Στην πλειονότητά τους οι ευρωπαίοι πολίτες μάλλον δεν αναγνωρίζουν τα ονόματα Κέρβερος και Χάρων (ή Χάρος), καθώς δεν είναι εξοικειωμένοι με την αρχαιοελληνική μυθολογία. Κάποιοι «φιλέλληνες» μετεωρολόγοι, όμως, έκριναν ότι το τρικέφαλο τέρας που φυλούσε τις πύλες του Αδη και ο βαρκάρης που μετέφερε τις ψυχές των νεκρών στον Κάτω Κόσμο αποτελούν τα ιδανικά βαφτίσια των δίδυμων καυσώνων που έπληξαν φέτος την Ευρώπη.

Οι μεγάλες καταιγίδες, όπως οι τυφώνες, βαφτίζονται από τις μετεωρολογικές υπηρεσίες σε όλον τον κόσμο με ονόματα όπως Σίντι, Εμιλι και Σον, ώστε να διευκολύνουν τους μετεωρολόγους να επικοινωνούν πληροφορίες σχετικά με αυτές. Οι καύσωνες, από την άλλη, συνήθως δεν αποκτούν ονόματα, αναφέρει ρεπορτάζ του BBC.

Απόπειρες να δοθούν ονόματα στα κύματα καύσωνα οδηγούν τώρα σε μια αυξανόμενη διαμάχη μεταξύ των μετεωρολόγων, σχετικά με το αν είναι σωστό να γίνεται κάτι τέτοιο. Δεν υπάρχει καμία διεθνής σύμβαση για την ονομασία ακραίων και υπερβολικών φαινομένων ζέστης, και η τρέχουσα θέση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO), που επιβλέπει την ονομασία των καταιγίδων, είναι ότι μπορεί να αποσπάσει την προσοχή του κόσμου από την απειλή για τη δημόσια υγεία.

Το επιχείρημα είναι ότι η επιστήμη της έκδοσης προβλέψεων και προειδοποιήσεων για καύσωνες έχει λίγα χρόνια παρουσίας, ώστε να γίνει με συνέπεια και αποτελεσματικότητα. Ωστόσο, άλλοι διαφωνούν, υποστηρίζοντας ότι η ονοματοδοσία μπορεί να φέρει την προσοχή σε μια «υπερβολικά υποτιμημένη και σοβαρά παρεξηγημένη» απειλή για την υγεία.

Και έτσι, καθώς οι καύσωνες –που γενικά ορίζονται ως περίοδοι ασυνήθιστα ζεστού καιρού για περισσότερες από δύο ημέρες– γίνονται πιο συνηθισμένοι, άλλοι οργανισμοί επιλέγουν να τους βαφτίζουν. Τον Ιούνιο του 2022 η τοπική αρχή της Σεβίλλης ξεκίνησε ένα πιλοτικό πρόγραμμα που ονοματίζει τα κύματα καύσωνα. Ο καύσωνας κατηγορίας τρία, που ακολούθησε, ονομάστηκε «Ζόι» και κατέκαψε τη νότια Ισπανία τον επόμενο μήνα, με θερμοκρασίες 43 βαθμών Κελσίου.

Οι πιο πρόσφατοι καύσωνες, που έπληξαν περιοχές της Ιταλίας, της χώρας μας και όλης της νότιας Ευρώπης, με θερμοκρασίες έως και 48,8 C, ονομάστηκαν «Κέρβερος» και «Καρόντε» –το ιταλικό όνομα του Χάροντα, του βαρκάρη του Αδη– από τον ιταλικό ιστότοπο μετεωρολογικών φαινομένων iLMeteo. Το site χρησιμοποιεί μυθολογικά ονόματα για τις περιοχές υψηλής πίεσης που παράγουν ακραία ζέστη στην Ευρώπη, από το 2017.

Φέτος, ωστόσο, τα ονόματα έχουν γίνει δημοφιλή στο κοινό σε όλον τον κόσμο, οδηγώντας σε ανακριβείς ισχυρισμούς ότι οι καύσωνες πήραν τα ονόματά τους επίσημα από την Ιταλική Μετεωρολογική Εταιρεία. Η ονομασία των καυσώνων ήταν ανεπίσημη και «με διαθέσεις εντυπωσιασμού στην περίπτωση της Ιταλίας» λέει η Ιταλική Μετεωρολογική Εταιρεία στο BBC.

Ενας λόγος για την απροθυμία των επίσημων μετεωρολογικών φορέων να ονοματίσουν τα κύματα καύσωνα είναι η δυσκολία να ξεχωρίσουν το ένα γεγονός από το άλλο. Τα κύματα καύσωνα συχνά δεν είναι ξεχωριστά γεγονότα, αλλά μπορούν να συγχωνευθούν μεταξύ τους και να διασχίσουν διεθνή σύνορα, καθώς τα καιρικά συστήματα χτίζονται.

