Οσοι περίμεναν πώς θα ξημερώσει η Δευτέρα στην Ιταλία διαψεύστηκαν. Το αποτέλεσμα υπέρ του «Οχι» στο δημοψήφισμα της Κυριακής ήταν τόσο ευρύ, στο 59,1% τελικά, που δεν πρόλαβε καν να ξημερώσει. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα (λίγο μετά τη 1 π.μ., ώρα Ελλάδος) ο Ματέο Ρέντσι ανακοίνωσε την παραίτησή του.

Στο διάγγελμά του προς τον ιταλικό λαό, ο ιταλός πρωθυπουργός συνεχάρη το στρατόπεδο του «Οχι» για την καθαρή νίκη του, ανέλαβε προσωπικά την ευθύνη για την ήττα του «Ναι» –«εγώ έχασα κι όχι εσείς» είπε-, προσέθεσε πως τώρα είναι η σειρά της άλλης πλευράς να καταθέσει τις προτάσεις της για έναν νέο εκλογικό νόμο και ανακοίνωσε ότι τη Δευτέρα το απόγευμα θα πάει στον πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα για να του υποβάλει την παραίτησή του – «η κυβέρνησή μου τελειώνει εδώ, το απόγευμα θα συγκαλέσω συνεδρίαση του τελευταίου υπουργικού συμβουλίου και θα ανέβω στο Προεδρικό Μέγαρο να παραιτηθώ», είπε. Μετά από μια τόσο εμφατική δήλωση, δύσκολα ο Ματαρέλα δεν θα κάνει αποδεκτή την παραίτηση· ήδη κάποιοι λένε ότι ο υπουργός Οικονομικών Πιερ Κάρλο Πάντοαν είναι μια καλή περίπτωση για διάδοχη κατάσταση και είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως μετέδωσε το Reuters, δεν πρόκειται να μετάσχει στο Eurogroup της Δευτέρας.

Το βασικό είναι η συνέχεια. Στο διάγγελμά του ο Ρέντσι έδωσε τη διαβεβαίωση ότι η κυβέρνησή του θα δουλέψει, προτού παραιτηθεί, για την τελική έγκριση του προϋπολογισμού του 2017 και για τα τελευταία μέτρα υπέρ των σεισμοπαθών. «Εχασα και το λέω με δυνατή φωνή: έκανα ό,τι μπορούσα, αλλά με την ήττα δεν μπορείς να σφυρίζεις αδιάφορα», είπε. «Για να αλλάξουμε το πολιτικό σύστημα, δεν μπορούμε να μείνουμε γραπωμένοι στις καρέκλες μας. Μπορεί να χάσει, κανείς, ένα δημοψήφισμα, αλλά η χώρα μας είναι η ωραιότερη του κόσμου». Είπε μετά και ένα «ζήτω η Ιταλία» και πως για εκείνον ανοίγει «ένα νέο κεφάλαιο» και η σεμνή τελετή έλαβε τέλος.

Η ευρωπαϊκή κρίση φαίνεται πως καίει το πολιτικό της κεφάλαιο με εντυπωσιακούς ρυθμούς. Ο Ρέντσι ανέλαβε την πρωθυπουργία της Ιταλίας τον Φεβρουάριο του 2014 και τώρα σε ηλικία 41 ετών παραιτείται και ψάχνει τι θα κάνει στη ζωή του. Tην ίδια ώρα η Ιταλία και μαζί της η Ευρώπη μπαίνει σε μια νέα φάση εσωστρέφειας και υπαρξιακών ζητημάτων.

Ο κόσμος πάντως,το γλέντησε στη Ρώμη και στις άλλες μεγάλες πόλεις. Πλήθη κόσμου βγήκαν στους δρόμους για να πανηγυρίσουν τον θρίαμβο του «Οχι» που ήταν ένα «όχι» σε συνταγματικές μεταρρυθμίσεις αλλά έλαβε έναν χαρακτήρα «όχι» στην Ευρώπη. Και αυτή τη φορά ο κόσμος βγήκε στους δρόμους παρά το κρύο – καμία σύγκριση με χορούς στο Σύνταγμα καλοκαιριάτικα.

Οι εξελίξεις αναμένονται ραγδαίες. Tο κίνημα του Μπέπε Γκρίλο ήδη ανακοίνωσε ότι καταρτίζει την «ομάδα του για τη μελλοντική κυβέρνηση του M5S», ενώ ο Ματέο Σαλβίνι της Λέγκας του Βορρά ζήτησε εκλογές αμέσως.

