Πρωταγωνιστές αυτού του παγκόσμιου, όπως εξελίσσεται, σκανδάλου είναι δύο κολοσσοί της ψηφιακής εποχής, το Facebook και η εταιρεία επεξεργασίας και ανάλυσης δεδομένων Cambridge Analytica. Η τελευταία φέρεται να χρησιμοποίησε προσωπικά δεδομένα που συλλέχθηκαν μέσω του Facebook, με απώτερο σκοπό να επηρεάσει το αποτέλεσμα των αμερικανικών προεδρικών εκλογών του 2016 και του δημοψηφίσματος για το Brexit, μερικούς μήνες νωρίτερα. Αμφότερες οι εταιρείες αρνούνται ότι προέβησαν σε αθέμιτες ενέργειες. Πάντως ο επικεφαλής της Cambridge Analytica Αλεξάντερ Νιξ, τέθηκε σε διαθεσιμότητα ενώ ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ κλήθηκε να παρουσιαστεί ενώπιον της αμερικανικής Γερουσίας και της Βουλής των Κοινοτήτων στη Βρετανία.

• Γιατί κατηγορείται για αθέμιτες πρακτικές η Cambridge Analytica;

Η ειδησεογραφική ομάδα του βρετανικού Channel 4 ανέθεσε σε έναν μυστικό ρεπόρτερ της να συναντήσει υψηλόβαθμα στελέχη της Cambridge Analytica, ακολουθώντας όλα όσα ανέφερε στον Observer η δημοσιογράφος Κάρολ Καντγουολάντρ, για τη συνεργασία της εταιρείας με την ομάδα της προεκλογικής εκστρατείας του Ντόναλντ Τραμπ αλλά και τους υποστηρικτές του Brexit. Στην Cambridge Analytica καταλογίζεται τώρα ότι συνέβαλε σημαντικά στην εκλογή του Τραμπ μέσω της υφαρπαγής στοιχείων από τα προφίλ 50 εκατομμυρίων χρηστών του Facebook τα οποία αξιοποιήθηκαν για τη δημιουργία ενός πανίσχυρου λογισμικού ικανού να προβλέπει αλλά και να επηρεάζει την τελική επιλογή των ψηφοφόρων.

Ο ρεπόρτερ του Channel Four παρουσιάστηκε ως ένας επιχειρηματίας από τη Σρι Λάνκα που ήθελε να επηρεάσει το αποτέλεσμα μιας τοπικής εκλογικής αναμέτρησης. Σύμφωνα με όσα αναφέρει το BBC, φέρεται ότι το μεγάλο αφεντικό της Cambridge Analytica Αλεξάντερ Νιξ βιντεοσκοπήθηκε να δίνει παραδείγματα στον επιχειρηματία από τη Σρι Λάνκα, όσον αφορά τους τρόπους με τους οποίους η εταιρεία του θα μπορούσε να σπιλώσει τους πολιτικούς αντιπάλους του – μέσω του στησίματος, για παράδειγμα, καταστάσεων στις οποίες ο εκάστοτε στόχος θα βιντεοσκοπούνταν να λαμβάνει χρήματα ή να συνευρίσκεται με μια πόρνη.

Η εταιρεία αρνείται όλες τις κατηγορίες, δηλώνοντας, μάλιστα, ότι το ρεπορτάζ του Channel Four «μονταρίστηκε έτσι ώστε να παρουσιάζει χονδροειδώς τον χαρακτήρα αυτών των διαλόγων». Ισχυρίζεται ότι οι συζητήσεις υπήρξαν κατευθυνόμενες από τους δημοσιογράφους. «Οφείλω να δηλώσω με έμφαση πως η Cambridge Analytica δεν εγκρίνει και δεν εμπλέκεται σε υποθέσεις παγιδεύσεων και δωροδοκιών και ούτε χρησιμοποιεί αναληθή στοιχεία για οποιοδήποτε σκοπό», σημείωσε ο κ. Νιξ.

• Ποιος υπήρξε ο ρόλος του Facebook;

Το 2014 μια εφαρμογή στο Facebook προσκαλούσε τους χρήστες να ανακαλύψουν τον τύπο της προσωπικότητάς τους. Δημιουργός της είναι ο Αλεξάντρ Κόγκαν από το πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, το οποίο, ωστόσο, δεν έχει καμία σχέση με την Cambridge Analytica. Και όπως συνέβαινε εκείνη την περίοδο με τις περισσότερες εφαρμογές και παιχνίδια, το λογισμικό σχεδιάστηκε έτσι ώστε να συλλέγει όχι μόνο τα στοιχεία του εκάστοτε χρήστη αλλά και τα στοιχεία των φίλων, των συγγενών και των γνωστών του.

Το Facebook προέβη στη συνέχεια στον περιορισμό της έκτασης των πληροφοριών που οι προγραμματιστές μπορούσαν να συλλέξουν με αυτόν τον τρόπο. Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Κρίστοφερ Γουάιλι, πρώην συνεργάτης της Cambridge Analytica, 270.000 άνθρωποι που κατέβασαν την εφαρμογή στο Facebook, ήταν αρκετά για την υφαρπαγή των προσωπικών στοιχείων 50 εκατομμυρίων ανθρώπων, κυρίως από τις ΗΠΑ και χωρίς, φυσικά, τη συγκατάθεσή τους. Τα στοιχεία αυτά πουλήθηκαν στη συνέχεια – ισχυρίζεται ο κ. Γουάιλι – στην Cambridge Analytica, με τους ειδικούς της εταιρείας να τα χρησιμοποιούν για ψυχολογήσουν τους ανθρώπους αυτούς και να τους βομβαρδίσουν με πάσης φύσεως προπαγανδιστικό υλικό υπέρ του Ντόναλντ Τραμπ.

