Οι δύο πλευρές του Ατλαντικού έχουν μια μακροχρόνια αντιπαράθεση σχετικά με το φλέγον θέμα των προσωπικών δεδομένων των χρηστών του διαδικτύου, σε μια όλο και πιο ψηφιοποιημένη εποχή. Παραδοσιακά, οι Ευρωπαίοι εμφανίζονται πιο ευαίσθητοι στο θέμα από τους Αμερικανούς, που τοποθετούν την επιχειρηματικότητα πάνω από την προστασία του καταναλωτή.

Υπό αυτό το πρίσμα, η συμφωνία που επετεύχθη τη Δευτέρα ανάμεσα στους δύο συμμάχους και εταίρους έχει ιδιαίτερη ιστορική σημασία. Η Ευρωπαϊκή Ενωση ενέκρινε μια νέα συμφωνία, που επιτρέπει στις εταιρείες να μεταφέρουν ελεύθερα δεδομένα μεταξύ της Ενωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών, δυνητικά τερματίζοντας τρία χρόνια νομικού κενού για τεχνολογικούς γίγαντες όπως η Facebook και η Google.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Politico, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνώρισε επίσημα τις ΗΠΑ ως χώρα με επαρκή προστασία για τα προσωπικά δεδομένα των Ευρωπαίων, υιοθετώντας τη λεγόμενη «απόφαση επάρκειας» σύμφωνα με το ορόσημο της νομοθεσίας της περί απορρήτου – τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων.

Η συμφωνία, γνωστή ως «Πλαίσιο Προστασίας Δεδομένων ΕΕ – ΗΠΑ», ανοίγει τον δρόμο για επικερδείς διατλαντικές ανταλλαγές δεδομένων. Το 2020, το ανώτατο δικαστήριο της ΕΕ είχε καταρρίψει την προηγούμενη συμφωνία δεδομένων των κυβερνήσεων, γνωστή ως «Ασπίδα Απορρήτου», λόγω ανησυχιών ότι οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ είχαν πάρα πολλά περιθώρια για να κατασκοπεύσουν τα προσωπικά δεδομένα των Ευρωπαίων.

Το διακύβευμα για την επιτυχία μιας συμφωνίας ήταν υψηλό: Σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, οι διατλαντικές ροές δεδομένων υποστηρίζουν οικονομικές δραστηριότητες ύψους 7,1 τρισ. δολ. (6,46 τρισ. ευρώ), καθώς χιλιάδες εταιρείες δραστηριοποιούνται και στις δύο ηπείρους.

«Σήμερα κάνουμε ένα σημαντικό βήμα για να παρέχουμε εμπιστοσύνη στους πολίτες ότι τα δεδομένα τους είναι ασφαλή, να εμβαθύνουμε τους οικονομικούς μας δεσμούς μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ και ταυτόχρονα να επιβεβαιώσουμε τις κοινές μας αξίες», δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Η απόφαση της Δευτέρας σηματοδοτεί το τέλος μιας σειράς μακροχρόνιων και περίπλοκων διαπραγματεύσεων, που έφτασαν μέχρι το γραφείο του Λευκού Οίκου. Για να ανοίξει ο δρόμος για τη συμφωνία, ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν εξέδωσε τον Οκτώβριο του 2022 εκτελεστικό διάταγμα για τον περιορισμό πρόσβασης των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ, όπως η Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας (NSA), στις ψηφιακές πληροφορίες των Ευρωπαίων, και για τη δημιουργία καλύτερων, πιο ανεξάρτητων προσφυγών για αποζημιώσεις για τους Ευρωπαίους.

Το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι ολοκλήρωσε τη δέσμευσή του βάσει του προεδρικού διατάγματος. Ενα νέο Δικαστήριο Αναθεώρησης Προστασίας Δεδομένων θα επιτρέπει στους ευρωπαίους πολίτες να ασκήσουν αξιώσεις κατά αμερικανικών υπηρεσιών, εάν πιστεύουν ότι τα δεδομένα τους δεν συγκεντρώθηκαν με «απαραίτητο» και «αναλογικό» τρόπο για την εθνική ασφάλεια.

Η συμφωνία, ωστόσο, δεν τελειώνει απαραίτητα το μακροχρόνιο δράμα. Ο Μαξ Σρεμς, ακτιβιστής προστασίας της ιδιωτικής ζωής, ο οποίος κατέθεσε τις αγωγές που οδήγησαν στην κατάρριψη των δύο προηγούμενων συμφώνων δεδομένων, λέει ότι πιθανότατα θα αμφισβητήσει δικαστικά τη νέα συμφωνία μέχρι τα τέλη του προσεχούς Αυγούστου. Αναμένει ότι η καταγγελία του θα φτάσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στις αρχές του 2024.

