«Η Ευρωπαϊκή Ενωση προχωρά!», υπογράμμισε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν την Πέμπτη, χαιρετίζοντας τη συμφωνία που επιτεύχθηκε για τον προϋπολογισμό της ΕΕ και το Ταμείο Ανάκαμψης, έπειτα από αντιπαράθεση πολλών εβδομάδων με την Ουγγαρία και την Πολωνία. Οι δύο χώρες είχαν απειλήσει με βέτο λόγω των διατάξεων που συνδέουν την εκταμίευση τω ευρωπαϊκών πόρων με τον σεβασμό του κράτους δικαίου.

Τελικά η ΕΕ κατέληξε σε μία συμβιβαστική λύση, δια χειρός της συνήθους υπόπτου, της Ανγκελα Μέρκελ, της κατεξοχήν διαμεσολαβήτριας της ΕΕ. Τον περασμένο Ιούλιο η γερμανίδα καγκελάριος ανέλαβε την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ και, διανύοντας την τελευταία περίοδο της πολυετούς και εντυπωσιακής καριέρας της, έδειξε ότι ήταν έτοιμη να προβεί σε σημαντικά και τολμηρά βήματα σε μια περίοδο που η ΕE καλείται να αντιμετωπίσει όχι μόνον τον αντίκτυπο της πανδημίας στις οικονομίες και στις κοινωνίες των ευρωπαϊκών κρατών αλλά και το ψυχόδραμα του Brexit. Δεν έγινε έτσι ακριβώς, ακόμη κι αν αφήσουμε απ΄έξω την ανοχή της απέναντι στην προκλητικότητα του Ερντογάν.

«Η Γερμανία, κι εγώ προσωπικά και η ομάδα μου, εργαστήκαμε εντατικά για να ξεπεράσουμε τις διαφορές που είχαμε και να βρούμε μία λύση για τους προβληματισμούς της Ουγγαρίας και της Πολωνίας», δήλωσε την Πέμπτη η γερμανίδα καγκελάριος, μιλώντας σε δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες.

Ο συμβιβασμός εξακολουθεί να συνδέει την εκταμίευση των κονδυλίων με τον σεβασμό των θεμελιωδών αρχών του κράτους δικαίου. Προβλέπεται, όμως, ότι όποια χώρα διαφωνεί με τους όρους που συνδέουν την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση με το κράτος δικαίου θα μπορεί να προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και αυτό θα μπορούσε να καθυστερήσει την εφαρμογή τους κατά πολλούς μήνες, αν όχι παραπάνω.

Με τα λεφτά των άλλων

Ομως η αντιπαράθεση της ΕΕ με τις κυβερνήσεις της Ουγγαρίας και της Πολωνίας δεν είναι πρόσφατη. Τόσο στη Βουδαπέστη όσο και στη Βαρσοβία οι κυβερνώντες επιδίωξαν και κατάφεραν να περιορίσουν την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας, να υπονομεύσουν τους πολιτικούς αντιπάλους τους και να πλήξουν την ελευθερία του Τύπου, εδραιώνοντας την εξουσία τους και επιβάλλοντας τις όποιες απόψεις τους. Το ότι πέτυχαν τον στόχο τους οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στα χρήματα και την ανοχή της ΕΕ.

Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων ημερών και ανεξάρτητα από τα επιμέρους ζητήματα που απασχόλησαν τους ευρωπαίους ηγέτες, η σύνοδος παρουσιάστηκε ως μια ευκαιρία να τεθούν οι βάσεις για την άμεση βελτίωση των σχέσεων της ΕΕ με τις ΗΠΑ.

Ενόψει της ανάληψης της αμερικανικής προεδρίας από τον Τζο Μπάιντεν, οι Βρυξέλλες θα επιδιώξουν να συνεργαστούν στενά με την Ουάσιγκτον, ούτως ώστε οι δύο πλευρές να συμπορευτούν για την αντιμετώπιση των διεθνών προκλήσεων, από την κλιματική κρίση και την Κίνα έως την επιθετικότητα της Τουρκίας.

Ωστόσο υφίστανται πιο επείγοντα και πιεστικά ζητήματα τα οποία καλείται να διευθετήσει η ΕΕ, ζητήματα τα οποία θα μπορούσαν να καταστούν «ακόμα και υπαρξιακά», επισημαίνει σε άρθρο του ο Ισάν Θαρούρ της Washington Post, αναφερόμενος καταρχάς στο Brexit.

Ο Μπόρις Τζόνσον εμφανίζεται εξαιρετικά απαισιόδοξος όσον αφορά το ενδεχόμενο να επιτευχθεί τελικά μία εμπορική συμφωνία μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών ενώ την Παρασκευή και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ενημέρωσε τους ηγέτες των 27 ότι η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση χωρίς συμφωνία είναι πλέον περισσότερο πιθανή.

Το τίμημα σε αυτήν την περίπτωση θα είναι αναμφίβολα μεγάλο για αμφότερες τις πλευρές. Ωστόσο, τόσο ο Εμανουέλ Μακρόν όσο και η Ανγκελα Μέρκελ εξακολουθούν πιστεύουν πως η αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ θα μπορούσε να συμβάλει στην εμβάθυνση της ένωσης μεταξύ των υπόλοιπων κρατών.

