Η Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ επιβεβαιώνει ότι στα απόβλητα τροφίμων περιλαμβάνονται βρώσιμες ουσίες ασφαλείς για την υγεία, οι οποίες αντί να προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση σπαταλώνται, χάνονται, υποβαθμίζονται ή καταναλώνονται από παράσιτα σε κάθε κρίκο της τροφικής αλυσίδας, από την παραγωγή και τη μεταποίηση, μέχρι το λιανεμπόριο και την κατανάλωση.

Η γεωργία είναι το πρώτο στάδιο σπατάλης τροφίμων, όταν δεν καλλιεργούνται για να γίνει η συγκομιδή τους, αλλά για επιδοτήσεις και άλλα μέσα οικονομικής υποστήριξης από εθνικές κυβερνήσεις ή παγκόσμιους οργανισμούς. Το δεύτερο στάδιο συμβαίνει στις βιομηχανίες μεταποίησης και συσκευασίας, όπου ένα ποσοστό των προϊόντων αποσυντίθενται πριν υποβληθούν σε επεξεργασία ή επειδή μόνο ορισμένα μέρη τους θέλει η αγορά (π.χ. φιλέτα ψαριού ή μπουτάκια κοτόπουλου), τα υπόλοιπα καταλήγουν αυτόματα στα σκουπίδια. Η αλυσίδα των απορριμμάτων συνεχίζεται στα σούπερ μάρκετ, όπου αφαιρείται κάθε προϊόν, που δεν είναι άψογο, ακόμα κι αν είναι απολύτως κατάλληλο για κατανάλωση. Το τελευταίο στάδιο δημιουργίας απορριμμάτων συντελείται σε εστιατόρια και σπίτια καταναλωτών.

Το αποτέλεσμα αυτής της περίπλοκης κατάστασης είναι η απώλεια δισεκατομμυρίων τόνων βρώσιμων τροφίμων κάθε χρόνο, τη στιγμή που εκατομμύρια άνθρωποι δίνουν μάχη με την πείνα και το περιβάλλον απειλείται.

Γιατί πρέπει να κάνουμε την αλλαγή τώρα

Οι αριθμοί είναι ανησυχητικοί και επιβάλλουν άμεσα λήψη αποφάσεων τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Θέλετε μερικά συνταρακτικά στατιστικά στοιχεία;

• 1,3 δισ. τόνοι τροφίμων, που παράγονται παγκοσμίως, χάνονται ή σπαταλώνται κάθε χρόνο.
• Το περίπου 28% της γεωργικής έκτασης του πλανήτη, που χρησιμοποιείται ετησίως για την παραγωγή τροφίμων, τα οποία, όμως, χάνονται ή σπαταλώνται, ισοδυναμεί με το μέγεθος της Κίνας, και για πότισμα απαιτεί τόσο γλυκό νερό όσο χρειάζεται για να γεμίσει τρεις φορές η λίμνη της Γενεύης.
• Το 8-10% των συνολικών παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου οφείλεται στην απώλεια και τη σπατάλη τροφίμων (περίπου 1 δισ. τόνοι CO2e ετησίως θα μπορούσαν να αποφευχθούν εάν, σε παγκόσμιο επίπεδο, η ανθρωπότητα αντιμετώπιζε την απώλεια και τη σπατάλη τροφίμων σε ολόκληρη την αλυσίδα). Το ποσοστό  ισοδυναμεί με τα τετραπλάσια αέρια του θερμοκηπίου των παγκόσμιων αεροπορικών ταξιδιών.
• Η σπατάλη τροφίμων κοστίζει στην παγκόσμια οικονομία περίπου 940 δισ. δολάρια κάθε χρόνο.

