Τι σημαίνει ο όρος «επίσημα παπούτσια» όταν αναφέρεται στον κώδικα ενδυμασίας ενός εργασιακού συμβολαίου ή σε μία πρόσκληση για επίσημο γκαλά; Η λέξη «επίσημα» μπορεί να ερμηνευτεί με πολλούς τρόπους όσον αφορά στα γυναικεία παπούτσια. Μερικές ερμηνείες είναι οι εξής: δερμάτινα, με δερμάτινη σόλα, με διάφορα στολίσματα, κομψά, παπούτσια που να ταιριάζουν αρμονικά με επίσημα ρούχα. Συνήθως τα γυναικεία επίσημα παπούτσια έχουν τακούνια (από 5 έως 14 πόντους) αλλά όλες οι ακριβές μάρκες λανσάρουν και επίσημα παπούτσια με τακούνια από έναν έως 4 πόντους. Και αυτά μπορούν άνετα να φορεθούν με επίσημα ρούχα και να θεωρηθούν κομψά.
Ο σάλος των Καννών
Εδώ όμως τα πράγματα δεν ορίζονται με την απαραίτητη σαφήνεια. Πέρσι, στις Κάννες σε αρκετές καλεσμένες σταρ απαγορεύτηκε να βαδίσουν πάνω στο κόκκινο χαλί και να μπουν στην αίθουσα προβολής της ταινίας «Carol» (στην οποία πρωταγωνιστεί η Κέιτ Μπλάνσετ) επειδή δεν φορούσαν τακούνια. Η πρόσκληση ανέφερε ως κώδικα ενδυμασίας «επίσημο ένδυμα» και αυτές οι γυναίκες πήγαν στην προβολή με επίσημο ένδυμα αλλά χαμηλές γόβες. Οι υπεύθυνοι ασφαλείας τους απαγόρεψαν την είσοδο επειδή τα παπούτσια τους δεν είχαν ψηλά τακούνια και άρα δεν ήταν «επίσημα».
Ξέσπασε λοιπόν σάλος στο φεστιβάλ, με «πρώτη φωνή» τη βρετανίδα ηθοποιό Εμιλι Μπλαντ, η οποία μίλησε για «σαφή διάκριση κατά του γυναικείου φύλου και μάλιστα σε γυναίκες μεγαλύτερες των 50 ετών, οι οποίες δεν μπορούσαν να φορέσουν τακούνια λόγω προβλημάτων υγείας». Αποτέλεσμα; Εφέτος η, ηλικίας 48 ετών, Τζούλια Ρόμπερτς εμφανίστηκε την Πέμπτη χωρίς καθόλου παπούτσια στην πρεμιέρα της ταινίας με τίτλο «Money Monster», στην οποία πρωταγωνιστεί μαζί με τον Τζορτζ Κλούνεϊ, και την οποία σκηνοθετεί η φεμινίστρια Τζόντι Φόστερ. Κανένας υπεύθυνος ασφαλείας δεν τόλμησε, φυσικά, να της απαγορέψει την είσοδο και έτσι η ηθοποιός έθεσε με τον τρόπο της ένα νέο δεδομένο στον θεσμό. Την επόμενη φορά που κάποιος υπεύθυνος ασφαλείας θα απαγορέψει την είσοδο στις αίθουσες του φεστιβάλ σε γυναίκες που δεν φορούν τακούνια, εκείνες θα μπορούν να επικαλεστούν το προηγούμενο της Τζούλια Ρόμπερτς.
Ο σάλος στο facebook
Ο εκκεντρικός αυτός ακτιβισμός της χολιγουντιανής σταρ, συνέβη μία μέρα μετά την παγκόσμια δημοσιοποίηση της εκστρατείας για τη συγκέντρωση υπογραφών, που οργανώνει μία βρετανίδα ηθοποιός, ονόματι Νίκολα Θορπ. Η Νίκολα Θορπ είναι 27 ετών, απόφοιτη δραματικής σχολής, ζει στο Λονδίνο και προς το παρόν τρέχει από οντισιόν σε οντισιόν. Για να βγάλει τα προς το ζην λοιπόν, εργάζεται υπό το καθεστώς μερικής απασχόλησης, ως ρεσεψιονίστ σε διάφορες εταιρείες. Για να βρει τέτοιες δουλειές συνεργάζεται με το πρακτορείο Portico το οποίο έχει έδρα το Λονδίνο και εξειδικεύεται στο να παρέχει προσωπικό υποδοχής με τη μορφή outsource σε μεγάλες εταιρείες. Μία από αυτές τις εταιρείες είναι ο κολοσσός PriceWaterhouseCoopers (PwC) στο Σίτι του Λονδίνου. Τον Δεκέμβριο του 2015, η Νίκολα Θορπ προσελήφθη στο γραφείο υποδοχής της PwC και το συμβόλαιο πρόσληψης που υπέγραψε με την Portico ανέφερε ως κώδικα ενδυμασίας για άνδρες και γυναίκες «επίσημο ένδυμα και επίσημα παπούτσια». Ντύθηκε επίσημα λοιπόν, φόρεσε και ένα ζευγάρι επίσημες γόβες χωρίς τακούνι ‒αφού θα εργαζόταν όρθια για 9 ώρες‒ και πήγε πρώτη μέρα στη δουλειά. Οταν την είδε ο υπεύθυνος προσωπικού της Portico, της είπε ότι τα παπούτσια που φορούσε «είναι λάθος», και της υπέδειξε να πάει σε ένα κατάστημα και να αγοράσει ένα ζευγάρι με τακούνια 5 έως 10 πόντους, διότι μόνο με αυτά θα μπορούσε να πάει στο πόστο της. Διαφορετικά της διευκρίνισε ότι θα απολυόταν πάραυτα, δίχως να πληρωθεί καθόλου.
