Δεκαετίες μετά την καταστροφή ενός χωριού από σεισμό, στην κορυφή ενός λόφου της Λιγουρίας, μια διεθνής ομάδα καλλιτεχνών το ανοικοδόμησε. Τώρα όμως οι κάτοικοι αυτού του δημοφιλούς τουριστικού αξιοθέατου απειλούνται με έξωση.

Το BBC επισκέφθηκε το χωριό Μπουσάνα Βέκια και γνώρισε τους κατοίκους, καλλιτέχνες κάθε ηλικίας που έφτασαν εκεί από όλες τις γωνιές του πλανήτη.

Η Μπουσάνα Βέκια είναι ένα από τα πιο ιδιαίτερα από τα χωριά που κοσμούν τις ακτές της ιταλικής Ριβιέρας. Βρίσκεται στην κορυφή ενός από τους λόφους πάνω από το Σαν Ρέμο, και το τελευταίο κεφάλαιο της μακράς ιστορίας της ξεκινά με μια καταστροφή, στις 23 Φεβρουαρίου 1887.

Ο μεγάλος σεισμός που σημειώθηκε κατά μήκος της βόρειας ακτής της Λιγουρίας εκείνη την ημέρα κατέστρεψε το πάνω τμήμα του χωριού σκοτώνοντας ανθρώπους την ώρα του ύπνου, καθώς οι στέγες κατέρρευσαν πάνω τους. Συνολικά 53 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους – τα ονόματά τους αναγράφονται σε μια μαρμάρινη πλάκα στην είσοδο του χωριού.

Η υποσχόμενη ανοικοδόμηση του χωριού δεν έγινε ποτέ. Οι κάτοικοι έχτισαν ένα νέο χωριό, στους πρόποδες του λόφου, το Μπουσάνα Νουόβα, και το παλιό εγκαταλείφθηκε οριστικά το 1894.

Τα χρόνια πέρασαν και η Μπουσάνα Βέκια μετατράπηκε σε πόλη-φάντασμα. Οι λαθρέμποροι τη χρησιμοποιούσαν για να αποθηκεύουν λαθραία προϊόντα πριν περάσουν στη Γαλλία και μετανάστες από τη νότια Ιταλία μετακόμισαν εκεί για ένα διάστημα. Κάθε φορά οι τοπικές αρχές τους έδιωχναν.

Πώς ξανάνιωσε το χωριό

Ολα άλλαξαν στα τέλη της δεκαετίας του ’50. Ενας αγγειοπλάστης από το Τορίνο είχε την ιδέα να το μετατρέψει σε κοινόβιο καλλιτεχνών. Σιγά-σιγά τον ακολούθησαν και άλλοι καλλιτέχνες από όλη την Ευρώπη, γοητευμένοι από την έλλειψη κανόνων και την ομορφιά του τόπου, όπου έχτιζες το δικό σου σπίτι με τα χέρια σου, με υλικά μέσα από τα χαλάσματα, και περνούσες τις μέρες σου δημιουργώντας έργα τέχνης.

Στο χωριό ακόμη μπορεί κανείς να δει τις πληγές από τον σεισμό. Μερικά από τα μεσαιωνικά σπίτια είναι σφραγισμένα με σανίδες και σιγά-σιγά καταρρέουν. Σε άλλα, όμως, βλέπεις λουλούδια φρεσκοφυτεμένα σε γλάστρες και πολύχρωμες κουρτίνες στα παράθυρα, παιδικά ποδήλατα ακουμπισμένα σε μια πλαϊνή πόρτα.

Υπάρχει μια παιχνιδιάρικη ατμόσφαιρα, σαν το χωριό να βρίσκεται σε συνεχή προετοιμασία για μια γιορτή, γράφει η Κάθριν Μπένετ, δημοσιογράφος του BBC. Το αποτύπωμα των καλλιτεχνών είναι παντού: θραύσματα από πολύχρωμα πλακάκια σε έναν τοίχο, πίνακες ζωγραφικής διακοσμούν τους δρόμους και γλυπτά από στριφτό σύρμα, πηλό ή υλικά που βρέθηκαν εκεί είναι διάσπαρτα παντού, περιμένοντας να ανακαλυφθούν.

Η χωρίς στέγη εκκλησία είναι πλέον κατάφυτη από χόρτα και αγριόχορτα και περιστέρια συγκεντρώνονται στις τοξοσκέπαστες καμάρες της.

Το μέρος, βέβαια, έχει εκσυγχρονιστεί. Δεν είναι πλέον εκτός δικτύου, ενώ διαθέτει ηλεκτρικό ρεύμα, τρεχούμενο νερό και, φυσικά, Airbnb.

