Σχεδόν 1,5 εκ. σελίδες από ημερολόγια και επιστολές, που γράφτηκαν στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου από βρετανούς φαντάρους και αξιωματικούς είναι πλέον προσβάσιμες διαδικτυακά , στα 100 χρόνια από την κήρυξη αυτού του εξαιρετικά καταστροφικού πολέμου. Την είδηση αυτή διάβασα αρχικά στη "Monde" και αναζήτησα τη συνέχεια στα βρετανικά ΜΜΕ.

Έμαθα λοιπόν, πως ένας τεράστιος όγκος υλικού διαχέεται μέσω του ίντερνετ, καθώς τα Βρετανικά Εθνικά Αρχεία ελπίζουν ότι ένας στρατός από ερασιτέχνες «ιστορικούς-πολίτες» θα ανατρέξουν σ΄ αυτά τα ποικίλα ενθυμήματα συμβάλλοντας με τη σειρά τους στο τεράστιο έργο της έρευνας. Ένα όνομα που θα διαβάσουν, ένα τοπωνύμιο, μια φωτογραφία, μπορεί να συνδυαστεί και να εμπλουτιστεί με οικογενειακές αφηγήσεις και ενθύμια που είχαν καταχωνιαστεί σε κάποια μπαούλα – η ιστορία γράφεται διαδραστικά.

Τα ημερολόγια είναι ο βασικός κορμός του υλικού, όμως βαθύτατα συγκινητικές ιστορίες φαίνεται πως ξεπηδούν στις καθημερινές αναφορές των ταγμάτων από τη ζωή των ανθρώπων στα χαρακώματα, ανάμεσα σε αρουραίους, ψείρες και πτώματα. Στο ημερολόγιο του λοχαγού Τζέιμς Πάτερσον (που έφτασε στα γαλλικά χαρακώματα τον Σεπτέμβριο 1914) σημειώνεται ο φόβος του για «χτύπημα μέσ΄ στη νύχτα». Διότι, εξηγεί, πως μέσα στο σκοτάδι είναι «πιθανό να αλληλοσκοτωνόμαστε. Από τα τραύματα που έχω δει σε πτώματα, είμαι βέβαιος πως κάποιοι σκοτώθηκαν κατ΄ αυτό τον τρόπο». Παρακάτω σημειώνει, πως δεν θα ξαναζήσει στη ζωή του «ένα τόσο άθλιο και θλιβερό βράδυ… Τα όπλα μας χτυπούσαν τους Γερμανούς στα 1.600 μ. και σαν τσαμπιά οι Γερμανοί γινόντουσαν κομμάτια».

Το συγκεκριμένο ημερολόγιο (που ήταν δακτυλόγραφο και σταμάτησε απότομα έναν μήνα αργότερα, όταν ο λοχαγός Πάτεροσν σκοτώθηκε) είναι μέρος ενός όγκου 2.000 φακέλων – «ο κόσμος νομίζει πως οι αναφορές μιας μονάδας περιέχουν μόνον τόπους, ημερομηνίες και δράσεις. Στην πραγματικότητα, τα αρχεία των μονάδων κρύβουν πάρα πολλές διαφορετικές ιστορίες» σημείωσε ο Ουίλιαμ Σπένσερ ειδικός στα στρατιωτικά αρχεία. Και συμπλήρωσε ότι μέσω της ψηφιοποίησης «δεν τα διατηρήσαμε απλά για τις επόμενες γενεές, τα κάνουμε προσιτά στον κόσμο με έναν άλλο τρόπο».

Τα Βρετανικά Εθνικά Αρχεία στο πλαίσιο του προγράμματος «Επιχείρηση Πολεμικά Ημερολόγια» (όπου συνεργάζονται με το Αυτοκρατορικό Μουσείο Πολέμου του Λονδίνου και το πρόγραμμα Ζooiverse) καλούν τους εθελοντές να καταλογοποιήσουν το περιεχόμενο των ημερολογίων, έτσι ώστε μέσω της μηχανής αναζήτησης να είναι εύκολη η πρόσβαση στο λήμμα ενός ονόματος ή μιας μάχης.

Χιλιάδες καρτ ποστάλ που δείχνουν μιαν ερειπωμένη γαλλική ύπαιθρο, παρτιτούρες από εμβατήρια, μια πήλινη κατασκευή από ζώα του σπιτιού (έμμεσο μήνυμα αγάπης και νοσταλγίας προς την οικογένεια), μια αναφορά σε ένα παιχνίδι ράγκμπι («που εξελίχθηκε αποσπασματικά κι έληξε με ισοπαλία»), φωτογραφίες και βίβλοι, βρίσκονται ανάμεσα στο υλικό που ψηφιοποιήθηκε και ήδη «ταξιδεύει» στο ίντερνετ. «Με τον τρόπο που δουλεύουμε, θα αποκαλύψουμε την ιστορία του Δυτικού Μετώπου με τέτοιες λεπτομέρειες, που δεν είχαν ποτέ στο παρελθόν καταγραφεί» ανέφερε χαρακτηριστικά εκπρόσωπος του Αυτοκρατορικού Μουσείου Πολέμου.

Για το τέλος σας έχω κάτι ακόμη – ακολουθώντας την ίδια πορεία μνήμης και τιμώντας την επέτειο ενός πολέμου που σκότωσε τον ανθό της ευρωπαϊκής νεολαίας, η εφημερίδα "Daily Telegraph" θα αναδημοσιεύει (από τώρα ως το 2018) την πλήρη έκδοση του φύλλου της, όπως είχε εκτυπωθεί πριν από 100 χρόνια! Η εφημερίδα αναγγέλλοντας την πρωτοβουλία της σημειώνει πως μέσα από τις ανταποκρίσεις ξεδιπλώνεται «με συναρπαστικό τρόπο η εξέλιξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, αλλά και η καθημερινότητα στο εσωτερικό μέτωπο ενός κόσμου που χάθηκε».

[Έχω μεγάλη εκτίμηση στις αναμνήσεις και γοητεύομαι από τις αυθεντικές μαρτυρίες – γιατί είναι αυτές οι μικρές ιστορίες, που γράφουν τελικά τη μεγάλη ιστορία. Το Δυτικό Μέτωπο, η «μηχανή σφαγής» που συνέθλιψε έναν στους τρεις γάλλους φαντάρους και εξαφάνισε μια γενιά της Βρετανίας – μισό εκατομμύριο άντρες κάτω των 30 ετών, το ¼ των φοιτητών της Οξφόρδης και του Κέιμπριτζ, όπως σημειώνει ο Χομπσμπάουμ, χάθηκαν τότε – είναι ο τάφος μιας χώρας. 9 εκ. σκοτώθηκαν εκεί και τα ανθρώπινα ίχνη τους (μια παιδική ζωγραφιά, ένα γράμμα, μια φωτογραφία) είναι η υπόμνηση του χρέους μας στην ειρήνη.]

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News