Οσο για το ευρώ, το πρωί της Δευτέρας είχε υποχωρήσει μέχρι και τα 1,0505 δολάρια, το χαμηλότερο σημείο από τον Μάρτιο του 2015, αργότερα όμως ανέκαμψε και κινούνταν πάνω από τα 1,063 δολάρια ή μια πρώτη 0,3% σε σχέση με το προηγούμενο κλείσιμο.

Μετά από ένα ασταθές άνοιγμα, οι αγορές προς το μεσημέρι της Δευτέρας δείχνουν να κινούνται πιο ήρεμα και να σταθεροποιούνται και να καταγράφουν κέρδη, ακόμη και η Αθήνα (+1,6% γύρω στις 13:00).

Παρόμοια εικόνα και για τις μετοχές των τραπεζών στην Ιταλία, όπου ακόμη και η πολύπαθη Monte dei Paschi, αν και έχασε 5% τα πρώτα λεπτά της συνεδρίασης, αργότερα ξανακέρδισε το χαμένο έδαφος. Ανοδικά, μετά τις αρχικές απώλειες κινήθηκαν ακόμη η Unicredit και η Intesa.

Η ΕΚΤ δεν αποκλείει την κρατική διάσωση τραπεζών της Ιταλίας

Ο Εβαλντ Νοβότνι, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), επανέφερε το ενδεχόμενο κρατικής διάσωσης ορισμένων ιταλικών τραπεζών, μετά το αποτέλεσμα του χθεσινού δημοψηφίσματος. Το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτή την περίοδο αντιμετωπίζει η τράπεζα Monte dei Paschi di Siena, η οποία, ως το τέλος του έτους, οφείλει να εξασφαλίσει κεφάλαια 5 δισ. ευρώ.

Παράλληλα ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, έσπευσε να προειδοποιήσει ότι η Ιταλία πρέπει να συνεχίσει τις οικονομικές πολιτικές του Ρέντσι.

Σε έναν πιο αισιόδοξο τόνο, ο ευρωπαίος επίτροπος Πιερ Μοσκοβισί, αναγνωρίζοντας ότι υπάρχει μία πολιτική αστάθεια στη χώρα, δήλωσε έχει πλήρη εμπιστοσύνη στην Ιταλία, μία ισχυρή χώρα με ισχυρές αρχές.  Πρόσθεσε ότι από οικονομικής άποψης «η χώρα είναι εξαιρετικά σταθερή, είναι μια μεγάλη οικονομία, είναι μια χώρα πολύ προσηλωμένη στην Ευρώπη»

To χρονικό, οι αντιδράσεις και ένα παράξενο tweet

Οι κάλπες στην Ιταλία έκλεισαν στις 11 το βράδυ (μεσάνυχτα, ώρα Ελλάδος). Ηταν η ώρα των exit polls. Που έδωσαν εξ αρχής ένα ευρύ, σχεδόν εκκωφαντικό προβάδισμα του «Οχι». Οπως μετέδωσε η RAI και σύμφωνα με την έρευνα που διεξήγαγαν οι οργανισμοί Ipr Marketing-Istituto Piepoli, το «Οχι» εμφανιζόταν να παίρνει ανάμεσα στο 54% και το 58% των ψήφων, ενώ το «Ναι», το οποίο ήταν αυτό που είχε εισηγηθεί η κυβέρνηση του Ματέο Ρέντσι κυμαινόταν στο ασθενικό 42% με 46%. Σε νεότερη ανάλυση των στοιχείων το «Οχι» προβλέφθηκε να αγγίξει ή και να ξεπεράσει ακόμα και το 60% – για την ακρίβεια έδωσε ένα αποτέλεσμα 60,55% – 39,45% υπέρ του «Οχι».

Αντίστοιχες μετρήσεις έδειξαν και οι έρευνες άλλων δικτύων: το La7 έδωσε στο «Ναι» μια διακύμανση από 41% έως 45% και στο «Οχι» από 55% έως 59%. Το exit poll της εταιρείας Tecné για τη Mediaset έδωσε στο «Ναι» από 41% έως 45% και στο «Οχι» από 55% έως 59%.

Αυτά ήταν ποσοστά exit polls που δύσκολα μπορούσαν να αλλάξουν στην καταμέτρηση των ψήφων – και όντως το τελικό αποτέλεσμα ήταν 59,18% υπέρ του του «Οχι» και 40,82% για το «Ναι». Γι’ αυτό και ο Ματέο Ρέντσι διεμήνυσε ότι θα κάνει δηλώσεις νωρίς, μόλις μία ώρα αφότου είχαν κλείσει οι κάλπες, μεσάνυχτα ώρα Ιταλίας – για να πάρει η όλη διαδικασία μια μικρή αναβολή με ένα κάπως ασυνήθιστο tweet του ιταλού πρωθυπουργού.

