Οι τέσσερις δεκαετίες που άλλαξαν τον κόσμο βρίσκονται στο τέλος τους, υπενθύμισε προ ημερών η Corriere della Sera σε εκτενές κείμενο περί την κινεζική οικονομία. Η πιο εκπληκτική ανάπτυξη στην Ιστορία, σε μέγεθος και σε ταχύτητα, βιώνει το φθινόπωρό της και διάφορα διεθνή μέσα ασχολούνται με το ζήτημα (η γαλλική οικονομική εφημερίδα Les Echos, το Foreign Affairs, κ.ά.). Το αστραφτερό πρόσωπο της ανάπτυξης θόλωσε.

Οι αιτίες αυτού του θολώματος της κινεζικής οικονομίας είναι πολλές: η κρίση στον τομέα των ακινήτων, η ταχεία γήρανση του πληθυσμού, η όλο και πιο σφιχτή λαβή του Κόμματος στην ιδιωτική οικονομία, η δρακόντεια πολιτική περί «μηδενικής Covid» που μπλοκάρισε τις εφοδιαστικές αλυσίδες, κ.ά. Ορισμένοι αναλυτές βάζουν πάνω απ’ όλα έναν άλλον παράγοντα κρίσης: την πρωτοκαθεδρία της βιομηχανικής παραγωγής στον σχεδιασμό.

Αυτή, ως παραγωγικό δόγμα επί σειρά ετών, οδήγησε σε υπερεπενδύσεις στις πρώτες ύλες, στις μπαταρίες και στα ρομπότ, και αυτές, με τη σειρά τους, δημιούργησαν τεράστια χρέη. Σήμερα, και σε κρίσιμα πεδία, η Κίνα παράγει περισσότερα από όσα μπορεί να απορροφήσει η ίδια ή οι ξένες αγορές. Ετσι, η κινεζική οικονομία διατρέχει τον κίνδυνο να παγιδευτεί στον φαύλο κύκλο της πτώσης των τιμών, της αφερεγγυότητας, των λουκέτων και των απολύσεων.

Θεωρητικώς, η αναπτυξιακή απάντηση βρίσκεται στην εστίαση στην εσωτερική κατανάλωση – και όχι μόνο στις εξαγωγές. Η Corriere έγραψε ότι αυτή η παράμετρος του ΑΕΠ, όμως, συγκρούεται με την κομμουνιστική ιδεολογία. Ο Σι Τζινπίνγκ φρονεί ότι η ατομική κατανάλωση εκτρέπει του κρατικούς στόχους. Σύμφωνα με την κομματική λογική, το οικονομικό πλεονέκτημα της Κίνας προέρχεται από τη χαμηλή κατανάλωση και από το υψηλό ποσοστό αποταμίευσης. Αυτά τα αποταμιευμένα κεφάλαια διοχετεύονται στις βιομηχανίες με κρατική εντολή.

Εξάλλου η κινεζική ηγεσία δεν μπορεί να εμπιστευθεί την τύχη του ΑΕΠ στην αβέβαιη εξέλιξη της ατομικής κατανάλωσης, όση προπαγάνδα και αν επιστρατεύσει για τον σκοπό αυτόν. Την εστίαση στην αύξηση της εσωτερικής κατανάλωσης το Κόμμα τη θεωρεί μεγάλο ρίσκο. Στο κείμενο που εξέδωσε η Ολομέλεια του ΚΚΚ τον περασμένο Ιούλιο, η λέξη κατανάλωση απαντάται μόλις πέντε φορές, ενώ η λέξη τεχνολογία 45 φορές. Αυτό δείχνει την εμμονή στην ανάπτυξη της βιομηχανίας και μέσω αυτής.

Φυσικά, από πολιτικής απόψεως, το βάρος πέφτει πάντα στη δημόσια οικονομία, από την οποία εκπηγάζει, κατά το Κόμμα, και η κοινωνικοπολιτική σταθερότητα. Στο υβριδικό σύστημα της Κίνας υπάρχει, όμως, και η δέσμευση για λελογισμένη ενθάρρυνση της ιδιωτικής οικονομίας. Ωστόσο οι επιχειρηματίες γνωρίζουν ότι η τύχη τους εξαρτάται από τις κρατικές χρηματοδοτήσεις. Κατ’ αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται η υποταγή στο κράτος, λίαν εξυπηρετική για το κινεζικό σύστημα εξουσίας. Βλέπετε, στη Δύση το χρήμα επηρεάζει την πολιτική, όμως στην Κίνα η πολιτική επηρεάζει το χρήμα.

Οι Δυτικοί αναλυτές καταπιάστηκαν με το θέμα του κεντρικού σχεδιασμού της σοσιαλιστικής οικονομίας στα μέτρα της Κίνας και έκαναν αναδρομές στα διάφορα στάδιά του, από τη μαοϊκή εποχή μέχρι σήμερα. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι διά του κεντρικού σχεδιασμού ασκείται τεράστια πίεση στα κατά τόπους κομματικά στελέχη, τα οποία «σκοτώνονται» να εφαρμόσουν τις εντολές, ανεξαρτήτως του πόσο είναι κερδοφόρες. Αν δεν είναι, επιλαμβάνονται οι κρατικές τράπεζες.

Ετσι, οι επιχειρήσεις που συγκρατούνται από τραπεζικά δάνεια και την υποστήριξη της ντόπιας νομενκλατούρας πρέπει να παράγουν ανελέητα για να διατηρήσουν τις ταμειακές ροές τους. Τυχόν διακοπή της παραγωγής σημαίνει μηδενισμός των ταμειακών ροών. Καθώς όμως αυτές οι εταιρείες παράγουν περισσότερα, τα πλεονάζοντα αποθέματα αυξάνονται και οι τιμές πέφτουν, με αποτέλεσμα οι εταιρείες να καταφεύγουν σε νέους κρατικούς δανεισμούς. Ομως δυσκολεύονται να αποπληρώσουν και καθίστανται αφερέγγυες.

Η πρόσκληση που προέκυψε από την Ολομέλεια του Ιουλίου, δηλαδή να γίνει η Κίνα τεχνολογικώς αυτόνομη δύναμη στην προηγμένη βιομηχανία, από την Τεχνητή Νοημοσύνη έως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, κινδυνεύει να επιδεινώσει την κατάσταση. Πώς; Με νέο γύρο σταχανοφισμού, δηλαδή διαγκωνισμού στην υπερπαραγωγή. Από αυτήν την κατάσταση δεν πρόκειται να απεμπλακεί η Κίνα, λένε οι Δυτικοί οικονομολόγοι.

Πάντως όσο η Κίνα είναι στενά συνδεδεμένη με τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ενωση μέσω του εμπορίου αγαθών υψηλής αξίας, η Δύση μπορεί να ασκεί αποτελεσματικό πολιτικό έλεγχο στην Κίνα, προς αποτροπήν τυχόν αποσταθεροποιητικών ενεργειών σε γεωπολιτικό επίπεδο. Η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ πρέπει να προωθήσει νέες συμμαχίες, να αποκαταστήσει κατεστραμμένους θεσμούς και να δημιουργήσει νέες δομές αλληλεξάρτησης, οι οποίες θα καθιστούν το κινεζικό όραμα περί αυτάρκειας ανέφικτο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News