«Είμαστε ο κόσμος. Δεν θέλουμε να γίνετε σαν εμάς. Θέλουμε να φέρετε εδώ τον πολιτισμό σας, τη γλώσσα σας, την ταυτότητά σας, το εαυτό σας. Καλωσήλθατε στην πατρίδα σας». Αυτός είναι ένας άλλος κόσμος. Βρίσκεται σε μία αίθουσα δικαστηρίου στον Καναδά και τα παραπάνω λόγια προέρχονται από έναν γλυκύτατο δικαστή την ώρα που παραχωρεί την καναδική ιθαγένεια σε μία ομάδα αιτούντων άσυλο οι οποίοι κινδύνευαν στις χώρες τους από διώξεις, βία και σεξουαλικές επιθέσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου. Παρακολουθήσαμε αυτόν τον κόσμο μέσα από τον δικό μας, στην Ελληνική Ταινιοθήκη, όπου προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ «Last Chance» («Μία τελευταία ευκαιρία») του καναδού σκηνοθέτη Πολ Εμίλ ντ’ Εντρεμόν, με πρωτοβουλία της καναδικής πρεσβείας.

Στην Ελλάδα της προσφυγικής κρίσης, όπου «αναλωνόμαστε στο να μετράμε σκηνές και δομές», όπως είπε ο αντιπρόσωπος της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, Φιλίπ Λεκλέρ, βρήκαμε χρόνο να μιλήσουμε για τα βασικά δικαιώματα του πρόσφυγα, την ψυχική του υγεία, τις σεξουαλικές και συναισθηματικές του ανάγκες. Οι άνθρωποι της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ (Λεσβιακά, Ομοφυλόφιλα, Αμφισεξουαλικά, Τρανσεξουαλικά, Κουίρ, Ιντερσεξ άτομα) που ζητούν άσυλο είναι διπλά παγιδευμένοι. Μακριά από τη χώρα όπου κινδυνεύουν, σε μία ξένη χώρα όπου δεν ξέρουν ποιον να εμπιστευτούν. Δέχονται διακρίσεις σε δύο επίπεδα, είναι μέρος μίας μειονότητας προσφύγων αλλά και μίας σεξουαλικής μειονότητας. Αντιμετωπίζουν κινδύνους καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής τους.

Στη χώρα τους απορρίπτονται κάθε μέρα, από την κοινωνία ακόμη και από την οικογένειά τους. Η μητέρα της λιβανέζας Τζένιφερ, η οποία γεννήθηκε άνδρας αλλά θέλει από τα 16 της να κάνει αλλαγή φύλου, λέει στην κάμερα του καναδού σκηνοθέτη: «Νιώθω ότι έχω χάσει ένα παιδί. Κάθε μέρα σκεφτόμασταν πώς να τον –δεν μπορούν να αναγνωρίσουν την ταυτότητα φύλου της- ξεφορτωθούμε. Σκεφτήκαμε ακόμη και να τον δηλητηριάσουμε!».

Σε χώρες όπως τον Λίβανο το κράτος δεν μπορεί να σε προστατεύσει από την οικογένειά σου. Στην Κολομβία οι αρχές δεν αγγίζουν ούτε τους αντάρτες ούτε τις παραστρατιωτικές οργανώσεις που επιτίθενται σε άτομα με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους. Στην Τζαμάικα, μία από τις 78 χώρες όπου η ομοφυλοφιλία είναι παράνομη, οι άνδρες κάνουν «σωφρονιστικό βιασμό» σε λεσβίες γυναίκες.

Γι’ αυτό όσοι έχουν το θάρρος να αναζητήσουν μία άλλη ζωή, πρέπει να αναζητήσουν άλλα κράτη. Και όταν συμβεί το απίθανο, όταν λάβουν μία πρόσκληση γνωριμίας από τον Καναδά, πρέπει να περάσουν μία δεύτερη δοκιμασία. Τώρα πρέπει να πείσουν τους άλλους για τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους και την ταυτότητα φύλου για να αποδείξουν ότι διώκονται στη χώρα τους. Καλούνται από τις υπηρεσίες ασύλου να καταθέσουν αποδεικτικά στοιχεία, ερωτικά γράμματα, φωτογραφίες από τον ή την σύντροφό τους, φωτογραφίες που δείχνουν ότι συμμετείχαν σε παρελάσεις για τα δικαιώματα των ανθρώπων της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, ακόμη και σημάδια βασανισμών στο σώμα τους. «Δεν είναι τεστ μαθηματικών. Αλλά πρέπει να φέρεις στην επιφάνεια πράγματα που ίσως δεν θέλεις να θυμάσαι», λέει η υπεύθυνη στην Τρούντι, λεσβία γυναίκα που εγκατέλειψε την Τζαμάικα.