Κάποιοι μετεωρολόγοι φοβούνται ότι τα μη κοινώς συμφωνημένα ονόματα μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση και να αποπροσανατολίσουν το κοινό από τις συχνά θανατηφόρες επιπτώσεις ενός καύσωνα. Και όμως, τα τελευταία μυθολογικά ονόματα αποδείχθηκαν πιασάρικα. Ισως επειδή δεν είναι απλά παρατσούκλια, αλλά κρύβουν και ένα μήνυμα.

Η προσέγγιση της ονοματοδοσίας μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα σημαντική, δεδομένου ότι γνωρίζουμε ότι τόσο οι καύσωνες όσο και οι υψηλότερες μέσες θερμοκρασίες συνολικά είναι πολύ πιο πιθανές λόγω της κλιματικής αλλαγής, που προκαλείται από τον άνθρωπο. Στις 4 Ιουλίου η μέση θερμοκρασία στον κόσμο ξεπέρασε τους 17 βαθμούς Κελσίου για πρώτη φορά στην καταγεγραμμένη Ιστορία, ενώ οι καύσωνες γίνονται όλο και πιο συνηθισμένοι και έντονοι.

Ερευνες έχουν διαπιστώσει ότι ο καύσωνας του Απριλίου 2023 στη νοτιοδυτική Ευρώπη και στη βόρεια Αφρική, όπου οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν τους 41 βαθμούς Κελσίου, για παράδειγμα, ήταν 100 φορές πιο πιθανό να συμβεί λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Και ο μεγαλύτερος κίνδυνος εκδήλωσης καύσωνα έχει βαρύ τίμημα: Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε αυτόν τον μήνα υπολόγισε ότι 61.672 άνθρωποι πέθαναν από αιτίες που σχετίζονται με τη ζέστη στην Ευρώπη το 2022. Οι συγγραφείς της έρευνας κάλεσαν τις κυβερνήσεις να επαναξιολογήσουν και να ενισχύσουν τα σχέδια πρόληψης και προσαρμογής στην υψηλή θερμότητα.

Επιφανειακά, υπάρχουν προφανείς λόγοι για τους οποίους τα ονόματα Κέρβερος και Χάρων μπορεί να ταιριάζουν σε ένα κύμα καύσωνα. Και οι δύο υποδηλώνουν την κόλαση – ο Κέρβερος είναι ο σκύλος-φύλακας του Κάτω Κόσμου και ο Χάροντας είναι ο βαρκάρης που μετέφερε τους νεκρούς πέρα από το ποτάμι, τη Στύγα. Παράλληλα, ο εν εξελίξει καύσωνας Κέρβερος έχει χωριστεί σε τρεις ξεχωριστές κλιματικές ζώνες – αντίστοιχες των τριών «κεφαλών» του τερατόμορφου σκύλου.

Ο Κέρβερος δεν ήταν μόνο τρομακτικός και κρατούσε τις καταδικασμένες ψυχές εκεί που ανήκουν. Ηταν επίσης ένα πλάσμα ανίκητο για όλους εκτός του Ηρακλή – του ημίθεου με την υπεράνθρωπη δύναμη. Και εκεί κρύβεται η ελπίδα, σύμφωνα με τη μυθολογία. Επιχειρώντας να συλλάβει και να φέρει τον Κέρβερο από τον Κάτω Κόσμο, ο Ηρακλής ανακάλυψε ότι δεν μπορούσε να βασιστεί μόνο στη δύναμή του.

Ο έλληνας ημίθεος έπρεπε να χρησιμοποιήσει το μυαλό και την ευφυΐα του για να υπερνικήσει το τέρας. Ο συμβολισμός είναι εμφανής. Οι επίγειες δυνάμεις καταπολέμησης των συνεπειών του καύσωνα δεν αρκούν για να αντιμετωπισθούν τα μακροχρόνια αίτια της δημιουργίας του –η κλιματική αλλαγή–, οπότε απαιτείται η ανθρώπινη ευφυΐα.

Δανεισμένοι από την αρχαιοελληνική μυθολογία, ο Κέρβερος και ο Χάρων, πλάσματα του Αδη, αντικατοπτρίζουν τις απειλές που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος πλανήτης μας. Ο Αδης είναι ένας έρημος κόσμος όπου οι καταδικασμένες ψυχές του αντιμετωπίζουν μια αιωνιότητα βασανιστηρίων: ο Τιτυός, δεμένος με αλυσίδες, πρέπει να αντέξει γύπες να ξεσκίζουν για πάντα τα σπλάχνα του. Ο Σίσυφος σπρώχνει μια πέτρα πάνω σε έναν λόφο, αλλά αυτή κυλιέται συνεχώς πίσω.

Οσον αφορά τη δική μας μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, το πιο ενδεικτικό μυθολογικό θύμα ίσως θα ήταν ο Ιξίων, ένας βασιλιάς που δολοφόνησε τους συγγενείς του και τιμωρήθηκε με συνεχές μαστίγωμα πάνω σε έναν πύρινο τροχό ο οποίος στριφογύριζε στην αιωνιότητα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News