Για την τελευταία του παράσταση διάλεξε τη σκηνή του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας. Επειδή εκεί βίωσε μερικές από τις κορυφαίες στιγμές της παραμυθένιας καριέρας του. Επειδή αγάπησε τον Ολυμπιακό περισσότερο από κάθε άλλο σύλλογο (αν και στον Πειραιά εργάστηκε μόνο για πέντε χρόνια, σε δύο θητείες). Επειδή νοιώθει μισός Ελληνας. Γιατί «όταν βομβάρδισαν την πατρίδα μου, μόνον ο ελληνικός λαός στάθηκε δίπλα μας».

Ο Ολυμπιακός, από την πλευρά του, ανέλαβε να διοργανώσει το αποψινό (Τετάρτη, 20:00) αποχαιρετιστήριο πάρτι του διάσημου σέρβου κόουτς με μεγάλη προθυμία. Ο Ντούσαν Ιβκοβιτς είναι το μεγαλύτερο «όνομα» προπονητή που κάθισε στον πάγκο του. Του χάρισε το παρθενικό του Πρωτάθλημα Ευρώπης, το 1997, κι άλλο ένα 15 χρόνια αργότερα. Το δεύτερο (2012), με ένα μνημονιακό ρόστερ χαμηλού κόστους, ήταν 100% «έργο Ιβκοβιτς».

Στα 38 του χρόνια ως head coach, ο «Ντούντα» κατέκτησε -σχεδόν- τα πάντα: χρυσά και ασημένια μετάλλια σε Παγκόσμια και Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα με την εθνική ομάδα της Γιουγκοσλαβίας (και της Σερβίας, αργότερα), ασημένιο Ολυμπιακό μετάλλιο, δύο Ευρωλίγκες, ένα Κύπελλο Κόρατς, ένα Σαπόρτα και ένα Eurocup (είναι ο μοναδικός προπονητής που έχει κερδίσει και τους τέσσερις ευρωπαϊκούς τίτλους σε επίπεδο συλλόγων), επτά εθνικά πρωταθλήματα και επτά εθνικά Κύπελλα, κι ένα Σούπερ Καπ με την Εφές, το 2015, που ήταν το τελευταίο του τρόπαιο. Ωστόσο, η Βίβλος του μπάσκετ θα τον μνημονεύει -κυρίως- για τις καινοτομίες που εισήγαγε στο άθλημα. Ο «σοφός» -όπως τον αποκαλούν- ήταν ένας πιονέρος των παρκέ, ένα σπουδαίο επιστημονικό μυαλό όπως ο θείος του, Νίκολα Τέσλα, εφευρέτης της ασύρματης επικοινωνίας.

Την απόφασή του να βάλει τελεία στην προπονητική του καριέρα, ο 74χρονος Ιβκοβιτς την ανακοίνωσε την 1η Ιουλίου 2016, μετά την απομάκρυνσή του από τον πάγκο της Αναντολού Εφές. «Το μπάσκετ και η προπονητική δεν ήταν μέρος της ζωής μου, αλλά όλη μου η ζωή», ανέφερε ο ίδιος στο συγκινητικό του σημείωμα. Οσοι τον έζησαν, το ξέρουν καλά. Τη Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015, έπειτα από χειρουργική επέμβαση στην καρδιά (έγινε στο Βελιγράδι) για την τοποθέτηση τριών στεντ, ο γιατρός του είχε συστήσει απόλυτη ηρεμία για τουλάχιστον δέκα μέρες. Την επομένη ο Ντούντα ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη – και την Παρασκευή (16/10) βρισκόταν στον πάγκο του για το ματς της Εφές με τη Λιμόζ, στην πρεμιέρα της Ευρωλίγκας.

Στην Ελλάδα, το περίφημο «πάμε, μπρε» πρωτο-ακούστηκε το 1980, όταν ο Ντούντα έπιασε δουλειά στον Αρη. Ο Γιάννης Ιωαννίδης είχε αποχωρήσει για τη Λάρισα (που αγωνιζόταν στη Β’ Εθνική), ενώ ο Φρεντ Ντέβελι είχε εκδιωχθεί από την ομάδα… κατηγορούμενος για ομοφυλοφιλία. Δυσκολεύτηκε πολύ να συνεργαστεί με τον Νίκο Γκάλη -που είχε αφιχθεί στη Θεσσαλονίκη λίγο νωρίτερα- γιατί και ο «Γκάνγκστερ» ήταν το ίδιο πεισματάρης όπως εκείνος. Ο Γκάλης δεν δεχόταν να μπει στα καλούπια του σέρβου τεχνικού, και ο Ιβκοβιτς είχε διατυπώσει την πρόβλεψη ότι «αυτός ο παίκτης δεν πρόκειται να κατακτήσει, ποτέ, τίποτα». Ηταν, ίσως, η μοναδική φορά που έπεσε έξω.