Grazie a tutti, comunque. Tra qualche minuto sarò in diretta da Palazzo Chigi. Viva l'Italia!
Ps Arrivo, arrivo?

— Matteo Renzi (@matteorenzi) December 4, 2016

Το «Οχι» αποτέλεσε ένα ηχηρό ράπισμα των ιταλών ψηφοφόρων προς τον 41χρονο πρωθυπουργό που δεν μπορούσε να αγνοήσει. Ή αν θέλετε, το περίπου 60% ήταν μια εντυπωσιακή επιδοκιμασία της ρητορικής του λαϊκιστή Μπέπε Γκρίλο που έκανε καμπάνια για το «Οχι» με διάφορους τρόπους, όχι πάντα τους πιο τίμιους. Αλλά στον έρωτα και στην πολιτική ας μην ψάχνουμε για τιμιότητα.

Το δημοψήφισμα αφορούσε για τις συνταγματικές αλλαγές που πρότεινε η κυβέρνηση του Ρέντσι. Ηθελε ο νεαρός πρωθυπουργός να διασφαλίσει πιο γερές κυβερνήσεις και λιγότερη πολιτική αστάθεια: να γίνει πιο πρωθυπουργικοκεντρικό το σύστημα, οι γερουσιαστές να γίνουν λιγότεροι και οι περιφέρειες να μεταφέρουν κάποιες από τις εξουσίες τους στην κεντρική διοίκηση. Ωστόσο αυτές οι αλλαγές ήταν το πρόσχημα, ο καμβάς για μια ευρύτερη πολιτική μάχη ανάμεσα σε δύο στρατόπεδα, το φιλοευρωπαϊκό, που εκπροσωπήθηκε από τον Ρέντσι και το αντιευρωπαϊκό, όπως αυτό προσωποποιήθηκε από τον λαϊκιστή Γκρίλο.

Ο τελευταίος αναδεικνύεται πλέον σε πολιτικό παράγοντα βεληνεκούς καθώς από το βράδυ της Κυριακής μπορεί να κραδαίνει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και να ζητάει από παραίτηση της όποιας κυβέρνησης, μέχρι εκλογές, ή και δημοψήφισμα για το ευρώ. Ηδη ζήτησε εκλογές και είπε ότι το δημοψήφισμα ήταν «μάθημα για όλους ότι δεν μπορείς να λες ψέμματα στον λαό χωρίς να έχεις συνέπειες». Κι ακόμα ήταν μεσάνυχτα Κυριακής.

Una lezione per tutti: non si può mentire per sempre al popolo senza subire conseguenze

— Beppe Grillo (@beppe_grillo) December 5, 2016

Σε κάθε περίπτωση είναι ένα αποτέλεσμα που προκαλεί τριγμούς, τόσο στην Ιταλία όσο και στην Ευρώπη. Ο Ρέντσι είχε ούτως ή άλλως απειλήσει με παραίτηση σε περίπτωση που βγει το «όχι» και το παιχνίδι μεταφέρεται τώρα στον πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα, που μπορεί να μην κάνει αποδεκτή την παραίτηση ή (το πιθανότερο) να αναζητήσει έναν άλλον πρωθυπουργό – τον τέταρτο από αυτήν τη Βουλή – ή (το λιγότερο πιθανό) να κινήσει άμεσα τις διαδικασίες για εκλογές.

Την ίδια ώρα το αποτέλεσμα ανατροφοδοτεί το κλίμα ευρωσκεπτικισμού, ο οποίος έχει ήδη γιγαντωθεί μετά το Brexit. Ηδη η Μαρίν Λεπέν χαιρέτισε το αποτέλεσμα λέγοντας πως οι Ιταλοί καταψήφισαν τον Ρέντσι και την ΕΕ και ότι «πρέπει να αισθανθούμε τη δίψα τους για ελευθερία». Και ο Νάιτζελ Φάρατζ είπε ότι αυτή η ψήφος δεν ήταν για το σύνταγμα της Ιταλίας αλλά για το ευρώ.

Είναι πολύ πιθανό ο Γκρίλο να απαιτήσει ένα δημοψήφισμα για έξοδο της Ιταλίας από την Ευρωζώνη, καθώς όλο και περισσότεροι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι η ιταλική βιομηχανία επλήγη από το κοινό νόμισμα και θα είναι καλύτερα με τη λιρέτα ή ένα άλλο νόμισμα των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου. Και κάπως έτσι το πουλόβερ αρχίζει και ξηλώνεται…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News