Η Νίκολα Θορπ αρνήθηκε να αγοράσει καινούργια παπούτσια και ζήτησε να της δώσουν έναν σοβαρό λόγο για τον οποίο δεν θεωρούν τα χαμηλά παπούτσια επίσημα. Ο υπεύθυνος προσωπικού απάντησε «επίσημα παπούτσια για την Portico είναι τα παπούτσια με τακούνια 5 έως 10 πόντους». Η Θορπ τον ρώτησε αν η Portico υποχρεώνει και τους άνδρες ρεσεπσιονίστ να φοράνε επίσημα παπούτσια με τακούνια 5 έως 10 πόντους, αφού το λήμμα στο συμβόλαιο αφορά και τα δύο φύλα. Ο υπεύθυνος απάντησε γελώντας «οι άνδρες δεν φοράνε τακούνια, αλλά ο γυναικείος ενδυματολογικός κώδικας προϋποθέτει τακούνια» και την απέλυσε.
Τι λέει ο εργασιακός νόμος
Μετά από αυτό το περιστατικό ο Ελεν Θορπ απευθύνθηκε στη Γραμμή Βοήθειας για τα Δικαιώματα των Εργαζομένων, και ρώτησε υπάρχει κάποια νομοθεσία που να προστατεύει τις γυναίκες από το να φορούν, υποχρεωτικά, τακούνια στη δουλειά, όταν ο ενδυματολογικός κώδικας στο συμβόλαιο περιέχει τον όρο «επίσημο ένδυμα και παπούτσια». Η απάντηση που έλαβε είναι ότι δεν υπάρχει εργασιακός νόμος που να ορίζει αν τα επίσημα γυναικεία παπούτσια πρέπει υποχρεωτικά να έχουν ψηλά τακούνια, ωστόσο διευκρίνισε ότι «οι γυναίκες, ούτως ή άλλως, συνήθως φοράνε τακούνια στις κοινωνικές εμφανίσεις τους, οπότε μπορεί κάποιος να ερμηνεύσει τον όρο “επίσημα” ως “ψηλοτάκουνα”». Εν κατακλείδι όμως, όπως της είπαν στη Γραμμή Βοήθειας, ότι εφόσον δεν υπάρχει συγκεκριμένη νομοθετική πρόβλεψη, τον όρο «επίσημα» ο καθένας μπορεί να τον ερμηνεύσει όπως θέλει.
Αντίστοιχη απάντηση έλαβα και εγώ από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, του Υπουργείου Εσωτερικών. Από την άλλη μπορώ εύκολα να φανταστώ, ότι ο κάθε εργοδότης αναλόγως με τη δική του αντίληψη περί του κατάλληλου ενδύματος, μπορεί να υποχρεώνει το γυναικείο προσωπικό να φοράει, όχι μόνο τακούνια, αλλά και μίνι, και ντεκολτέ, και βαρύ μακιγιάζ και οτιδήποτε. Ειδικά σήμερα, που κυνηγάς τη δουλειά με το τουφέκι. Οπως μου είπαν από τη Γραμμή SOS της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, τέτοια περιστατικά δεν έχουν αναφερθεί, αλλά και πάλι, όλα αυτά τα κορίτσια που δουλεύουν σερβιτόρες σε μπαρ, ξέρουν ότι υπάρχει μια τέτοια γραμμή; ‘Η θεωρούν ότι θα βγει κάτι ουσιαστικό αν πάρουν και πουν ότι έχασαν το εισόδημά τους επειδή δεν μπορούσαν να σερβίρουν με τακούνια;
Η εταιρεία Portico, πληροφόρησε τη Νίκολα Θορπ, μετά το περιστατικό του Δεκεμβρίου, ότι πλέον θα αναφέρει στο βιογραφικό της πως υποφέρει από προβλήματα στη μέση ‒γι’ αυτόν τον λόγο δεν μπορεί να φοράει τακούνια‒ και ότι θα την προτείνει για θέσεις στις οποίες δεν απαιτείται επίσημο ένδυμα.