Στον Αρη ανέδειξε νέα παιδιά, όπως ο Ρωμανίδης και ο Φιλίππου, οργάνωσε τα τμήματα υποδομής του συλλόγου, και στο Πρωτάθλημα κατέκτησε μία δεύτερη και μία τρίτη θέση. Καθόλου άσχημα. Πώς… σχόλασε ο γάμος, το 1982; Ο Αρης ισχυρίστηκε, τότε, ότι ο Ιβκοβιτς ζήτησε μια εντελώς παράλογη αύξηση: από τις 80.000 στις 200.000 χιλιάδες δραχμές το μήνα. Ο Ντούντα επιμένει ότι του έδειξαν την πόρτα της εξόδου, προκειμένου να επιστρέψει ο Ιωαννίδης.

Σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα (1991) επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη, αλλά για τον ΠΑΟΚ αυτή τη φορά. Κι έμεινε στην Ελλάδα για πολλά χρόνια, καθώς η πατρίδα του ζούσε το δράμα και τις συνέπειες του εμφυλίου πολέμου. Μετά τον ΠΑΟΚ (1991-1993) δούλεψε στον Πανιώνιο (1994-1996), τον Ολυμπιακό (1996-1999 και 2010-2012) και την ΑΕΚ (1999-2001). Με τον Ολυμπιακό κατέκτησε δύο φορές την Ευρωλίγκα, με την ΑΕΚ το Σαπόρτα, ενώ στον Πανιώνιο ανέδειξε μία εξαιρετική «φουρνιά» παικτών. Του άρεσε πολύ να διδάσκει τα νέα παιδιά. Ο Σωκράτης Κόκκαλης τον ήθελε στον Ολυμπιακό από το καλοκαίρι του 1995, του πρόσφερε αποδοχές πενταπλάσιες από ‘κείνες που είχε στον Πανιώνιο, όμως ο Ιβκοβιτς απέρριψε την πρόταση. Του απάντησε ότι επιθυμούσε να ολοκληρώσει το έργο του στην Πλατεία.

Ο πατέρας του, νομικός και αυστηρών αρχών, θεωρούσε το μπάσκετ «άθλημα των ανίκανων για οτιδήποτε άλλο». Για να του επιτρέψει να ασχοληθεί με την πορτοκαλί μπάλα -στην οποία τον είχε μυήσει ο μεγαλύτερος αδελφός του- ο Ντούντα υποσχέθηκε να σπουδάσει. Πήρε το πτυχίο του από το Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου, ακριβώς τη στιγμή που η Γιουγκοσλαβία του Τίτο έβαζε μπρος τη βιομηχανία παραγωγής αθλητών και προπονητών, σε διάφορα σπορ. Η κλίση του Ιβκοβιτς στο μπάσκετ δεν άργησε να φανεί. Το 1978, στα 35 του, είχε ήδη αναλάβει head coach της Παρτίζαν και το 1979 την οδήγησε σε ένα μικρό triple crown, κατακτώντας, μέσα σε λίγες εβδομάδες, το Πρωτάθλημα, το Κύπελλο και το Κύπελλο Κόρατς.

Ο ομφαλός της φιλοσοφίας του για το μπάσκετ ήταν η οργάνωση, η ομαδικότητα, η δουλειά, η πρόοδος των νέων ταλέντων, η εξέλιξη της ομάδας. Οι επιλογές του στην τριετία που εργάστηκε στην ΤΣΣΚΑ Μόσχας (2003-2005) ήταν χαρκτηριστικές της νοοτροπίας του. Είχε να διαχειριστεί ένα τεράστιο μπάτζετ, με τους Ρώσους να τον προτρέπουν «πάρε όποιον παίκτη θέλεις από την Αμερική», και εκείνον να τους απαντά: «Εχουμε δύο παιδιά με ταλέντο, τον Μόνια και τον Κριάπα. Αμα φέρω Αμερικανούς, αυτοί πότε θα παίξουν;». Κάπως έτσι «τα έσπασε» με την Παρτίζαν, το 1980, όταν έδειξε την πόρτα της εξόδου στον Κιτσάνοβιτς και τον Νταλιπάγκιτς -«ιερά τέρατα της εποχής»- προκειμένου να διευκολυνθεί η παραγωγή των επόμενων πρωταθλητών. Το μπάσκετ, έλεγε, ανήκει στα νιάτα και στα αθλητικά προσόντα.

