Στην Πορτογαλία, υπήρχαν εδώ και καιρό αναφορές για διαφορετικές τιμές στα καφέ και τα εστιατόρια ανάλογα με το αν κάποιος είναι ντόπιος ή τουρίστας. Αλλωστε αυτή η πρακτική έχει εντοπιστεί και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης με υψηλή τουριστική κίνηση (συμβαίνει π.χ. και ορισμένα τουριστικά νησιά της Ελλάδας), όπου οι επιχειρηματίες εκμεταλλεύονται την άγνοια των επισκεπτών και ταυτόχρονα προστατεύουν ο ένας τον άλλον από την υπερτιμολόγηση.

Πρόκειται για έναν ιδιότυπο, ανορθόδοξο και προφανώς παράνομο τρόπο για να καταπολεμηθούν οι επιπτώσεις του πληθωρισμού. Η πρακτική αυτή έχει αναφερθεί ότι εφαρμόζεται διακριτικά και σε ορισμένα πολύ τουριστικά νησιά της Ελλάδας: για τους ντόπιους αλλά και τους εργαζόμενους στον τουρισμό καθώς, πολύ απλά, κάτι πρέπει να φάνε χωρίς να ξοδέψουν όλο τον μισθό ένα μέρος του οποίου βάζουν στην άκρη και για τον επόμενο χειμώνα.

Οπως είναι γνωστό, οι αντιδράσεις κατά του υπερτουρισμού έχουν ενταθεί στην Ισπανία και την Πορτογαλία καθώς οι κάτοικοι μεγάλων πόλεων όπως η Βαρκελώνη και η Λισαβόνα διαμαρτύρονται για τον υπερβολικό αριθμό τουριστών που προκαλεί συνωστισμό, αύξηση των τιμών στα ενοίκια (λόγω των Airbnb), περιβαλλοντικά προβλήματα και επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή.

Στο μιλητό…

Ο Guardian, επικαλούμενος την πορτογαλική εφημερίδα Expresso, σημειώνει ότι «τα εστιατόρια της Λισαβόνας προσφέρουν χαμηλότερες τιμές, αλλά μόνο στους ντόπιους». Και πώς συμβαίνει αυτό; Η Expresso σημειώνει ότι οι μειωμένες τιμές για τους ντόπιους «μεταδίδονται προφορικά, ψιθυριστά ή αναγράφονται σε μενού που είναι τοποθετημένα σε δυσδιάκριτα ή ακόμη και κρυφά σημεία και τα οποία δεν είναι προσβάσιμα στους ξένους επισκέπτες»!

H πορτογαλική εφημερίδα, η οποία αναφέρθηκε πρώτη στην «τιμολόγηση δύο ταχυτήτων», αναφέρει επίσης ότι τα πολύγλωσσα μενού που δίνονται στους επισκέπτες που καταφθάνουν στην πρωτεύουσα της Πορτογαλίας έχουν υψηλότερες τιμές από εκείνες που χρεώνονται στους κατοίκους.

Απο την πλευρά της, η πορτογαλική ένωση του κλάδου της φιλοξενίας ανέφερε ότι δεν γνωρίζει την πρακτική αυτή (τι θα μπορούσε άλλωστε να πει…). «Γιατί το κάνουν αυτό τα εστιατόρια; Θέλουν να χρεώνουν στους τουρίστες υψηλές τιμές χωρίς να αποξενώνουν τους ντόπιους πελάτες, οπότε έχουν θεσπίσει αθόρυβα ένα σύστημα δύο ταχυτήτων», σημειώνει ο Guardian.

Προφανώς η πρακτική αυτή είναι παράνομη καθώς δεν επιτρέπεται να χρεώνει περισσότερο ένα κατάστημα μια κατηγορία πελατών (τους τουρίστες) από μια άλλη (τους ντόπιους). Παράλληλα όμως, η βρετανική εφημερίδα σχολιάζει ότι «είναι ίσως ένα αναπόφευκτο αποτέλεσμα του υπερτουρισμού». Η μεταπανδημική αύξηση των επισκεπτών σε ευρωπαϊκούς προορισμούς έχει ως συνέπεια τον συνωστισμό, την αύξηση των τιμών (για την εστίαση και τη στέγη) και τον κίνδυνο αλλοίωσης του χαρακτήρα τους.

Ολα αυτά μαζί, προκαλούν τοπικές αντιδράσεις κατά του υπερτουρισμού. Στη Βαρκελώνη, ντόπιοι εξέφρασαν εφέτος το καλοκαίρι τον θυμό τους για το φαινόμενο στρέφοντας νεροπίστολα κατά των επισκεπτών και φωνάζοντας: «Οι τουρίστες να πάνε σπίτι τους!».

Η Βαρκελώνη ήταν πάντα πολύ τουριστική. Διαμαρτυρίες υπήρξαν επίσης στη Μάλαγα, την Τενερίφη και τη Μαγιόρκα, ενώ οι κάτοικοι κατέλαβαν παραλίες στη Μινόρκα. Τον Απρίλιο δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι στα Κανάρια Νησιά προχώρησαν σε διαμαρτυρίες ζητώντας επειγόντως να επανεξεταστεί η τουριστική στρατηγική του ισπανικού αρχιπελάγους και να παγώσει ο αριθμός των επισκεπτών, υποστηρίζοντας ότι το μοντέλο που εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες έχει κάνει τη ζωή απρόσιτη και περιβαλλοντικά μη βιώσιμη για τους κατοίκους.

Κάποιοι τόποι διώχνουν, πλέον, και επισήμως τους τουρίστες. Στην αρχή του καλοκαιριού το νησί Κάπρι της Ιταλίας έβαλε μπλόκο στις αφίξεις τουριστών, λόγω βλάβης στο σύστημα υδροδότησης. Η σχετική διάταξη αναφέρεται σε «εκρηκτική υγειονομική κατάσταση». Η Βενετία χρεώνει εισιτήριο εισόδου στους εκδρομείς σε μια προσπάθεια να περιορίσει τον αριθμό των επισκεπτών.

Είναι προφανές ότι στον ευρωπαϊκό Νότο η αίσθηση ότι κάτι πρέπει να γίνει είναι διάχυτη. Ενώ ούτε τα νεροπίστολα ούτε η τιμολόγηση δύο ταχυτήτων αποτελούν λύση. Και, όπως σημειώνει με χιούμορ ο Guardian, στη Λισαβόνα δύσκολα πια θα μπορείς να πεις ότι «αυτό είναι ένα πολύ καλό εστιατόριο —όλοι οι ντόπιοι τρώνε εδώ»… Θα χρειάζεται λίγο ψάξιμο παραπάνω.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News