Είναι μακράν ο κυρίαρχος τουριστικός προορισμός της Ιταλίας, μαζί με την πρωτεύουσα Ρώμη, με εκατομμύρια ανθρώπους από κάθε γωνιά του πλανήτη να την επισκέπτονται ετησίως. Το τίμημα του μαζικού τουρισμού για τη δημοφιλή λιμνοθαλάσσια πόλη, όμως, είναι η εγκατάλειψή της από χιλιάδες Βενετσιάνους τα τελευταία χρόνια.
Σύμφωνα με τον Guardian, ο πληθυσμός της Βενετίας έπεσε για πρώτη φορά κάτω από τις 50.000 το περυσινό καλοκαίρι. Μύρια όσα προβλήματα έχουν απομακρύνει σταδιακά τουλάχιστον 120.000 κατοίκους από την πόλη τα τελευταία 70 χρόνια. Το σημαντικότερο όλων είναι η εμμονική εστίαση στον τουρισμό, με χιλιάδες επισκέπτες να καταλαμβάνουν τις πλατείες, τις γέφυρες και τα γραφικά στενάκια της.
Σε μια προσπάθεια να αντιστρέψουν το μεταναστευτικό κλίμα, το τοπικό πανεπιστήμιο Φοσκάρι και το Ιδρυμα Βενετίας, μια ομάδα που ασχολείται με την πολιτισμική κληρονομιά της πόλης, εισήγαγαν το πρόγραμμα «Venywhere». Το σχέδιο τους έχει ως στόχο την προσέλκυση νέων ανθρώπων, που έχουν τη δυνατότητα να δουλέψουν από παντού, για μόνιμη εγκατάσταση στη Βενετία.
«Παρατηρείται μια έντονη μείωση του πληθυσμού, αλλά η σημαντικότερη πτυχή της είναι η ηλικία όσων έχουν απομείνει στην πόλη – υπάρχει ένα μεγάλο δημογραφικό μείον στα άτομα ηλικίας 25 έως 35 ετών», δηλώνει ο Μάσιμο Βάργκλιεν, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Φοσκάρι. «Ο στόχος μας είναι να προσελκύσουμε νέους, καταρτισμένους πολίτες, που θα ανατρέψουν τη δημογραφική δυναμική και θα εμπλουτίσουν τις δεξιότητες της πόλης. Ταυτόχρονα, οραματιζόμαστε τη Βενετία ως ένα εργαστήρι εξερεύνησης νέων τρόπων εργασίας».
Η 38χρονη Γαλλίδα Μιλέν Εμπράρ δεν χρειάστηκε ιδιαίτερη σκέψη για να το αποφασίσει. Μόλις είδε ένα δημοσίευμα για το πρόγραμμα σε μια γαλλική εφημερίδα, έκανε αμέσως αίτηση. Εχοντας πάρει διαζύγιο από τον σύζυγό της, σκέφτηκε ότι μια μετακόμιση θα ήταν ό,τι καλύτερο για την ίδια και για τη διάθεσή της.
«Η γιαγιά μου ήταν Ιταλίδα και ήταν πάντα το όνειρό μου να μετακομίσω στην Ιταλία», εξηγεί στον Guardian. «Ξεκίνησα μαθήματα ιταλικών την περίοδο της πανδημίας, με τους περιορισμούς των μετακινήσεων, και έτσι σκέφτηκα ότι δεν υπάρχει τίποτα και κανένας να με εμποδίσει, οπότε είπα “γιατί όχι”;», αποκαλύπτει.
Η διαδικασία αίτησης δεν είναι καθόλου περίπλοκη. Ο ενδιαφερόμενος πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να εργαστεί εξ αποστάσεως και να διαβεβαιώσει ότι είναι πρόθυμος να ζήσει στη Βενετία για τουλάχιστον τρεις μήνες. Ως αντάλλαγμα –και με μια μικρή εφάπαξ χρέωση–, η ομάδα του προγράμματος παρέχει υπηρεσίες όπως βοήθεια στην εύρεση διαμερίσματος και στη γραφειοκρατική διαδικασία της έκδοσης βίζας, αλλά και διοργάνωση εκδηλώσεων που θα βοηθούν στην ενσωμάτωση των νεοφερμένων.
