Ο φόβος του ισλαμισμού θα ενώσει ή θα διχάσει τους ανθρώπους; Μπορούμε να γελάμε με οτιδήποτε; Τι είναι αστείο; Ποιος ορίζει, τελικά, τι είναι αστείο; Η σάτιρα έχει όρια; Κι αν έχει, τι συνεπάγεται αυτό; Υπάρχει ποινικός κολασμός;

Τα ερωτήματα αυτά (και άλλα ανάλογα) απασχολούν τα διεθνή ΜΜΕ, στον απόηχο της σφαγής στο Charlie. Όπως σημειώνεται σε σχετικό δημοσίευμα του «Spiegel», η επίθεση στο γαλλικό σατιρικό περιοδικό έχει ορισμένες «βαθιές συνέπειες», καθώς αναδύονται ερωτήματα κρίσιμα αλλά και δύσκολα, αφού αναφέρονται στην ουσιώδη και θεμελιώδη έννοια της δημοκρατίας.

Ο Cabu, ένα από τα θύματα της τρομοκρατικής επίθεσης, πρόσφατα είχε αναρωτηθεί: «Μπορούμε να γελάμε με οτιδήποτε; Και θα μπορούμε να γελάμε κι αύριο με οτιδήποτε; Πρέπει να τεθούν αυτά τα ερωτήματα, γιατί η ελευθερία της έκφρασης σημαίνει ότι δεν υπάρχουν όρια στο χιούμορ. Εκεί που σταματά το χιούμορ, μπορεί να δημιουργηθεί χώρος για λογοκρισία. Ή αυτολογοκρισία».

Οι συγκεκριμένοι σκιτσογράφοι, τα θύματα της σφαγής, έπαιζαν συστηματικά αυτό το παιχνίδι. Αναμετριόντουσαν με τα όρια – στην ελευθερία της έκφρασης, στην ελευθερία του Τύπου, ενίοτε και περιστασιακά στο δικαίωμα της προσβολής. Τελικά, αυτό το παιχνίδι, αυτή τη διαρκή αναμέτρηση με τα όρια, τα πλήρωσαν με τη ζωή τους.

Η παγκόσμια αντίδραση που προκλήθηκε, η ανάγκη διαμόρφωσης μιας αλληλεγγύης (από πολιτικούς, δημοσιογράφους, απλούς πολίτες στα κοινωνικά δίκτυα αλλά επίσης και στους δημόσιους χώρους), έδειξε ότι το θέμα «δεν είχε να κάνει πια με τη δημοκρατία. Είχε να κάνει με τον πολιτισμό».

Στην κοσμική Γαλλία (όπου ο διαχωρισμός Εκκλησίας και Κράτους ισχύει νομοθετικά από το 1905!) ,υπάρχει βαθύτατα ανεπτυγμένη η κουλτούρα που αποδίδει στη θρησκεία τα χαρακτηριστικά των ευαίσθητων ατομικών δεδομένων. Το 2004, για παράδειγμα, με μια ευρύτατη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, απαγορεύθηκε να φορούν οι μαθητές στα σχολεία κατά ορατό τρόπο θρησκευτικά σύμβολα. Ακολουθώντας με συνέπεια αυτή την κουλτούρα, ο Charb (εκδότης του περιοδικού και πρώτο θύμα της σφαγής) είχε πει αφοπλιστικά στο «Spiegel» προ διετίας: «θα πρέπει να θεωρείται φυσιολογική η κριτική μας στο Ισλάμ, όπως θεωρείται η κριτική μας στους Εβραίους ή στους Καθολικούς».

Το προσωπικό του Charlie Hebdo στην 45ετή πορεία του περιοδικού βρέθηκε συχνά στην κόψη του ξυραφιού, στον απειροελάχιστο ενδιάμεσο χώρο ανάμεσα στο αποδεκτό και το απαράδεκτο, το θεμιτό και το αθέμιτο, το ανεκτό και το μη ανεκτό. Η ταυτότητα του περιοδικού είχε να κάνει με τη σάτιρα και το γέλιο, χωρίς όρια, χωρίς προστατευόμενες περιοχές, χωρίς προκαταλήψεις. Σας αρέσει/δεν σας αρέσει, συμφωνείτε/διαφωνείτε, οι άνθρωποι δήλωναν τι πίστευαν και υπηρετούσαν αυτό που πίστευαν με επιμονή και θάρρος. Ο πρώην διευθυντής του περιοδικού, Φιλίπ Βαλ, ανέτρεξε με οδύνη στην επίθεση, μίλησε για «πράξη πολέμου» και ζήτησε από τον κόσμο «να μην επιτρέψουμε τη σιωπή. Η τρομοκρατία δεν μπορεί να νικήσει τη χαρά της ζωής και την ελευθερία της έκφρασης. Δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε» είπε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News