Εννέα μήνες συν μία ημέρα συμπληρώνονται αυτήν την Κυριακή -Κυριακή του Πάσχα για τον χριστιανικό κόσμο, μια συνηθισμένη (ή μάλλον όχι) Κυριακή για τα εκατομμύρια των μουσουλμάνων πολιτών της Τουρκίας- από την ημέρα της απόπειρας του πραξικοπήματος κατά του Ταγίπ Ερντογάν.

Ηταν εκείνο το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2015, μια αποτυχημένη απόπειρα ανατροπής του Ερντογάν –  κατέρρευσε μέσα σε ελάχιστες ώρες.

Από τις στάχτες του όμως γεννήθηκε οριστικά μια άλλη χώρα. Η Τουρκία, που ήδη από χρόνια βρισκόταν σε μια τροχιά αλλαγών με μια όλο και πιο ανησυχητική –για τη Δύση και μέρος των Τούρκων– συγκέντρωση επιρροής και εξουσιών στο πρόσωπο του Ταγίπ Ερντογάν, πήρε οριστικά αυτόν τον δρόμο.

Την τυπική επικύρωση όλων αυτών των αλλαγών δια του Συντάγματος δίνει το δημοψήφισμα αυτήν την Κυριακή, στο οποίο οι πολίτες καλούνται να εγκρίνουν μιαν αναθεώρηση που θα σφραγίσει την «προεδροποίηση» του πολιτεύματος και θα εξασφαλίζει την παραμονή του Ταγίπ Ερντογάν στο ύπατο αξίωμα, εφόσον το επιθυμεί, ως το τέλος της δεκαετίας του 2020!

Οπως και αν εξελιχθούν τα πράγματα, το δημοψήφισμα της Κυριακής είναι καθοριστικό για την ιστορία και την πορεία της χώρας.

Αν ο λαός υπερψηφίσει τις αλλαγές στο σύνταγμα που θα κάνουν τη χώρα πλήρως προεδρική, θα είναι μια σαφής νίκη του Ερντογάν η οποία θα είναι ανάλογη με το εύρος της διαφοράς υπέρ του «ναι».

Τι σημαίνει το «ναι»

Αν οι Τούρκοι συναινέσουν στα όσα τους ζητάει ο Ερντογάν θα του λύσουν τα χέρια να προχωρήσει στη ριζική αναδιοργάνωση του κράτους στα πρότυπα που εκείνος θέλει, όπως εξάλλου πράττει και τώρα μέσα στην κατάσταση εκτάκτου ανάγκης την οποία επέβαλε μετά την απόπειρα πραξικοπήματος πέρυσι στις 15 Ιουλίου. Θα συνεχίσει τις αλλαγές στη διοίκηση, στις ένοπλες δυνάμεις και στον τομέα της δικαιοσύνης, χτίζοντας μια στρατιά πολιτικά πιστών -και βεβαίως θρήσκων ισλαμιστών. Το κοσμικό κεμαλικό κράτος, ήδη σε αποδρομή τα τελευταία χρόνια, θα δεχτεί το καθοριστικό πλήγμα.

Το «ναι» θα συνιστά μια συμβολική ακύρωση πολλών από των κατακτήσεων της σύγχρονης Τουρκικής Δημοκρατίας που χτίστηκε από τον Κεμάλ Ατατούρκ πριν από έναν αιώνα, επάνω στις στάχτες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο ρόλος της θρησκείας, η μαντίλα και οι αναχρονισμοί στην κεφαλή των γυναικών, η λογοκρισία εις το όνομα του Αλλάχ θα επιστρέψουν.

Αν οι Τούρκοι πουν «όχι»;

Εάν, αντίθετα, ο λαός πει «όχι» στις αλλαγές (κάτι όχι απίθανο με βάση τα δημοσκοπικά δεδομένα), τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά για να μπει πρόωρο τέλος στην προσπάθεια του Ερντογάν είτε θα υπάρξει προσωρινό πάγωμα μέχρι μια καταλληλότερη στιγμή.

Πολλοί αναλυτές πάντως, κάνουν λόγο για ένα ηχηρό χαστούκι προς τον Ερντογάν, αν επικρατήσει το «όχι». Και τούτο διότι θα είναι η πρώτη φορά που οι Τούρκοι θα έχουν όχι μόνο γυρίσει επιδεικτικά την πλάτη στον «σουλτάνο», αλλά θα έχουν αντισταθεί και επιτυχώς στους μηχανισμούς του – θα έχουν πει «όχι» στη μισαλλόδοξη ρητορική του (θυμηθείται τα περί «ναζί» για τους Ολλανδούς και τους Γερμανούς), θα έχουν πει «όχι» στον εκφοβισμό και τη λογοκρισία που έχει επιβάλλει το τελευταίο διάστημα ο Ερντογάν. Κάποιοι εκτιμούν πως ένα «όχι» θα σημάνει την αρχή του τέλους για τον τούρκο πρόεδρο αν και αυτό είναι μάλλον πολύ σύντομα να το συζητάμε.