• Ποιες είναι οι ευθύνες του Facebook;

Τα στοιχεία συλλέχθηκαν μέσω των υποδομών του Facebook ενώ τα χρησιμοποίησε πλήθος άλλων προγραμματιστών. Αλλά το Facebook δεν είχε λάβει εξουσιοδότηση να τα μοιραστεί με τρίτους. Ιδιαίτερη σημασία έχει και το γεγονός ότι οι εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που κατέβασαν την εφαρμογή στον λογαριασμό τους στο Facebook, δεν είχαν την παραμικρή ιδέα περί χρήσης των προσωπικών δεδομένων τους από τους επιτελείς της προεκλογικής εκστρατείας του Ντόναλντ Τραμπ.

Το Facebook ισχυρίζεται πως με το που διαπιστώθηκε πως παραβιάστηκαν οι κανονισμοί του, απέσυρε την εφαρμογή και απαίτησε εγγυήσεις για τη διαγραφή των επίμαχων στοιχείων που μοιράσθηκαν αριστερά και δεξιά. Η Cambridge Analytica υποστηρίζει από την πλευρά της ότι δεν τα χρησιμοποίησε ποτέ αλλά και πως τα διέγραψε όταν έλαβε σχετικό αίτημα από το Facebook. Τόσο η βρετανική Επιτροπή Πληροφοριών όσο και ο αμερικανικός κολοσσός του Διαδικτύου επιδιώκουν να μάθουν εάν όντως καταστράφηκαν τα στοιχεία, δεδομένου πως ο κ. Γουάιλι δηλώνει το αντίθετο.

• Ποια ήταν η επίσημη αντίδραση;

Αμερικανοί γερουσιαστές ζήτησαν από τον Μαρκ Ζάκερμπεργκ να εξηγήσει πως σκοπεύει η εταιρεία του να προστατέψει τους χρήστες και στη Βρετανία ο Ντάμιαν Κόλινς, πρόεδρος μιας κοινοβουλευτικής επιτροπής, κάλεσε επίσης τον ιδρυτή του Facebook να αιτιολογήσει αυτήν την «καταστροφική αποτυχία». Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ανακοίνωσε την έναρξη ερευνών για την ενδεχόμενη υφαρπαγή προσωπικών δεδομένων ενώ εκπρόσωπος της Τερέζα Μέι αποκάλυψε πως η πρωθυπουργός της Βρετανίας «προβληματίζεται ιδιαίτερα» με την τροπή της υπόθεσης. Εν τω μεταξύ, η Cambridge Analytica αιτιολόγησε την απαλλαγή του Αλεξάντερ Νιξ από τα καθήκοντά του, επισημαίνοντας πως τα σχόλιά του «δεν εκφράζουν τις αξίες ή τη δράση της εταιρείας». Την ίδια ώρα ο ακαδημαϊκός που δημιούργησε το λογισμικό που βρίσκεται στον πυρήνα του σκανδάλου, Αλεξάντρ Κόγκαν, δηλώνει πως είναι «εξιλαστήριο θύμα».

• Πώς θα προστατέψουμε τα προσωπικά μας δεδομένα;

Για τον περιορισμό όλων όσοι μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση στα προσωπικά μας δεδομένα, οι ειδικοί συστήνουν τα εξής:

• Ιδιαίτερη προσοχή σε κάθε τύπου εφαρμογή, ειδικά σε όσες μπορούμε να εισέλθουμε μόνο μέσω του λογαριασμού μας στο Facebook. Κάποιες εφαρμογές έχουν σχεδιαστεί αποκλειστικά για την υφαρπαγή στοιχείων.
• τη χρήση λογισμικών ad blocking για τον περιορισμό των διαφημιστικών μηνυμάτων.
• τον έλεγχο των ρυθμίσεων ασφαλείας του λογαριασμού μας στο Facebook ώστε γνωρίζουμε ποιες υπηρεσίες έχουν ενεργοποιηθεί.

Φυσικά ανά πάσα στιγμή ο καθένας μπορεί να εγκαταλείψει το Facebook. Ωστόσο ακτιβιστές της οργάνωσης Privacy International προειδοποιούν ότι οι ανησυχίες όσον αφορά την παραβίαση της ιδιωτικότητάς μας, ξεπερνούν κατά πολύ την ακτίνα δράσης του πανίσχυρου μέσου κοινωνικής δικτύωσης.

«Σήμερα η προσοχή είναι στραμμένη στην προστασία των προσωπικών δεδομένων σας από τρίτους, αλλά τα δεδομένα σας χρησιμοποιούνται διαρκώς», τόνισε εκπρόσωπος της οργάνωσης. «Πολλές εφαρμογές στα κινητά σας θα έχουν άδεια να εντοπίσουν την ακριβή θέση σας ή να εισέλθουν στον τηλεφωνικό σας κατάλογο. Πρόκειται απλά για την κορυφή του παγόβουνου».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News