«Δηλαδή, ως γυναίκα, για να μη φοράω τακούνια πρέπει να παριστάνω την άρρωστη», είπε η Θορπ σε πρόσφατη συνέντευξή της στο BBC. «Αυτό συμβαίνει σήμερα, στο Λονδίνο του 2016, σε μία από τις πιο πολυπολιτιστικές πόλεις της Ευρώπης! Ε, λοιπόν διαφωνώ. Και αν ο νόμος δεν είναι αρκετά σαφής πρέπει να αλλάξει. Τα χαμηλά παπούτσια μπορούν επίσης να είναι επίσημα, και από πρακτικής απόψεως, τα ψηλοτάκουνα δεν ενδείκνυται για εργασία. Δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα είμαι καλύτερη στη δουλειά μου αν δεν μπορώ να περπατήσω από τον πόνο εξαιτίας των τακουνιών που υποχρεούμαι να φοράω για 9 ώρες!».
Οι άνδρες το πιο πάνω επιχείρημα μπορεί να μην το καταλαβαίνουν αλλά όλες οι γυναίκες που έχουν φορέσει ψηλά τακούνια έστω μια φορά στη ζωή τους το έχουν νιώσει. Τα τακούνια είναι δύσκολη υπόθεση και βλάπτουν τα πέλματα και τη μέση όταν φοριούνται καθ’ υπερβολήν. Είναι άλλο να τα φορέσεις ένα βράδυ που θα βγεις κι άλλο να τα φοράς κάθε μέρα στη δουλειά. Προσωπικά, παρ΄ότι μου αρέσουν πολύ, δεν τα φοράω ποτέ όταν έχω να περπατήσω απόσταση άνω των 500 μέτρων ή όταν έχω να κάνω μια βραδινή έξοδο που προϋποθέτει ορθοστασία. Αρα καταλαβαίνω πολύ καλά τη Νίκολα Θορπ και παρ’ότι δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι θα μπορούσε να υπάρχει τέτοιο θέμα στα εργασιακά αντιλαμβάνομαι ότι αν οι γυναίκες έχουν τόσες πολλές επιλογές όσον αφορά τα ρούχα και τα αξεσουάρ, τότε ίσως ορισμένα ζητήματα όπως το ύψος των τακουνιών ή το μήκος της φούστας ή το μέγεθος του ντεκολτέ θα έπρεπε ίσως να ορίζονται με πιο συγκεκριμένο τρόπο.
Με 100.000 υπογραφές στη Βουλή
Η Θορπ θεωρεί ότι το θέμα με τα τακούνια είναι σαφής διάκριση κατά των γυναικών και γι’ αυτό έχει αρχίσει μέσω Facebook εκστρατεία συγκέντρωσης υπογραφών υπέρ του να υπάρξει νομική διευκρίνηση για το ύψος των τακουνιών στα επίσημα γυναικεία παπούτσια εργασίας. Μέχρι στιγμής έχει συγκεντρώσει περισσότερες από 8.000 υπογραφές και αν αυτές ξεπεράσουν τις 100.000 το ζήτημα θα συζητηθεί στη βρετανική Βουλή.
Και μέχρι τότε; Οπως λέει η ίδια «προσλαμβάνομαι μόνο σε κακοπληρωμένες δουλειές, αφού το πρακτορείο μου με προτείνει μόνο για θέσεις που δεν απαιτούν επίσημο ένδυμα»…
Η δε PwC δια μέσου το εκπροσώπου Τύπου της, ένιψε τας χείρας: «Η PwC έχει αναθέσει τις προσλήψεις και τη διαχείριση όλου του προσωπικού που εργάζεται στις θέσεις γραμματείας και υποδοχής σε τρίτο πάροχο (Portico). Για πρώτη φορά πληροφορηθήκαμε το περιστατικό στις 10 Μαῒου, πέντε μήνες μετά το συμβάν. Ο ενδυματολογικός κώδικας που αναφέρεται στο καταστατικό δεν είναι κανονισμός της PwC. Είμαστε σε συζητήσεις με τους παρόχους για την πολιτική μας σε αυτό το θέμα».
Η δε Portico συμπληρώνει: «Εχουμε κανονισμούς ενδυμασίας οι οποίοι εξυπηρετούν τους πελάτες μας. Θα επανεξετάσουμε τις παραμέτρους».
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News