Το πρόγραμμα προσέλκυσε εκατοντάδες αιτήσεις και από την έναρξή του, τον περασμένο Μάρτιο, έχει καλωσορίσει δεκάδες «ψηφιακούς νομάδες», συμπεριλαμβανομένης μιας ομάδας 16 εργαζομένων από την εταιρεία τεχνολογίας Cisco, η οποία συνεργάζεται με τη «Venywhere» στη μελέτη της υβριδικής εργασίας.
Η Εμπράρ είναι μία εκ των 35 εργαζομένων από όλον τον κόσμο που ζουν αυτή την εποχή στη Βενετία, με τη δέσμευση να παραμείνουν μέχρι τον ερχόμενο Ιούνιο. Νοικιάζει ένα διαμέρισμα με θέα στο κανάλι Τζιουντέκα και έχει ήδη καλλιεργήσει φιλίες με τους βενετσιάνους γείτονές της. «Διαθέτω πλέον περισσότερο χρόνο για να συναντώ ανθρώπους, αλλά και για τον εαυτό μου, ενώ έχω άπλετο χρόνο και για να αποφασίσω για το μέλλον μου» λέει.
Ο Αλαν Μπρούτον, ένας αμερικανός καθηγητής Αρχιτεκτονικής, διδάσκει διαδικτυακά από τότε που μετακόμισε στην πόλη, το φθινόπωρο, και το ευχαριστήθηκε τόσο πολύ που αποφάσισε να μείνει και να επικεντρωθεί με πλήρη απασχόληση στο νέο του εγχείρημα: τον σχεδιασμό ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού εμπνευσμένου από τη Βενετία.
Ο Τζόναθαν Βέλτε, μηχανικός λογισμικού από τη Γερμανία, αποφάσισε επίσης να διαμείνει μακροπρόθεσμα. «Η Βενετία είναι πολύ διαφορετική από οποιαδήποτε άλλη πόλη στην οποία έχω ζήσει» λέει ο 35χρονος Γερμανός. «Δεν υπάρχουν αυτοκίνητα, μπορείς να περπατήσεις παντού… και υπάρχει τόση ομορφιά γύρω σου, που σε εμπνέει να ξεφύγεις από τις συνηθισμένες σκέψεις σου. Αρχίζεις να αποκτάς νέες ιδέες και σκέφτεσαι πώς θα μπορούσε να είναι η κοινωνία στο μέλλον».
Οσο κι αν δεν αμφισβητήσουν τη μοναδικότητα της πόλης, οι νεοφερμένοι αναγνωρίζουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Βενετοί, όπως ο αγώνας να βρουν οικονομικά προσιτές κατοικίες ή θέσεις εργασίας που δεν σχετίζονται με τον τουρισμό. Ενα συγκεκριμένο μειονέκτημα για τους «ψηφιακούς νομάδες» είναι η έλλειψη χώρων συνεργασίας στη δουλειά.
Οι περισσότεροι, πάντως, συμφωνούν πως το μεγαλύτερο πρόβλημα της πόλης είναι η συνύπαρξη με τις ατελείωτες τουριστικές ορδές όλον τον χρόνο. Ο καθηγητής Βάργκλιεν πιστεύει ότι η πρόκληση δεν είναι η κατακόρυφη μείωση του τουρισμού (κάτι που και ο ίδιος γνωρίζει ότι είναι αδύνατο), αλλά η δημιουργία ενός εναλλακτικού μοντέλου, που θα συντηρεί την αστική ζωή και δεν θα εξαρτάται αποκλειστικά από τον τουρισμό.
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News