασκευή θα προχωράει στο επόμενο, ώστε να παραμένουν διαρκώς δύο τμήματα πλήρως λειτουργικά και να εξυπηρετούν τις μετακινήσεις των πεζών στο σημείο. Επιπλέον, πολλές από τις εργασίες εκτελούνται νυχτερινές ώρες για να περιοριστεί η όχληση. Ο Δήμος Αθηναίων διαθέτει εμπειρία από αντίστοιχα έργα που πραγματοποιούνται εντός του πυκνού αστικού ιστού (π.χ. Εμπορικό Τρίγωνο) και οι υπηρεσίες του (τεχνικά συνεργεία και δημοτική αστυνομία) είναι σε θέση να εξασφαλίσουν την λειτουργικότητα του χώρου ενώ εκτελείται το έργο. Ειδική μέριμνα έχει ληφθεί για την εύκολη πρόσβαση των καταναλωτών στα καταστήματα που βρίσκονται στο μέτωπο της κάτω Πλατείας.

7) Τι συμβαίνει με την κίνηση των υπολοίπων οχημάτων και των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς;

Δεν αλλάζει τίποτα στο οδόστρωμα και τις υπάρχουσες λωρίδες κυκλοφορίας. Παραμένουν τέσσερις. Συγκεκριμένα, ο συνολικός διάδρομος κίνησης των οχημάτων διαμορφώνεται από τις τρεις (3) λωρίδες πλάτους 3,50 μ, και μια λεωφορειολωρίδα στο τμήμα μεταξύ Καραγεώργη Σερβίας και Ερμού. Από το τμήμα Ερμού έως Μητροπόλεως οι λωρίδες παραμένουν τρεις για τα οχήματα και προστίθεται μια δεύτερη λεωφορειολωρίδα.

Η ομάδα μελέτης επικαιροποίησε το σχέδιο της, με βάση τα κυκλοφοριακά δεδομένα του 2020. Κατά τη φάση αξιολόγησης της πιλοτικής εφαρμογής πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένες μετρήσεις και διαπιστώθηκε ότι οι αλλαγές ενσωματώθηκαν ομαλά στην καθημερινότητα της πόλης. Συνεπώς μπορεί να εφαρμοστεί η μόνιμη λύση χωρίς ανεπιθύμητες επιδράσεις.

8) Τι συμβαίνει με τις στάσεις των λεωφορείων και τρόλεϊ, πώς εξυπηρετούνται οι επιβάτες; Πώς θα διαμορφωθούν μετά την ολοκλήρωση του έργου;

Ο Δήμος της Αθήνας βρίσκεται σε πλήρη συνεννόηση με τον ΟΑΣΑ τον ΟΣΥ, την Τροχαία και τη Δημοτική Αστυνομία του Δήμου, προκειμένου να μη δημιουργηθούν προβλήματα στην εξυπηρέτηση των επιβατών των ΜΜΜ. Κατά τη φάση των εργασιών τα δρομολόγια λεωφορείων και τρόλεϊ διενεργούνται κανονικά και γίνεται απρόσκοπτα η επιβίβαση και αποβίβαση των επιβατών τους. Οταν ολοκληρωθεί η ανάπλαση, θα έχουν τοποθετηθεί στην κάτω πλατεία Συντάγματος πέντε νέα στέγαστρα στις στάσεις, μεγαλύτερα από τα υφιστάμενα, ώστε να παρέχουν προστασία σε μεγαλύτερο αριθμό επιβατών.

Στο τμήμα μεταξύ Ερμού και Μητροπόλεως θα παραμείνει ως έχει η επιπλέον λεωφορειολωρίδα για την εξυπηρέτηση των στάσεων των λεωφορείων. Ολα αυτά συντείνουν στη βιώσιμη κινητικότητα, με τα δημόσια μέσα μεταφοράς, στα σημεία ακριβώς που επιζητούνται αυθόρμητα από τους πολίτες είτε στην άφιξη είτε στην αναχώρηση.

