562
| REUTERS/CreativeProtagon

Η μεγάλη μάχη των σπάνιων γαιών

Protagon Team Protagon Team 17 Απριλίου 2025, 10:20
|REUTERS/CreativeProtagon

Η μεγάλη μάχη των σπάνιων γαιών

Protagon Team Protagon Team 17 Απριλίου 2025, 10:20

Στην πραγματικότητα δεν είναι γαίες (πρόκειται για μετάλλα), ούτε τόσο σπάνιες είναι. Σε κάθε περίπτωση, οι λεγόμενες σπάνιες γαίες είναι εξαιρετικά κρίσιμες για τις περισσότερες τεχνολογίες αιχμής της εποχής μας. Η απόφαση της Κίνας (ανακοινώθηκε στις 4 Απριλίου, με άμεση ισχύ) να επιβάλει περιορισμούς στις εξαγωγές στοιχείων σπάνιων γαιών ενδέχεται να προκαλέσει νέο σοβαρό κλωνισμό στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες. Το Πεκίνο απαιτεί πλέον ειδικές άδειες για την εξαγωγή επτά βαρέων μετάλλων σπανίων γαιών. Δεδομένου του άκρως πολεμικού κλίματος που επικρατεί, λόγω των δασμών του Ντόναλντ Τραμπ, η έκδοση των αδειών αργεί, με αποτέλεσμα οι όποιες εξαγωγές να έχουν πρακτικά ανασταλεί.

«Η εξάρτηση της Δύσης από αυτά τα ορυκτά αποκαλύπτεται με βάναυσο τρόπο» σχολιάζει ο Πάολο Οτολίνο της Corriere della Sera , έχοντας κατά νου ότι από τους κινεζικούς ελέγχους στις εξαγωγές σπάνιων γαιών πλήττονται ήδη βασικοί κλάδοι – της αυτοκινητοβιομηχανίας, των οπλικών συστημάτων και των πράσινων τεχνολογιών, μεταξύ πολλών άλλων. Πόσο μπορεί, λοιπόν, να αντέξει η Δύση χωρίς αυτά τα μετάλλα;

Οπως εξήγησε στην ιταλική εφημερίδα ο Τζουλιάνο Νότσι, καθηγητής στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου, οι εφαρμογές και οι χρήσεις των μετάλλων σπάνιων γαιών είναι πάμπολλες (ηλεκτρονικά προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, οπτικές ίνες, λέιζερ, αισθητήρες, οθόνες υγρών κρυστάλλων, καταλύτες, μόνιμοι μαγνήτες, υπεραγωγοί, κυψέλες, επαναφορτιζόμενες μπαταρίες, κ.ά.). «Γι’ αυτό μια ολική αναστολή των εξαγωγών αποτελεί ένα οικονομικό “πυρηνικό” όπλο, μια έσχατη λύση των Κινέζων» πρόσθεσε ο ιταλός ειδικός.

Εν ολίγοις, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι οι σπάνιες γαίες αποτελούν την «αόρατη πάλλουσα καρδιά της σύγχρονης τεχνολογίας». Τόσο, όμως, η εξόρυξη όσο και η επεξεργασία τους (οι οποίες εξετάζονται σε μεγάλο βαθμό από το Πεκίνο) είναι ιδιαίτερα πολύπλοκες διαδικασίες. «Η εξόρυξή τους είναι εξαιρετικά ρυπογόνα: για κάθε τόνο σπάνιων γαιών παράγονται περίπου 2.000 τόνοι τοξικών αποβλήτων» σημειώνει ο ιταλός ειδικός, εξηγώντας πως αυτό είναι από τα μυστικά της κυριαρχίας των Κινέζων, «αποτέλεσμα δεκαετιών στρατηγικών βιομηχανικών πολιτικών, στοχευμένων επενδύσεων με βαρύ περιβαλλοντικό κόστος».

Τα στοιχεία για το 2024 είναι ενδεικτικά: πέρυσι η Κίνα αντιπροσώπευε περίπου το 70% της παγκόσμιας εξόρυξης (με εκτιμώμενη παραγωγή 270.000 τόνους σε σύνολο 390.000 τόνων). Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός, εξορύσσουν 45.000 τόνους, ενώ ακολουθούν η Αυστραλία και η Βιρμανία.

Αλλά η πραγματική δυσκολία, που αποτελεί συγχρόνως την πηγή της κινεζικής ισχύος, έγκειται στις φάσεις της επεξεργασίας και της διύλισης από το Πεκίνο σε ποσοστό σχεδόν 90% (99% για βαρέα μετάλλα όπως το δυσπρόσιο και το τέρβιο), καθώς ακόμη και σπάνιες γαίες που εξορύσσονται αλλού, συχνά αποστέλλονται στην Κίνα για το τελικό ραφινάρισμα.

«Εξαρτόμαστε απόλυτα από την Κίνα γιατί, ενώ η Δύση έψαχνε πετρέλαιο, πριν από είκοσι χρόνια, εκείνοι έκαναν συμφωνίες για κοιτάσματα σπανίων γαιών. Εβλεπαν πιο μακριά» ανέφερε ο Τζουλιάνο  Νότσι από το Πολυτεχνείο του Μιλάνου. «Για τη Δύση η αντίληψη της πραγματικότητας θα είναι σκληρή: εάν θέλουμε αντίστοιχο επίπεδο τεχνολογικής προόδου, πρέπει να συμβιβαστούμε και να αποδεχτούμε την παραγωγή αυτών των υλών».

Οσον αφορά ειδικά την Ευρώπη, πληρώνει σήμερα αποφάσεις του παρελθόντος: «Οι σπάνιες γαίες ανακαλύφθηκαν στην Ευρώπη, συγκεκριμένα στη Σκανδιναβία. Αρκεί να σκεφτούμε πως ονομασίες όπως σκάνδιο , τέρβιο , υττέρβιο , ύττριο και έρβιο συνδέονται με τα ορυχεία του Ιτερμπί, στη Σουηδία. Αλλά πριν από 100 χρόνια αποφασίσαμε οι εξορύξεις να γίνονται στις αποικίες» σημείωσε ο Νικόλα Αρμαρόλι, ερευνητής χημικός στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών της Ιταλίας.

Κοιτάσματα σπάνιων γαιών έχουν εντοπιστεί, εκτός από τη Σκανδιναβία, και στη Σερβία, αλλά για τη μετατροπή τους σε ενεργά ορυχεία απαιτούνται δεκαετίες, καθώς και δύσκολες, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα, αποφάσεις.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News

Διαβάστε ακόμη...

Διαβάστε ακόμη...