Υπάρχουν αρκετά εστιατόρια και ένα τοπικό μπαρ που τα Σαββατοκύριακα γεμίζει με γάλλους και γερμανούς τουρίστες. Το χωριό έχει γίνει άλλος ένας πόλος έλξης για την περιοχή, μαζί με τα παραθαλάσσια θέρετρα και το κοντινό Σαν Ρέμο με το δημοφιλές φεστιβάλ τραγουδιού και το καζίνο του.

Η απειλή για τους κατοίκους

Παρά τη δημοτικότητα της Μπουσάνα Βέκια –ή ίσως εξαιτίας της, όπως πιστεύουν ορισμένοι κάτοικοι–, οι αρχές απειλούν τους κατοίκους του χωριού με έξωση.

Το 2017 οι κάτοικοι έλαβαν επιστολές που τους ενημέρωναν ότι δεν είχαν κανένα νόμιμο δικαίωμα στα σπίτια τους και το κράτος τούς θεωρούσε παράνομους καταληψίες. Σε απάντηση οι κάτοικοι του χωριού συσπειρώθηκαν και σχημάτισαν μια συλλογικότητα που  αυτοαποκαλείται Resilienti (Ανθεκτικοί).

Η συλλογικότητα αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε μια διελκυστίνδα με τις περιφερειακές αρχές και το τμήμα κρατικής ιδιοκτησίας. Οι κάτοικοι θέλουν να αναγνωριστούν ως νόμιμοι ιδιοκτήτες των σπιτιών που ανοικοδόμησαν οι ίδιοι.

Οι αρχές ήθελαν αρχικά οι κάτοικοι να πληρώσουν πρόστιμα στο κράτος για την παράνομη κατοχή των σπιτιών, αλλά αυτό απορρίφθηκε με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας τον Ιούνιο.

Ο δήμος του Σαν Ρέμο έχει υποβάλει διάφορες προτάσεις για την επίλυση του αδιεξόδου, συμπεριλαμβανομένης της διεξαγωγής δημόσιας δημοπρασίας, ώστε οι κάτοικοι του χωριού να μπορούν να υποβάλουν προσφορές για τα σπίτια τους (αν και κινδυνεύουν να τα χάσουν). «Από τη μια ο δήμος λέει: “Επισκεφθείτε την Μπουσάνα Βέκια, το όμορφο χωριό των καλλιτεχνών!” Αλλά την ίδια στιγμή μάς κάνουν πόλεμο» λέει ένας κάτοικος στο BBC.

Ο περιφερειάρχης δήλωσε ότι τα σχέδια αποκατάστασης είναι μια «ανεκμετάλλευτη ευκαιρία» για να μετατραπεί το χωριό σε ένα «κόσμημα» που είναι «επιτέλους προσβάσιμο με απόλυτη ασφάλεια». Οι κάτοικοι αντιτείνουν ότι το χωριό είναι έτσι κι αλλιώς απόλυτα ασφαλές και ανησυχούν ότι αν οι αρχές αποκτήσουν τον έλεγχο, θα μετατραπεί σε μια ακόμα τουριστική Ντίσνεϊλαντ και θα χάσει την μποέμικη γοητεία του.

Ορισμένοι κάτοικοι θέλουν να τους παραχωρηθούν δικαιώματα ιδιοκτησίας. Αλλοι θέλουν απλώς να παραμείνουν για το υπόλοιπο της ζωής τους στα σπίτια τους, με αντάλλαγμα ένα συμβολικό ετήσιο ενοίκιο που καταβάλλεται στις περιφερειακές αρχές. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται εδώ και χρόνια. Η συλλογικότητα φοβάται ότι το κράτος θα οδηγήσει κάθε κάτοικο στα δικαστήρια για να του κάνει έξωση:  ουσιαστικά θα τους ξεπαστρέψει έναν προς έναν.

Εξαιτίας της αντιπαράθεσης, 15 εκατ. ευρώ από τα ευρωπαϊκά κονδύλια ανάκαμψης που θα πήγαιναν για την αποκατάσταση του χωριού πήγαν αντ’ αυτού στο Σαν Ρέμο, γράφει το BBC.

Οι κάτοικοι έχουν συνηθίσει να επιδιορθώνουν μόνοι τους τις ζημιές. Αλλά αυτό που τους ενδιαφέρει περισσότερο να διαφυλάξουν είναι το ανοιχτόμυαλο και ελεύθερο πνεύμα που έχει καθορίσει τη ζωή στο χωριό τα τελευταία 60 χρόνια.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News