9) Πώς θα περνούν οι πεζοί από το Σύνταγμα στο νέο κομμάτι της πλατείας;

Θα δημιουργηθεί μια σύγχρονη διάβαση, περισσότερο φιλική, που θα δημιουργεί συνθήκες πρόσθετης οδικής ασφάλειας και θα διασυνδέει λειτουργικά τις ροές πεζών. Φωτιστικά στο δάπεδο της ασφάλτου, συγχρονισμένα με τους σηματοδότες, θα δημιουργούν αίσθηση πρόσθετης ασφαλείας, κυρίως τις βραδινές ώρες.

10) Πόσο μεγαλώνουν τα πεζοδρόμια;

Στη δεξιά πλευρά της οδού Φιλελλήνων κατά τη φορά κίνησης των οχημάτων, στο τμήμα μεταξύ Καραγεώργη Σερβίας και Ερμού, το μέσο πλάτος επέκτασης του πεζοδρομίου ανέρχεται σε 7,80 μ. ενώ στο τμήμα μεταξύ Ερμού και Μητροπόλεως το μέσο πλάτος επέκτασης ανέρχεται σε 5,20 μ.

Ο σχεδιασμός γίνεται με πλήρη μέριμνα για καθολική πρόσβαση των ΑμεΑ, ενώ τα επιμέρους στοιχεία, όπως ράμπες και λωρίδες επισήμανσης ΑμεΑ, εντάσσονται αισθητικά διατηρώντας στο ακέραιο τη λειτουργική αξία τους.

12) Πόσα δέντρα προβλέπεται να φυτευτούν;

Στη νέα πλατεία θα φυτευτούν 28 νέα μεγάλα δέντρα που προοπτικά θα συμβάλουν στο μικροκλίμα της πλατείας, τη σκίαση, την ελκυστικότητα και τη φιλικότητα προς τους επισκέπτες. Παράλληλα, κοντά στα δέντρα θα τοποθετηθούν μεγάλα καθιστικά, που θα προσφέρουν άνετη στάση. Θα γίνει και τοποθέτηση νέου αστικού εξοπλισμού (κάδοι απορριμμάτων, δύο δημόσιες κρήνες, σχάρες ομβρίων, σχάρες δέντρων κ.λπ.).

13) Ποια είναι συνολικά τα περιβαλλοντικά οφέλη από την υλοποίηση του έργου;

Η χρήση φυσικών υλικών με υψηλή ανακλαστικότητα θα μειώσει το φαινόμενο της «αστικής θερμικής νησίδας». Αυτό θα έχει σημαντικό αποτύπωμα στη μείωση των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύσσονται, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες.

Από τη μείωση των λωρίδων κυκλοφορίας που έγινε στο στάδιο των προσωρινών παρεμβάσεων και μονιμοποιείται τώρα, προκύπτει αισθητή μείωση των επιπέδων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης αλλά και της ηχορύπανσης και του θορύβου.

Η φύτευση 28 νέων μεγάλων δέντρων θα προσθέσει μικρούς αναγκαίους «πνεύμονες» οξυγόνου.

Η δημιουργία δύο δημόσιων κρηνών, με πόσιμο δροσερό νερό, εκτιμάται ότι θα συμβάλει σταδιακά στη μείωση χρήσης των πλαστικών μπουκαλιών.

14) Τι θα γίνει ο αστικός εξοπλισμός (ζαρντινιέρες, παγκάκια, φυτά κ.λπ.) που βρίσκεται στον χώρο και χρησιμοποιήθηκε στην προσωρινή παρέμβαση;

Το σύνολο του εξοπλισμού που υπάρχει σήμερα στο σημείο και χρησιμοποιήθηκε κατά την πιλοτική εφαρμογή των αλλαγών θα αξιοποιηθεί για τη δημιουργία νέων, πρωτοποριακών χώρων πρασίνου και αναψυχής, στις γειτονιές της Αθήνας. Ο λεπτομερής σχεδιασμός τους έχει ολοκληρωθεί και πολύ σύντομα θα αρχίσουν και εκεί οι εργασίες.