Ο Μέγας Αλέξανδρος ταξίδεψε πάνω από 5.000 χλμ. όταν δημιούργησε τη μεγαλύτερη αυτοκρατορία σε ολόκληρο τον αρχαίο κόσμο, αλλά τώρα μια αρχαία μαρμάρινη προτομή του μακεδόνα βασιλιά θα κάνει ένα ακόμα πιο μακρύ ταξίδι καθώς πρόκειται  να επιστρέψει από τις ΗΠΑ στην Ιταλία.

Οπως μεταδίδει ο Φίλιπ Γουίλαν από τη Ρώμη στους βρετανικούς The Times, ένας αμερικανός δικαστής απέρριψε την αγωγή που άσκησε εναντίον της Ιταλίας ένας έμπορος έργων τέχνης της Νέας Υόρκης, στη μάχη για την κατοχή μιας αρχαίας μαρμάρινης προτομής που απεικονίζει τον Μέγα Αλέξανδρο ως θεό Ηλιο.

Η αγωγή υποβλήθηκε από τον Αλαν Σαφάνι, ιδιοκτήτη της νεοϋορκέζικης γκαλερί Safani (μία από τις παλαιότερες γκαλερί αρχαίων έργων τέχνης στις ΗΠΑ), μετά την κατάσχεση της αρχαίας προτομής, στην οποία προχώρησε το 2018 ο εισαγγελέας του Μανχάταν, και την απόφαση για επιστροφή της στην Ιταλία.

Χρονολογημένη το 300 π.Χ., η μαρμάρινη προτομή του Μεγάλου Αλεξάνδρου είχε βρεθεί σε ανασκαφή του χώρου της Ρωμαϊκής Αγοράς στις αρχές του 1900. (Λεπτομέρειες για τη διαδρομή της αναφέρονται στο art-crime.blogspot.com, ιστολόγιο της ARCA/ Association for Research into Crimes Against Art).

Πιθανότατα κλεμμένη από το μουσείο Antiquarium Forense της Ρώμης, η κεφαλή εμφανίστηκε σε δημοπρασία των Sotheby’s το 1974. Στη συνέχεια εξαφανίστηκε για 37 χρόνια και πουλήθηκε ξανά από τον ίδιο οίκο το 2011 έναντι 92.500 δολαρίων σε (άγνωστο) ιδιώτη συλλέκτη. Και τον Ιούνιο του 2017 την απέκτησε ο Σαφάνι από το ίδρυμα του καταρινού εμίρη Αλ-Τάνι, έναντι 152.625 δολαρίων, όπως αναφέρει στην αναλυτική έρευνά της η Λίντα Αλμπερτσον στο ARCA. Τον Φεβρουάριο του 2018, ο Εισαγγελέας του Μανχάταν έβγαλε ένταλμα για την κατάσχεση της κεφαλής από τη γκαλερί του Σαφάνι στο Upper East Side.

Στη δικογραφία αναφέρεται ότι το κομμάτι του αγάλματος εξήχθη από την Ιταλία χωρίς άδεια, ήταν και παραμένει αποκλειστικά ιδιοκτησία της Ιταλικής Δημοκρατίας, σύμφωνα με τον ιταλικό νόμο περί κληρονομιάς, και «κλαπείσα» περιουσία από οποιοδήποτε άλλο μέρος το οποίο διεκδικεί την ιδιοκτησία.

Όπως γράφουν οι Times, στη δικογραφία του 2018, o Μάθιου Μπογντάνος, βοηθός του περιφερειακού εισαγγελέα, ανέφερε ότι το γλυπτό στερείται των εγγράφων τα οποία συνοδεύουν συνήθως αρχαία έργα τέχνης που εξάγονται από την Ιταλία αποδεικνύοντας την προέλευση και τη διαδρομή τους: «Μια πινακίδα νέον που αναβοσβήνει “κλεμμένη” θα ήταν πιο διακριτική», είπε.

«Μέχρι σήμερα, κανένας δεν έχει προσκομίσει ποτέ αρχεία πωλήσεων για οποιαδήποτε συναλλαγή πριν από το 1974 για την Κεφαλή του Αλεξάνδρου… Ούτε έχει εκδοθεί ποτέ (από οποιοδήποτε μέρος το οποίο διεκδικεί την ιδιοκτησία) βίζα εξαγωγής ή σφραγίδα, που να επιτρέπει την απομάκρυνση της μαρμάρινης προτομής από την Ιταλία. Χωρίς φορτωτική. Χωρίς έγγραφα μεταφοράς. Καμία αναφορά σε κανένα γραπτό αρχείο οποιουδήποτε είδους», έγραψε ο Μπογντάνος σε δικαστική κατάθεση τον Ιούλιο του 2018.

Ο Ντέιβιντ Σεν, δικηγόρος που εκπροσωπεί τον Σαφάνι, δήλωσε, ωστόσο, ότι ο πελάτης του σκοπεύει να συνεχίσει την υπόθεση, επισημαίνοντας την παρατήρηση του δικαστή ότι η γκαλερί διερεύνησε όπως έπρεπε την προέλευση του έργου. «Κανένας συλλέκτης ή έμπορος που κάνει τη δέουσα έρευνά του δεν θα δεχόταν να αγοράσει ένα κομμάτι καλόπιστα, χωρίς αρνητικές ενδείξεις, που έχει  διαφημιστεί ευρέως και εμφανιζόταν επί δεκαετίες σε εκθέσεις και δημοπρασίες, τις οποίες παρακολουθούν οι ιταλικές αρχές, όπως και σε βιβλία που παρακολουθούν, με λίγα λόγια  να το πάρει χωρίς καμία απόδειξη και χωρίς απλά αποζημίωση», είπε στην ιστοσελίδα Artnet News. Και υποστηρίζει ότι δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η προτομή εκλάπη από την Ιταλία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News