Κάποιοι, όπως ο Αλβάρο, ο οποίος το έσκασε από τη Νικαράγουα και τον βίαιο πατέρα του σε ηλικία 12 ετών, δεν έχουν προλάβει να συγκεντρώσουν «στοιχεία». Πρέπει να πείσουν τις υπηρεσίες ασύλου για τη σεξουαλικότητά τους την οποία δεν έχουν καν γνωρίσει οι ίδιοι. Πώς πείθεις όμως κάποιον για κάτι που είναι μέρος του εαυτού σου; Ο 40χρονος Κάρλος εγκατέλειψε την Κολομβία και τον γιο του επειδή δεν τον ανεχόταν η οικογένειά του κι επειδή στη χώρα η ομοφυλοφιλία είναι «μεταδοτική». Εζησε τέσσερα χρόνια στον Καναδά, μέχρι να εξεταστούν οι διαδοχικές αιτήσεις του για άσυλο. «Η σεξουαλικότητά μου έγινε αισθητά πιο εκδηλωτική όλα αυτά τα χρόνια», είπε στο ντοκιμαντέρ. Ο επίτροπος δεν πείστηκε.

Η εξέταση των αιτήσεων ασύλου είναι περίπλοκη. «Οι εργαζόμενοι στις υπηρεσίες ασύλου εκπαιδεύονται αλλά χρειάζεται εμπειρία. Το πιο σημαντικό είναι να μην θυματοποιηθεί ξανά ο αιτών άσυλο», εξήγησε κατά τη διάρκεια της συζήτησης που ακολούθησε μετά την προβολή, η διευθύντρια της υπηρεσίας Ασύλου, Μαρία Σταυρoπούλου. Η εξέταση ασύλου ανθρώπων που κινδυνεύουν λόγω της σεξουαλικότητας ή της ταυτότητάς τους είναι ακόμη πιο δύσκολη όταν δεν υπάρχουν πληροφορίες για τις χώρες καταγωγής. Και ακόμη πιο δύσκολη όταν η χώρα εξέτασης ασύλου είναι η Ελλάδα.

«Είναι προφανές ότι Ελλάδα δεν είναι φιλική χώρα για αιτούντες άσυλο της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ και ιδίως για τις γυναίκες που βιώνουν τριπλή διάκριση μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκες», είπε ο συγγραφέας Πάνος Ευαγγελίδης. Οχι, η Ελλάδα δεν είναι ιδανική χώρα για ανθρώπους που διώκονται για αυτό που είναι. Είναι η χώρα όπου επιτέλους συμμετέχεις σε μία συζήτηση για τις σεξουαλικές και συναισθηματικές ανάγκες προσφύγων, ενώ έχουμε δυστυχώς συνηθίσει να μετράμε πνιγμούς, τέντες και δομές, και ξαφνικά μπαίνουν στην αίθουσα δέκα άτομα με μάσκες φωνάζοντας, «Σταυροπούλου!», «αυτή είναι;» (η διευθύντρια της υπηρεσίας Ασύλου) και πετώντας αυγά και χαρτιά. Αυτόματα νομίζεις ότι είναι χρυσαυγίτες. Δεν ήταν. Ηταν «αντιεξουσιαστές» που εισέβαλαν με τη βία, τραμπούκισαν μία γυναίκα, για να διαμαρτυρηθούν για την απέλαση του αιγύπτιου Μοχάμεντ Α. στην Τουρκία. Ανακουφίζεσαι που δεν διαμαρτύρονταν για το αντίστροφο; Δεν έχει σημασία. Ηδη η σκέψη σου είναι ήδη στον κόσμο του καναδού δικαστή.

*Η εκδήλωση – ανοιχτή συζήτηση «Δύο φορές παγιδευμένοι: Πολλαπλές διακρίσεις στην αναζήτηση του ασύλου» ήταν πρωτοβουλία της πρεσβείας του Καναδά και διοργανώθηκε σε συνεργασία με το δήμο Αθηναίων, την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες , την οργάνωση SolidarityNow και την Ταινιοθήκη της Ελλάδας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News