Αφετηρία της ένδοξης καριέρας του στην εθνική ομάδα της Γιουγκοσλαβίας υπήρξε το «Βατερλό» της στο Ευρωμπάσκετ της Αθήνας (1987). Ο Γκάλης -αυτός που… δεν επρόκειτο να κατακτήσει, ποτέ, τίποτα- νίκησε τους «πλάβι» δύο φορές και τους άφησε τρίτους. Ετσι, ο Ιβκοβιτς (που ήταν βοηθός του Τσόσιτς) πήρε τη θέση του. Δύο χρόνια αργότερα, στον τελικό του Ευρωμπάσκετ ’89 στο Ζάγκρεμπ, πήρε τη ρεβάνς από την Εθνική μας με 98-77. Εχοντας στα χέρια του την καλύτερη γενιά του γιουγκοσλαβικού μπάσκετ: Ντράζεν Πέτροβιτς, Βλάντε Ντίβατς, Τόνι Κούκοτς, Ντίνο Ράτζα, Σάσα Τζόρτζεβιτς, Ζάρκο Πάσπαλι, Στόγιαν Βράνκοβιτς – και τον Ζέλικο Ομπράντοβιτς.

Αυτή η σπουδαία ομάδα, της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας, έμελλε να ξεψυχήσει στα χέρια του. Στο Ευρωμπάσκετ της Ρώμης (1991) ο εμφύλιος σπαραγμός έχει, ήδη, αρχίσει. Οι παίκτες του, αν και φίλοι από παιδιά, μεγαλωμένοι στα ίδια γήπεδα, δεν ανταλλάσουν ούτε ματιά. Ο Γιούρι Ζντοβτς, με δάκρυα στα μάτια, χτυπάει την πόρτα του δωματίου του Ντούντα και του ανακοινώνει την εντολή του Προέδρου της (νεοσύστατης) Δημοκρατίας της Σλοβενίας να μην αγωνιστεί με τη Γιουγκοσλαβία. Ο Ιβκοβιτς τους μαζεύει όλους στο λόμπι. Εχει κάτι να τους πει: «Δεν έχετε μίσος, ο ένας για τον άλλον. Μην αφήσετε την πολιτική να σας δηλητηριάσει. Είστε αδέλφια. Εχετε παντρευτεί Σέρβες, Κροάτισες, Σλοβένες… Παίξτε για τελευταία φορά σαν ομάδα. Γράψτε τον χρυσό επίλογο μίας χώρας που σβήνει». Στο κύκνειο άσμα της, στο «Pala Eur» της Αιώνιας Πόλης, η Γιουγκοσλαβία κατακτά το χρυσό μετάλλιο. Στην απονομή, ο Ιβκοβιτς έχει τη γροθιά του υψωμένη και γελάει. Κανείς, ποτέ, δεν τον είχε ξαναδεί τόσο εκδηλωτικό.

Στο αποψινό φιλικό του Ολυμπιακού εναντίον των Dusan Ivkovic Stars (20:00, Cosmote TV), θα τιμήσει τον μεγάλο δάσκαλο η αφρόκρεμα του ευρωπαϊκού μπάσκετ. Αθλητές που κοντά του έγραψαν ιστορία, ή που -απλώς- τον θαυμάζουν, όπως ο κορυφαίος σέρβος τενίστας Νόβακ Τζόκοβιτς. Συνάδελφοί του και φίλοι του, όπως ο Δημήτρης Ιτούδης και ο (κουμπάρος του) Ζέλικο Ομπράντοβιτς. Τα έσοδα από τα εισιτήρια θα διατεθούν στο «Χαμόγελο του Παιδιού» και σε νοσοκομείο του Βελιγραδίου.

Υστερα ο Ντούντα θα αφοσιωθεί στην εκτροφή περιστεριών -ένα οικογενειακό χόμπι που κληρονόμησε από τον θείο Τέσλα-, στους ανθρώπους του και σε συνήθειες που παραμέλησε για χάρη του μπάσκετ, όλα αυτά τα χρόνια. Αν προσμετρήσουμε και την καριέρα του ως αθλητή, από το 1958, τα χρόνια συμπληρώνουν σχεδόν έξι δεκαετίες. Ο Ιβκοβιτς δεν είναι μόνον ένας από τους πιο επιτυχημένους κόουτς όλων των εποχών, αλλά και η ζωντανή ιστορία του ευρωπαϊκού μπάσκετ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News