Το 2013 ήταν το έτος Καβάφη και ο σπουδαίος Αλεξανδρινός ποιητής τιμήθηκε με εκδηλώσεις σε όλο τον κόσμο. Έτσι και στην Ουγγαρία, σε μια φιλολογική βραδιά που διοργανώθηκε από την έδρα Νεοελληνικών σπουδών του Πανεπιστημίου Eotvos Lorant με θέμα «Η αιώνια Αλεξάνδρεια και η εμπειρία της στη σύγχρονη ουγγρική λογοτεχνία». 150 χρόνια από τη γέννηση αυτού του άνδρα-σταθμού στην ελληνική λογοτεχνία και ποίηση, και μέχρι σήμερα μπορούμε να διακρίνουμε τις έντονες επιδράσεις του σε κάθε λαό και σε κάθε σπίτι.

Από μια συνέντευξη του Dr. Chehy Zoltan (καθηγητή του Πανεπιστημίου της Μπρατισλάβα, μεταφραστή και ποιητή) στο περιοδικό «Ελληνισμός» του Σώματος Αυτοδιοίκησης Ελλήνων της Ουγγαρίας, μπορούμε να αντλήσουμε σημαντικά στοιχεία για την εξάπλωση του φαινομένου «Καβάφης» στην ουγγρική παιδεία.

Τα έργα του αποτελούν μέρος της διδακτικής ύλης των λυκείων στην Ουγγαρία και με τις συχνές μεταφράσεις των έργων του βρίσκεται μονίμως στο κέντρο της προσοχής των λογοτεχνικών κύκλων. Το 2006 κυκλοφόρησαν δύο θεμελιώδεις τόμοι με έργα του ποιητή λαμβάνοντας διθυραμβικές κριτικές. Επακόλουθο ήταν να καταστεί το ύφος του Καβάφη (το οποίο και δεν μπορεί κανείς απολύτως να προσδιορίσει, μπορούμε όμως να πούμε πως η προσωπική του γραφή ισορροπεί στις γραμμές του ποιητικού ρεαλισμού) μια από τις λογοτεχνικές γλώσσες με ευρεία χρήση στην Ουγγαρία. Επίτευγμα πραγματικά σπάνιο και άξιο θαυμασμού για έναν ξένο ποιητή.

Ο ελεύθερος στίχος του Καβάφη, αυτή η μοναδική και λεπτοδουλεμένη εκδοχή του, αποτελεί ασυνήθιστο φαινόμενο στην ουγγρική ποίηση, καθώς συναντάται πολύ αργότερα. Ο πρωτοποριακός χαρακτήρας του Καβάφη γίνεται ιδιαίτερα αισθητός αν αναλογιστούμε πως οι Ούγγροι ποιητές θεωρούσαν τον ελεύθερο στίχο ως αβαγκαρντισμό, ή ακόμα και ως λογοτεχνική μορφή της ατίθασης γυναικείας ψυχής.

Ακόμα ένα χαρακτηριστικό της ποίησής του, διαφορετικό από ότι ήταν ως τότε γνωστό και καθιερωμένο, η επίμονη αναδρομή στην ιστορία. Συγκερασμός αρχαίων, μεσαιωνικών και νέων ελληνικών στοιχείων κυριαρχεί στα γραπτά του. Προσφέρεται έτσι απλόχερα στους ξένους λαούς ένας «γλωσσικός θησαυρός» για να ανακαλύψουν την παράδοση της ελληνικής γλώσσας.

Η τελειοποίηση της παραμικρής λεπτομέρειας στην ποιητική του, η έντονη συμβολική του τάση και η κάπως ειρωνική του διάθεση, οι διάφανες περιγραφές του που μας εξάπτουν τη φαντασία, μια ατελείωτη λίστα «Καβαφικών» χαρακτηριστικών που επηρέασαν βαθύτατα τη σύγχρονη ουγγρική ποίηση και λογοτεχνία. Ξεχωριστή θέση έχει στην εξαίσια συλλογή του Ferenc Andras Kovacs (βραβευμένος ποιητής, δοκιμιογράφος και μεταφραστής) που εξέδωσε τον τόμο «Επιστροφή από την Ελλάς-Έργα του Καβάφη». Στον τόμο «Η αιώνια Αλεξάνδρεια» του Balazs Deri, δίπλα στις κλασικές μεταφράσεις αναφέρεται και σχεδόν ολόκληρο το έργο ζωής του σπουδαίου Αλεξανδρινού. Vas, Somlyo, Gyorgy Spiro, Deszo Tandori, Adam Nadasdy, Denes Krusovsky είναι μερικά μόνο από τα ονόματα των οποίων τα έργα φέρουν στοιχεία επηρεασμένα από τον Καβάφη.

Δημιουργείται δικαιολογημένα το ερώτημα κατά πόσο ακριβείς είναι οι μεταφράσεις, αν μεταδίδουν στον αναγνώστη τα ίδια συναισθήματα, αν παραλληλίζονται με τις ίδιες εικόνες. Ο αληθινός Καβάφης υπάρχει μόνο στην ελληνική γλώσσα. Όμως η μαγεία της ποίησης δεν είναι πως μιλάει στην ψυχή κάθε ανθρώπου διαφορετικά; Μπορείς να διαλέξεις κομμάτια και διαφορετικά στοιχεία, να τα συναρμολογήσεις και να φτιάξεις τη δική σου εικόνα για τον Καβάφη.

Όπως και αν τον εκλαμβάνει ο καθένας, με όποιον τρόπο και αν έχει εισχωρήσει η ποίησή του στη γαλούχηση δεκάδων γενεών σε μια τόσο διαφορετική κουλτούρα από την ελληνική, είμαστε περήφανοι.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News