Η σπατάλη τροφίμων στην Ελλάδα

Σύμφωνα με έρευνα του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου και έρευνα του ΟΗΕ:

• Κάθε χρόνο στην Ελλάδα, τα ελληνικά νοικοκυριά πετούν πάνω από 1.000.000 τόνους τροφίμων, τα μισά εκ των οποίων θα μπορούσαν να είχαν καταναλωθεί με ασφάλεια
• Κάθε έλληνας πολίτης πετά κάθε χρόνο 98,2 κιλά τροφίμων. Αντίστοιχα μία τετραμελής οικογένεια πετά 392,8 κιλά τροφίμων ετησίως (Αναλυτικά: 35,6 κιλά λαχανικών, 24,8 κιλά φρούτων, 22 κιλά αρτοσκευασμάτων, 20 κιλά γαλακτοκομικών, 12,4 κιλά ζυμαρικών και ρυζιού, 10,8 κιλά σε πατάτες, 10,4 κιλά κρέας και ψάρι και 4,4 κιλά αβγά)
• H μεγαλύτερη σπατάλη τροφίμων εντοπίζεται στον οικιακό τομέα, σε ποσοστό, που ξεπερνά το 50% της συνολικής σπατάλης σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας
• Προκαταρκτικές εκτιμήσεις του WWF Ελλάς, εξάλλου, δείχνουν πως το κόστος της σπατάλης τροφίμων για μια τετραμελή οικογένεια στην Ελλάδα ανέρχεται σε τουλάχιστον 650 ευρώ το χρόνο, χωρίς να συνυπολογιστεί το κόστος νερού και ηλεκτρισμού για την προετοιμασία των γευμάτων

Υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή

Αναγνωρίζοντας τη σημασία της σπατάλης τροφίμων, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, καθιέρωσε την 29η Σεπτεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα Ενημέρωσης για την Απώλεια και τη Σπατάλη Τροφίμων. Παράλληλα η Ευρωπαϊκή Ενωση δημιούργησε την ψηφιακή πλατφόρμα «EU Food Loss and Waste Prevention Hub» για την πρόληψη της απώλειας και σπατάλης φαγητού.

Σύμφωνα, δε, με τον 12ο από τους 17 στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (Υποστόχος 12.3), που δεσμεύουν την ΕΕ, μέχρι το 2030 θα πρέπει να έχουν μειωθεί κατά 50% τα κατά κεφαλήν παραγόμενα απόβλητα τροφίμων παγκοσμίως, σε επίπεδο λιανικού εμπορίου και καταναλωτών, καθώς και οι απώλειες τροφίμων σε όλη την αλυσίδα παραγωγής και εφοδιασμού, συμπεριλαμβανομένων των απωλειών έπειτα από τη συγκομιδή.

Καινοτόμες υπηρεσίες στην εστίαση

Αν και τα νοικοκυριά κρατούν τα σκήπτρα στη σπατάλη τροφίμων στην Ευρώπη, οι επιχειρήσεις φιλοξενίας και εστίασης αποτελούν έναν εξίσου κρίσιμο συντελεστή στη σπατάλη τροφίμων τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η Unilever Food Solutions, στηρίζει από την πρώτη στιγμή το πρόγραμμα «Hotel Kitchen: Εδώ το φαγητό έχει αξία» που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2019 από το WWF Ελλάς με στόχο την εφαρμογή ορθών πρακτικών για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων στα ελληνικά ξενοδοχεία. Στο πλαίσιο του προγράμματος η WWF και η UFS συνεργάστηκαν με ξενοδοχειακές μονάδες σε όλη την Ελλάδα εστιάζοντας στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των ελληνικών ξενοδοχείων, μέσα από την καλύτερη διαχείριση των πρώτων υλών και τη δημιουργία μιας νέας φιλοσοφίας στον τρόπο παρασκευής των γευμάτων, και κυρίως στον ανασχεδιασμό της προετοιμασίας του φαγητού και του στησίματος του μπουφέ.

Το πρόγραμμα ξεκίνησε πιλοτικά το καλοκαίρι του 2019 (Ιούνιος – Σεπτέμβριος), με τη συμμετοχή των ξενοδοχείων «Grecotel Cape Sounio» (Σούνιο), «Aquila Rithymna Beach» (Ρέθυμνο) και «Marriott Athens» του Ομίλου Χανδρή. Και τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά δίνοντας το δικό τους μήνυμα καινοτομίας και θετικών αλλαγών για τον ξενοδοχειακό κλάδο, αλλά και ολόκληρη την κοινωνία.