Αλλά η υπονόμευση των δημοκρατικών διαδικασιών και θεσμών και η ευνοιοκρατία που παρατηρούνται εδώ και καιρό στην Πολωνία και στην Ουγγαρία, απειλούν τις φιλελεύθερες αξίες πάνω στις οποίες βασίζεται το ευρωπαϊκό εγχείρημα.

Καθώς γίνονταν γνωστές οι λεπτομέρειες της συμβιβαστικής πρότασης που παρουσίασε η Ανγκελα Μέρκελ στον πολωνό πρωθυπουργό Ματέους Μοραβιέτσκι και τον ούγρο ομόλογό του Βίκτορ Ορμπαν, πολλοί ήταν εκείνοι που έσπευσαν να εκφράσουν την απογοήτευσή τους για την ιδιαίτερη επιεική στάση απέναντι στις αυταρχικές κυβερνήσεις των δύο χωρών.

Οι οποίες, φυσικά, πλέον πανηγυρίζουν, κάνοντας λόγο για διπλή νίκη, καθώς πρόκειται να λάβουν τους ευρωπαϊκούς πόρους, δίχως να πρέπει να συμμορφωθούν, τουλάχιστον έως ότου να αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο όπου αμφότερες οι χώρες δήλωσαν πως θα προσφύγουν, με όλα όσα ορίζουν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί όσον αφορά τον σεβασμό του κράτους δικαίου.

«Φαουστική επιλογή»

«Υπό την ηγεσία της Ανγκελα Μέρκελ, η οποία πρόκειται να αποσυρθεί σε λιγότερο από έναν χρόνο, η Ευρώπη κλήθηκε να κάνει μια φαουστική επιλογή», έγραψε σε άρθρο του ο Αντρέας Κλουτ, πρώην αρχισυντάκτης της Handelsblatt Global και νυν αρθρογράφος του Bloomberg. Η Ευρώπη «μπορούσε ή να προασπίσει τις αξίες της, ακόμη και με τον κίνδυνο να καθυστερήσει η απαραίτητη διάθεση των πόρων, ή να ανοίξει τα ταμεία, πουλώντας, όμως, την ψυχή της. Δυστυχώς η ΕΕ δεν πέρασε το τεστ», υποστηρίζει ο γερμανός δημοσιογράφος.

Η καθυστερημένη εφαρμογή της ρήτρας περί σεβασμού του κράτους δικαίου θα προσφέρει στο κυβερνών κόμμα «άφθονο χρόνο για να αλλάξει τους νόμους και το σύνταγμα της Ουγγαρίας και να επιτρέψει στον Ορμπαν να συνεχίσει να επανακαθορίζει τι αποτελεί “δημόσιο χρήμα” στην Ουγγαρία, έτσι ώστε να μπορεί να διοχετεύει χρήματα που αποκτήθηκαν παράνομα από κρατικούς φορείς σε ιδιωτικά “ιδρύματα” που ελέγχονται από τους συνεργούς του». Αυτό υποστήριξε σε κείμενό του στο Project Syndicate o Τζορτζ Σόρος, ο ουγγρικής καταγωγής αμερικανός επενδυτής και φιλάνθρωπος και ιδρυτής του Open Society Foundations.

«Τα κύρια θύματα της συμφωνίας που η Μέρκελ φέρεται να συνήψε με τον Ορμπαν θα είναι οι πολίτες της Ουγγαρίας. Το μοναδικό που μπορώ να κάνω είναι να εκφράσω την ηθική οργή που πρέπει να αισθάνονται οι άνθρωποι που θεωρούσαν την ΕΕ προστάτιδα των ευρωπαϊκών και καθολικών αξιών», πρόσθεσε ένας από τους πιο σφοδρούς επικριτές του αυταρχικού ηγέτη της Ουγγαρίας.

«Τα κύρια θύματα της συμφωνίας που η Μέρκελ φέρεται να συνήψε με τον Ορμπαν θα είναι οι πολίτες της Ουγγαρίας»

Λιγότερο επικριτικός ο γερμανός φιλόσοφος και πολιτικός στοχαστής Γιαν – Βέρνερ Μούλερ, επαίνεσε την Ανγκελα Μέρκελ για την εναντίωσή της στον Ντόναλντ Τραμπ και την επίθεση που εξαπέλυσε κατά των φιλελεύθερων θεσμών και αξιών καθώς επίσης και για τη προώθηση μιας μορφής αμοιβαιοποίησης χρέους εντός της ΕΕ.

Επισήμανε, ωστόσο, πως «όταν η Μέρκελ αποχωρήσει την επόμενη χρονιά, δεν θα έχει αφήσει πίσω της ένα συνεκτικό πλαίσιο, κατάλληλο για τη στήριξη της ευρωζώνης ή των φιλοδοξιών της Ευρώπης να καταστεί μια παγκόσμια “ρυθμιστική δύναμη” ικανή να προωθεί τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Η προάσπιση αυτών των αξιών θα φαντάζει ψεύτικη, όσο η ΕΕ ανέχεται κράτη – μέλη που δεν πληρούν τα δημοκρατικά κριτήρια».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News