Πριν από 18 μήνες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να ανοίξει ένα μεγάλο "Διάλογο Πολιτών" με στόχο να καταγράψει τις απόψεις των Ευρωπαίων για το πώς θα ήθελαν να μοιάζει η Ευρώπη το 2020. Στην πρώτη από τις 51 ανοικτές συζητήσεις που ακολούθησαν σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης (ανάμεσά τους η Θεσσαλονίκη και το Ηράκλειο) η Επίτροπος Βίβιαν Ρέντινγκ κάλεσε τους πολίτες να μοιραστούν με τα επίσημα όργανα της ΕΕ "τους φόβους, τα όνειρα και τις ελπίδες τους" για την Ευρώπη.

Ενάμιση χρόνο μετά, πολίτες που συμμετείχαν σε τέτοιες ανοικτές συζητήσεις συγκεντρώθηκαν στις Βρυξέλλες για να συνοψίσουν κατά κάποιο τρόπο τα όσα ακούστηκαν σε όλους αυτούς τους διαλόγους, στους οποίους υπολογίζεται ότι πήραν μέρος περίπου 16.000 άνθρωποι.

Όσο επιφυλακτικός και αν είναι κανείς απέναντι στην ευρωπαϊκή γραφειοκρατία, όσο προβληματικές και αν είναι τέτοιες «πρωτοβουλίες από τα πάνω», δε μπορεί παρά να παραδεχτεί ότι η ιδέα ήταν ενδιαφέρουσα και δείχνει την προσπάθεια της Επιτροπής να «ακούσει» τουλάχιστον τι απασχολεί τους Ευρωπαίους. Ενστάσεις υπάρχουν φυσικά πάντοτε για τέτοιες «φόρμουλες», που έτσι κι αλλιώς δεν μπορούν να καλύψουν τη μεγάλη πλειοψηφία των κοινωνιών, αλλά περιορίζονται συνήθως σε κάποιες «ελίτ» ή τέλος πάντων σε αυτούς που απλά ενδιαφέρονται για το τι τρέχει στην Ευρώπη και πώς αυτό θα μπορούσε να βελτιωθεί.

Ένα πρώτο και σημαντικό συμπέρασμα, που θα μπορούσε να εξάγει κανείς από αυτές τις συζητήσεις είναι ότι πιο εύκολο είναι να εξωτερικεύσει κανείς τους φόβους του, παρά τις ελπίδες του για την Ευρώπη. Και αυτό δεν είναι άσχετο με την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί σήμερα στην ήπειρό μας εξαιτίας της κρίσης. Πολλοί Ευρωπαίοι αρνούνται, διαμαρτύρονται, εξοργίζονται, αλλά συνήθως δεν έχουν κάτι να αντιπροτείνουν. Έχουν φυσικά δίκιο ως προς την επιφυλακτικότητά τους. Λόγοι υπάρχουν πολλοί. Αυτό που έδειξε να κυριαρχεί στις συζητήσεις ήταν ο προβληματισμός για τη γιγάντωση των ανισοτήτων, το «παράπονο» για την άλλοτε πολυδιαφημισμένη «σύγκλιση» στην Ευρώπη που δεν ήρθε ποτέ. Οι πολίτες έδειξαν επίσης ανήσυχοι για το γεγονός ότι έξι δεκαετίες μετά την ίδρυσή της και παρά τις μεγάλες διευρύνσεις, που συνοδεύτηκαν από εορταστικές εκδηλώσεις και ένα κατά καιρούς κλίμα ευφορίας, ακόμα δεν υπάρχει μια ευρωπαϊκή «ταυτότητα».

Άλλα ζητήματα που αναφέρθηκαν, είναι αυτά που καταγράφουν και οι κατά καιρούς δημοσκοπήσεις. Οι Ευρωπαίοι θέλουν να συμμετέχουν συχνά σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων αλλά δεν βρίσκουν πάντοτε τον τρόπο. Θεωρούν «αδιαφανείς» πολλές από τις θεσμοθετημένες αυτές διαδικασίες και κατατάσσουν την διαφθορά, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στην πρώτη θέση των προβλημάτων που τους απασχολούν. Κάτι που προκαλεί δυσπιστία και συχνά οδηγεί απλά στην απόρριψη.

Ενώ λοιπόν οι φόβοι και οι ανησυχίες είναι εύκολο να καταγραφούν, το δύσκολο είναι να προτείνει κανείς πώς θα μπορούσε επιτέλους η Ευρώπη να «έρθει κοντά στους πολίτες», όπως συχνά διατείνονται οι φιλόδοξες εκστρατείες της. Μερικές «φιλολογικές» συζητήσεις προφανώς και δεν αρκούν. Αφού λοιπόν η Επιτροπή πήρε αυτή την πρωτοβουλία και ενώ η θητεία της βαδίζει πλέον προς το τέλος, αυτό που θα μπορούσε να σκεφτεί και να αφήσει σαν παρακαταθήκη στην επόμενη Κομισιόν, από τις αρχές του 2015, είναι οι τρόποι για να μην περιορίζονται οι πολίτες απλά στην καταδίκη όσων δεν τους αρέσουν, αλλά και να μπορούν να κάνουν κάτι για να τα αλλάξουν. Αλλά φυσικά για να το καταλάβουν αυτό κάποιοι υπάλληλοι ενός τεράστιου μηχανισμού με παγιωμένες δομές και αντιλήψεις, θα έπρεπε πρώτα οι ίδιοι οι πολίτες να δείξουν το στοιχειώδες ενδιαφέρον. Πηγαίνοντας κατ' αρχήν να ψηφίσουν στις ευρωεκλογές και όχι αφήνοντας τη σύνθεση του ευρωκοινοβουλίου στα χέρια των επαγγελματιών της πολιτικής ή εκείνων που απλά θέλουν να το «διαλύσουν» εκ των έσω.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News