Το έργο τριών επιστημόνων – μεταξύ των οποίων και μία γυναίκα – πάνω στα λέιζερ και τις εφαρμογές τους βράβευσε η Σουηδική Ακαδημία με το Νομπέλ Φυσικής για το 2018.

Το βραβείο μοιράζονται ο Αρθουρ Ασκιν, ο Ζεράρ Μουρού και η Ντόνα Στρίκλαντ, η οποία είναι η πρώτη γυναίκα που λαμβάνει Νομπέλ Φυσικής εδώ και πάνω από 50 χρόνια.

Η επιτροπή έκρινε ότι το έργο τους πάνω στα λέιζερ άνοιξε νέους, επαναστατικούς δρόμους στην έρευνα με σημαντικές εφαρμογές στην ιατρική και τη βιομηχανία.

Ο Αμερικανός Ασκιν πιστώνεται με την δημιουργία της «οπτικής τσιμπίδας» (optical tweezers) η οποία χρησιμοποιείται για να μετακινεί και να ακινητοποιεί με τη βοήθεια παλμών λέιζερ μικροσκοπικά αντικείμενα, όπως είναι τα βακτήρια.

Η επινόηση του Ασκιν ήταν μια παγίδα φωτός. Με αυτό το «τσιμπιδάκι» οι επιστήμονες μπορούν να παγιδεύουν και να εξετάζουν ιούς και κύτταρα χωρίς να τα νεκρώνουν.

Ο καθηγητής Ασκιν, 96 ετών σήμερα, είναι το γηραιότερο πρόσωπο που έχει βραβευτεί με Νομπέλ σε οποιοδήποτε τομέα.

Science fiction has become a reality. Optical tweezers make it possible to observe, turn, cut, push and pull with light. In many laboratories, laser tweezers are used to study biological processes, such as proteins, molecular motors, DNA or the inner life of cells.#NobelPrize pic.twitter.com/tWK55J4VcP

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 2, 2018

Το έργο των άλλων δύο βραβευμένων, του Γάλλου  Ζεράρ Μουρού και της Καναδής Ντόνα Στρικλαντ που μοιράζονται το άλλο μισό βραβείο, επικεντρώνεται στους παλμούς λέιζερ με πολύ σύντομη διάρκεια και πολύ μεγάλη ένταση.

Η τεχνική που ανέπτυξαν (chirped pulse amplification) έχει σημαντικές εφαρμογές και πέρα από τη φυσική, όπως στη βιομηχανία, καθώς με αυτήν ανοίγουν μικροσκοπικές τρύπες με μεγάλη ακρίβεια.

Η εξαιρετικά μικρή διάρκεια του παλμού εξασφαλίζει ότι δεν θα υπάρξει βλάβη στον ζωντανό ιστό. Έτσι, όπως δείχνει παρακάτω το διάγραμμα της Σουηδικής Ακαδημίας, αν ο παλμός με διάρκεια ενός δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου υπερθερμαίνει, ο παλμός που διαρκεί ένα εκατομμύριο φορές λιγότερο, απλώς δημιουργεί μια οπή ακριβείας.

Αυτό χρησιμοποιείται ευρέως στις επεμβάσεις με λέιζερ στα μάτια, οι οποίες έχουν επιδιορθώσει την όραση εκατομμυρίων ανθρώπων με υψηλή μυωπία.

Ultra-sharp laser beams make it possible to cut or drill holes in various materials extremely precisely – even in living matter. Millions of eye operations are performed every year with the sharpest of laser beams.#NobelPrize pic.twitter.com/MiYb4i8AHw

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 2, 2018

Η Στρίκλαντ είναι η τρίτη γυναίκα που λαμβάνει το βραβείο για το έργο της στη Φυσική, μετά την Μαρία Κιουρί το 1903 (το είχε μοιραστεί με τον σύζυγό της Πιερ και τον Αντουάν Μπεκερέλ) και την Μαρία Γκέπερτ-Μάγερ το 1963.

Η βράβευση έρχεται μία ημέρα μετά τα σεξιστικά σχόλια ιταλού φυσικού που εργαζόταν στο CERN ο οποίος είχε ισχυριστεί ότι οι γυναίκες δεν κάνουν για φυσική.

Τυχαία η βράβευση της Στρίκλαντ ή όχι, έρχεται πάντως σε μια συγκυρία κατά την οποία το έργο των γυναικών στην επιστήμη προβάλλεται στην πρώτη γραμμή. Ο Guardian σημειώνει ότι υπήρχαν και άλλες πιθανές υποψήφιες για το Νομπέλ, όπως μεταξύ άλλων η Δανέζα Λένε Χάου, η οποία κατάφερε να επιβραδύνει και να σταματήσει.

Το βραβείο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 9 εκατ. σουηδικών κορωνών (πάνω από 900.000 ευρώ). Το μισό θα απονεμηθεί στον Ασκιν και το υπόλοιπο θα το μοιραστεί ο Μουρού και η Στρικλαντ.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα, αύριο Τετάρτη θα ανακοινωθεί το Νομπέλ Χημείας και την Παρασκευή το Νομπέλ Ειρήνης. Τη Δευτέρα 8 Οκτωβρίου θα ανακοινωθούν οι βραβευθέντες με το Νομπέλ Οικονομίας.

Υπενθυμίζεται ότι φέτος δεν πρόκειται να δοθεί Νομπέλ Λογοτεχνίας λόγω της πολύκροτης υπόθεσης των σεξουαλικών σκανδάλων.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News