Για τι θα ψηφίσουν οι πολίτες;

Το ερώτημα προς τους πολίτες αφορά την έγκριση 18 αλλαγών στο τουρκικό σύνταγμα, οι οποίες τίθενται υπόψη των πολιτών για έγκριση, σημειώνει ο Guardian.

Αν περάσουν οι αλλαγές, ο Ερντογάν θα μπορεί να είναι υποψήφιος πρόεδρος το 2019 και το 2024, άρα δυνητικά θα παραμείνει στην προεδρία ως το 2029, σχεδόν 25 χρόνια από την πρώτη πρωθυπουργική θητεία του!

Οι αλλαγές αποσκοπούν στην ενίσχυση της προεδρικής εξουσίας, σε σχέση με τον σχετικά περιορισμένης επιρροής ρόλο που (τυπικά και μόνο) έχει σήμερα ο πρόεδρος. Το αξίωμα του πρωθυπουργού καταργείται και ο πρόεδρος θα μπορεί να διατηρεί και κομματικό ρόλο (αυτό ανοίγει τον δρόμο για την επιστροφή του Ερντογάν και στην ηγεσία του AKP). Ακόμη, οι βουλευτές αυξάνονται σε 600 από 550 και το όριο ηλικίας για την εκλογή πέφτει στα 18 έτη.

Ποιοι λένε «ναι» και ποιοι «όχι»;

Το AKP του Ερντογάν και οι εθνικιστικές στηρίζουν τις αλλαγές γιατί θεωρούν ότι θα δημιουργήσει ένα πιο σταθερό κράτος, το οποίο θα καταπολεμήσει την «τρομοκρατία» πιο εύκολα.

Αντίθετα το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP) και η κουρδική μειονότητα έχουν αντιταχθεί, αφενός λόγω της αντίθεσης στον Ερντογάν και τις πολιτικές του. Το CHP ως θεματοφύλακας του κεμαλισμού είναι προφανώς αντίθετο και για λόγους φιλοσοφίας των αλλαγών που γκρεμίζουν την παράδοση του ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας.

Και πώς θα ψηφίσουν τελικά;

Αυτό είναι το μεγαλύτερο αίνιγμα σε αυτήν την αναμέτρηση.

Υπάρχει η μάζα των φανατικών ερντογανικών, κυρίως από την επαρχία, που θα ψηφίσουν «ναι», γιατί ακολουθούν πιστά την πολιτική του προέδρου σε σημείο να μην διανοούνται να αποκλίνουν από τις θέσεις του. Υπάρχει και ένας σημαντικός αριθμός που θα ψηφίσει «όχι» για διάφορους λόγους που έχουν αν κάνουν με την ουσία των αλλαγών ή με τη σύνδεσής τους με το πρόσωπο του Ερντιογάν, τον οποίο αντιπαθούν –και πολύ περισσότερο μετά το πραξικόπημα– για την τάση του διαρρήξει τους δεσμούς με τη Δύση.

Οι αναλύσεις δείχνουν ότι διάφορα κοινά που παραμένουν δημοσκοπικά σιωπηλά και θα «εκφραστούν» πάνω από την κάλπη. Ως τώρα ένα 10% παραμένει αναποφάσιστο και με δεδομένο ότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τα δύο στρατόπεδα πολύ κοντά το ένα στο άλλο, με ένα προβάδισμα του «ναι», αυτοί θα κρίνουν το τελικό αποτέλεσμα.

Οι νέοι των αστικών κέντρων είναι ένα από αυτά, όπως και η μάζα των συντηρητικών ψηφοφόρων που δεν είδαν ποτέ με καλό μάτι των Ερντογάν και την λατρεία στο άτομό του.

To Reuters, πάντως, σε δημοσκόπηση που δημοσίευσε τη Μ. Πέμπτη, ανέφερε ότι υπέρ του «ναι» τάσσεται το 51,5% των τούρκων πολιτών. Οριακή διαφορά σίγουρα. Αλλά οριακή δεν ήταν και υπέρ του Brexit; Και είδαμε τι συνέβη…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News