Ο Σρεμς λέει ότι η νέα συμφωνία δεν παρέχει στους Ευρωπαίους επαρκή προστασία, ακόμη και με τις αλλαγές στην πολιτική δεδομένων των ΗΠΑ. «Θα χρειαζόμασταν αλλαγές στη αμερικανική νομοθεσία για θέματα επιτήρησης, ώστε να λειτουργήσει αυτή η συμφωνία – και απλώς δεν τις έχουμε», επισημαίνει.

«Υπάρχουν ακόμη και τμήματα της συμφωνίας που είναι χειρότερα από πριν – για παράδειγμα, οι σκοποί μαζικής επιτήρησης δεδομένων τώρα περιλαμβάνουν θέματα όπως η κλιματική αλλαγή και η διεθνής κρίση υγείας», τονίζει ο Σρεμς. Οι αξιωματούχοι, ωστόσο, είναι αισιόδοξοι ότι αυτή τη φορά η συμφωνία θα αντέξει στον εξονυχιστικό έλεγχο του δικαστηρίου.

«Αυτό το νέο πλαίσιο είναι αισθητά διαφορετικό από την “Ασπίδα Απορρήτου”», δήλωσε τη Δευτέρα ο Επίτροπος Δικαιοσύνης Ντιντιέ Ραϊντέρς. «Οταν αποφασίζουν εάν και σε ποιο βαθμό οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε δεδομένα, οι ΗΠΑ θα πρέπει να εξισορροπούν τους ίδιους παράγοντες με αυτούς που απαιτούνται από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου», συμπλήρωσε.

Οι εταιρείες τεχνολογίας χαιρέτησαν ευρέως τη συμφωνία – ειδικά η Meta, η οποία ελπίζει να διατηρήσει τη ροή των δεδομένων των Ευρωπαίων στους αμερικανικούς διακομιστές της, αφού η ιρλανδική ρυθμιστική αρχή απορρήτου τον Μάιο ακύρωσε την τελευταία της νομική προσφυγή να το επιτύχει μέσω τυπικών συμβατικών ρητρών.

«Χαιρετίζουμε το νέο Πλαίσιο Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, το οποίο θα προστατεύει τα αγαθά και τις υπηρεσίες στα οποία βασίζονται άνθρωποι και επιχειρήσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού», δήλωσε ο Νικ Κλεγκ, πρώην πρόεδρος του βρετανικού κόμματος των Φιλελεύθερων Δημοκρατών και νυν πρόεδρος της Meta για παγκόσμιες υποθέσεις.

Η αμερικανική εταιρεία είχε προειδοποιήσει ότι εάν δεν μπορούσε να επιτευχθεί μια νέα συμφωνία μεταφοράς δεδομένων πριν από τα μέσα Οκτωβρίου, θα αναγκαζόταν να κλείσει υπηρεσίες όπως το Facebook και το Instagram στην Ευρώπη. Η Meta μάχεται επί του παρόντος την απόφαση της ιρλανδικής ρυθμιστικής αρχής δεδομένων, ενώπιον δικαστηρίου στην Ιρλανδία.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων (EDPB) –ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο εποπτών σε θέματα ιδιωτικότητας– δήλωσε ότι η νέα συμφωνία έδειξε «ουσιαστικές βελτιώσεις» σε σύγκριση με τα προηγούμενα σύμφωνα, αλλά παραμένει χωρίς κάποιες δικλίδες ασφαλείας.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επίσης αντιτάσσεται στο νέο σύμφωνο, υποστηρίζοντας ότι εξακολουθεί να επιτρέπει τη μαζική συλλογή προσωπικών δεδομένων και να περιλαμβάνει ανεπαρκή προστασία για το απόρρητο των Ευρωπαίων – αλλά, ως γνωστόν, οι απόψεις τόσο του EDPB όσο και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν είναι δεσμευτικές και δεν μπορούν να εκτροχιάσουν τη συμφωνία.

Η πλειονότητα των χωρών της ΕΕ έδωσε την επίσημη υποστήριξή της στη συμφωνία την περασμένη εβδομάδα, με 24 μη ανακοινωμένες πρωτεύουσες να ψηφίζουν υπέρ και τρεις να απέχουν, σύμφωνα με τα αρχεία της ψηφοφορίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επανεξετάσει τη νέα συμφωνία εντός ενός έτους –και στη συνέχεια κάθε τέσσερα χρόνια–, ώστε να ελέγχεται εάν οι νέες εγγυήσεις απορρήτου των ΗΠΑ για τους Ευρωπαίους παραμένουν αποτελεσματικές.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News