Απαγορευμένα βιβλία μεταφέρονταν λαθραία στην Ανατολική Ευρώπη με πλοία, τρένα και φορτηγά, κρυμμένα σε κονσέρβες τροφίμων, παιδικές πάνες, ακόμη και σε παρτιτούρες μουσικών που ταξίδευαν για συναυλίες.

Κατά τη διάρκεια τριών δεκαετιών πριν από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989, η CIA διοχέτευσε δέκα εκατομμύρια βιβλία στο ανατολικό μπλοκ, μεταξύ των οποίων το «1984» του Τζορτζ Οργουελ, τα κατασκοπευτικά θρίλερ του Τζον Λε Καρέ και τις συγγραφικές συμβουλές της Βιρτζίνια Γουλφ.

Το πρόγραμμα ήταν «το καλύτερα κρυμμένο μυστικό του Ψυχρού Πολέμου», γράφει ο συγγραφέας Τσάρλι Ινγκλις, στο νέο του βιβλίο «The CIA Book Club» (Η λέσχη βιβλίου της CIA), το οποίο παρουσιάζει το Economist.

Ο Τζορτζ Μίντεν, ο επικεφαλής του προγράμματος λογοτεχνικής προπαγάνδας, το περιέγραψε ως «μια επίθεση της ελεύθερης, ειλικρινούς σκέψης».

Οι λογοκριτές στις χώρες πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα απαγόρευαν βιβλία για ιδεολογικούς λόγους ή επειδή απεικόνιζαν τη ζωή στη Δύση. Οι αποφάσεις τους ήταν ιδιαίτερα αυστηρές και παράλογες, σημειώνει το Economist.

Οι διαβόητες επιτροπές λογοκρισίας του κομμουνιστικού μπλοκ είχαν απαγορεύσει για παράδειγμα, αστυνομικά μυθιστορήματα της Αγκάθα Κρίστι που δεν είχαν κανένα πολιτικό μήνυμα, ενώ ένα βιβλίο για τα… καρότα καταστράφηκε, επειδή ανέφερε ότι μπορούσαν να καλλιεργηθούν στους κήπους μεμονωμένων ατόμων και όχι μόνο σε κολεκτίβες.

Η κρατική μηχανή ήλεγχε τα τυπογραφεία. Οι γραφομηχανές έπρεπε να είναι καταχωρημένες και μερικές φορές χρειαζόταν άδεια για να αγοράσει κανείς χαρτί.

Για αυτό, η CIA έστελνε σχετικές προμήθειες στους αντιφρονούντες. Οταν η Πολωνία βρισκόταν υπό κομμουνιστική κυριαρχία, το μελάνι, οι στοιχειοθέτες και τα φωτοτυπικά μηχανήματα που έστελνε η αμερικανική υπηρεσία, συνέβαλαν στη διατήρηση ενός υπόγειου εκδοτικού δικτύου.

♦ Διαβάστε: Τα επιδέξια κορίτσια που άλλαξαν τη CIA

Ενας πολωνός τυπογράφος συνέκρινε τον εξοπλισμό αυτό με «πολυβόλα ή τανκς κατά τη διάρκεια του πολέμου», επιτρέποντας στην αντιπολίτευση να αναπαράγει απαγορευμένα βιβλία και να εκδίδει τις δικές της εφημερίδες.

Ο Ανταμ Μίτσνικ, ένας αντιφρονούντας της εποχής, στην Πολωνία, είπε στον Ινγκλις ότι τα παράνομα βιβλία «έσωσαν» τη χώρα του: «Ενα βιβλίο ήταν σαν φρέσκος αέρας. Μας επέτρεψαν να επιβιώσουμε και να μην τρελαθούμε».

Πάντως, εντός και εκτός της  CIA, το πρόγραμμα αυτό είχε λάβει ελάχιστη προσοχή και αναγνώριση, μέχρι τώρα.

Ο Ινγκλις κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το πρόγραμμα ήταν εξαιρετικά επιτυχημένο, μια από τις «πιο υψηλών προδιαγραφών ιδιοφυείς επιχειρήσεις των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών που έγιναν ποτέ».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News