Μετά από εκπαίδευση του προσωπικού για το ζήτημα της σπατάλης τροφίμων και τους τρόπους μείωσης της, μέσα σε μόλις τέσσερις μήνες, η συνολική μείωση της σπατάλης στα τρία ξενοδοχεία κυμάνθηκε μεταξύ 10-25%, ποσοστό που αποδεικνύει πως τα μέτρα αντιμετώπισης, που εφαρμόστηκαν απέδωσαν άμεσα. Επιπλέον, σημαντική ήταν και η μείωση των δαπανών, χάρη στη μείωση του κόστους στις προμήθειες πρώτων υλών, το κόστος εργασίας και τα τελικά παραγόμενα απορρίμματα. Ενδεικτικά, η εξοικονόμηση χρηματικών πόρων σε ένα από τα συμμετέχοντα ξενοδοχεία έφτασε το 9%.

Η φετινή σεζόν ξεκίνησε με έναν νέο κύκλο δράσης κατά της σπατάλης τροφίμων με τη συμμετοχή ακόμα 11 ελληνικών ξενοδοχείων σε Κρήτη, Ρόδο και Κω (Δείτε εδώ τα ξενοδοχεία που συμμετείχαν στη δεύτερη φάση του προγράμματος), και ήδη, προέκυψαν πολύ σημαντικά συμπεράσματα.

Ενδεικτικά, από τα δεδομένα που κατέγραψαν τα ξενοδοχεία και ανέλυσε το WWF Ελλάς, προέκυψε ότι για κάθε πελάτη ξενοδοχείου πετιούνται κατά μέσο όρο περίπου 350 γραμμάρια τροφής την ημέρα, από την προετοιμασία και τον καθαρισμό φρούτων και λαχανικών ως την τελική παράθεση στον μπουφέ και το σερβίρισμα. Οπως διαπιστώθηκε, όμως, η πολύτιμη τροφή δεν χάνεται μόνο στην κουζίνα, αλλά και στο πιάτο των επισκεπτών. Μάλιστα σε περισσότερα από τα μισά ξενοδοχεία, που συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Hotel Kitchen: Εδώ το φαγητό έχει αξία», η σπατάλη στο πιάτο των επισκεπτών κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα με τη σπατάλη τροφίμων στην παράθεση του μπουφέ πρωινού!

Στόχος της δεύτερης φάσης του προγράμματος ήταν να εξελιχθούν ακόμη περισσότερο η μεθοδολογία και οι καλές πρακτικές που καταγράφηκαν το 2019, κατά την έναρξη του προγράμματος στην Ελλάδα, με έμφαση στη συλλογή δεδομένων μέσα από την καταμέτρηση της σπατάλης τροφίμων, στη μείωση και πρόληψη της σπατάλης μέσα από καλές πρακτικές, στη συνεργασία με τοπικούς φορείς (ξενοδοχειακά επιμελητήρια, κ.ο.κ.) για τη διάχυση της τεχνογνωσίας και των ευρημάτων, καθώς και στη σύνδεση του προγράμματος με το νέο πλαίσιο λειτουργίας των ξενοδοχείων με βάση το νέο νομοσχέδιο.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η πρωτοβουλία είναι συνυφασμένη και με τις απαιτήσεις του νέου νομοσχεδίου για την ανακύκλωση, σύμφωνα με το οποίο τα ξενοδοχεία άνω των 100 κλινών θα κληθούν να καταγράφουν και να δηλώνουν την ποσότητα των απορριμμάτων τροφίμων στις εγκαταστάσεις τους.

Τέλος, κύριος στόχος του προγράμματος είναι η δημιουργία ενός εκπαιδευτικού μηχανισμού των εργαζομένων στον ξενοδοχειακό κλάδο για τη μεθοδική μείωση της σπατάλης τροφίμων, κάτι που όπως προέκυψε από σχετική έρευνα, επιζητούν και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι σε ποσοστό 93% (σε δείγμα 342 εργαζομένων). Παράλληλα, το πρόγραμμα στοχεύει στην ευαισθητοποίηση των επισκεπτών κατά τη διαμονή τους μέσα από καμπάνιες ενημέρωσης, αλλά και τη διάχυση των αποτελεσμάτων σε εθνικό επίπεδο στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών σεμιναρίων, που οργανώνει η Unilever Food Solutions για το δίκτυο του κλάδου (UFS All-inclusive Hotels Academy).

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News