Η επερχόμενη σινο-αμερικανική σύγκρουση

Ο εκκολαπτόμενος σινο-αμερικανικός Ψυχρός Πόλεμος είναι η βασική πηγή αβεβαιότητας στη σημερινή παγκόσμια οικονομία. Ο τρόπος με τον οποίο θα συμβεί η σύγκρουση θα επηρεάσει την κατανάλωση, τις αγορές και τα περιουσιακά στοιχεία κάθε είδους, καθώς και την πορεία του πληθωρισμού, τη νομισματική πολιτική και τις δημοσιονομικές συνθήκες ανά τον κόσμο. Η κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών στον κόσμο θα μπορούσε να προκαλέσει παγκόσμια ύφεση και επακόλουθη οικονομική κρίση έως το 2020, ακόμη και αν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες επιδιώξουν επιθετική νομισματική χαλάρωση.

Επομένως, πολλά εξαρτώνται από το αν η διαμάχη πράγματι εξελίσσεται σε μια επίμονη κατάσταση οικονομικών και πολιτικών συγκρούσεων. Βραχυπρόθεσμα, μια προγραμματισμένη συνάντηση μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και του κινέζου ομολόγου του Σι Τζινπίνγκ στη σύνοδο κορυφής των G20 στην Οσάκα στις 28-29 Ιουνίου είναι ένα αξιοπαρατήρητο γεγονός. Μια εκεχειρία θα μπορούσε να αφήσει τους δασμούς παγωμένους στα σημερινά επίπεδα, ενώ παράλληλα θα «έδινε αναστολή» στον κινεζικό τεχνολογικό γίγαντα Huawei ύστερα από τις υπέρογκες κυρώσεις που επέβαλε ο Τραμπ. Η αποτυχία επίτευξης συμφωνίας θα μπορούσε να προκαλέσει σταδιακή κλιμάκωση, οδηγώντας τελικά σε «βαλκανοποίηση» ολόκληρης της παγκόσμιας οικονομίας.

Κουβεντούλα ή πόλεμος;

Υπάρχουν τρία σενάρια για την εξέλιξη της κατάστασης μέχρι το τέλος του 2020, όταν στις ΗΠΑ θα διεξαχθούν προεδρικές εκλογές. Μια πιθανότητα είναι ότι οι Τραμπ και Σι θα βρουν μια εκεχειρία, ένα modus vivendi στην Οσάκα, ανοίγοντας τον δρόμο για μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων προς το τέλος του τρέχοντος έτους. Οσον αφορά το εμπόριο, οι ΗΠΑ θέλουν την Κίνα να αγοράσει περισσότερα αμερικανικά προϊόντα, να μειώσει τους δασμολογικούς και τους μη δασμολογικούς φραγμούς, να ανοίξει περισσότερους τομείς χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και υπηρεσιών προς εξυπηρέτηση άμεσων ξένων επενδύσεων και να δεσμευτεί για τη διατήρηση της σταθερότητας και της διαφάνειας όσον αφορά τα συναλλαγματικά στοιχεία.

Σχετικά με την τεχνολογία, οι ΗΠΑ απαιτούν από την Κίνα να ενισχύσει την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων, να πάψει να καθιστά τη μεταφορά της τεχνολογίας σε κινεζικές επιχειρήσεις προϋπόθεση για την είσοδο στην [κινεζική] αγορά των αμερικανικών (και άλλων) εταιρειών και να λάβει σκληρότερα μέτρα κατά της διαδικτυακής επιχειρηματικής κατασκοπείας και της κλοπής. Μια προσωρινή συμφωνία είναι δυνατόν να περιλαμβάνει οτιδήποτε από τα προαναφερθέντα, με τις ΗΠΑ να προσφέρουν μεσοπρόθεσμες εξαιρέσεις (έως το τέλος του 2020 και ενδεχομένως περισσότερο) σε κινεζικές τεχνολογικές εταιρείες που χρησιμοποιούν αμερικανικά κατασκευαστικά στοιχεία, ημιαγωγούς και λογισμικό. Αυτό θα άφηνε τη Huawei σοβαρά περιορισμένη μεν, όχι όμως και σε κατάσταση λειτουργικής αδυναμίας.

Η δεύτερη δυνατότητα είναι μια πλήρης κλίμακα εμπορίου, τεχνολογίας και Ψυχρού Πολέμου μέσα στους επόμενους 6 έως 12 μήνες. Σε αυτό το σενάριο, οι ΗΠΑ και η Κίνα γρήγορα θα υιοθετήσουν διαφορετικές θέσεις, αφού δεν θα ξαναρχίσουν διαπραγματεύσεις (με ανακωχή ή άνευ ανακωχής). Οι ΗΠΑ θα επιβάλουν δασμούς εισαγωγής -ξεκινώντας από το 10% και ανεβάζοντάς τους στο 25% – στα υπόλοιπα κινεζικά προϊόντα αξίας 300 δισ. δολαρίων. Και η διοίκηση Τραμπ θα εμποδίσει τη Huawei και  υπόλοιπες κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας να αγοράσουν εξαρτήματα και λογισμικό από αμερικανικές εταιρείες.

Η Κίνα θα λάβει μέτρα ώστε να προστατεύσει την οικονομία της μέσω μακροοικονομικών κινήτρων, ενώ θα αντιδράσει εναντίον των ΗΠΑ μέσω μέτρων που υπερβαίνουν τους δασμούς (λ.χ. με απελάσεις αμερικανικών εταιρειών). Η Huawei θα επιβιώσει στην κινεζική αγορά, αλλά η εν αναπτύξει παγκόσμια επιχειρηματική δραστηριότητά της θα διακοπεί, προσωρινά τουλάχιστον.

Πέρα από το εμπόριο και την τεχνολογία, αυτό το σενάριο συνεπάγεται επίσης αυξημένες γεωπολιτικές και στρατιωτικές εντάσεις. Δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα κάποιου είδους σύγκρουσης για την Ανατολική και τη Νότια Θάλασσα της Κίνας, την Ταϊβάν, τη Βόρεια Κορέα, το Ξινιάν [σ.σ.: πρόκειται για βορειοδυτική επαρχία του κινεζικού κράτους όπου κατοικούν οι μειονοτικοί τουρκομογγολικής καταγωγής μουσουλμάνοι Ουιγούροι], το Ιράν ή το Χονγκ Κονγκ.

Tέλος, στο τρίτο σενάριο, η Κίνα και οι ΗΠΑ δεν θα επιτύχουν συμφωνία για το εμπόριο και την τεχνολογία, αλλά θα αποφύγουν τη γρήγορη κλιμάκωση. Αντί να βυθιστούν σε έναν συνολικό εμπορικό και τεχνολογικό πόλεμο, οι δύο δυνάμεις θα αυξήσουν τη σύγκρουσή τους σταδιακά. Οι ΗΠΑ θα επιβάλουν νέους δασμούς, αλλά θα διατηρήσουν το 10%, ενώ θα ανανεώσουν μόνο προσωρινά τις εξαιρέσεις που θα επιτρέπουν στη Huawei και σε άλλες κινεζικές εταιρείες να αγοράζουν από αμερικανικές εταιρείες, διατηρώντας παράλληλα την επιλογή να «βγάλουν το βύσμα» της Huawei. Οι διαπραγματεύσεις θα ήταν δυνατόν να συνεχιστούν, αλλά οι ΗΠΑ ουσιαστικά θα ασκούσαν βέτο στην προσπάθεια της Huawei να αναπτύξει 5G και άλλες βασικές τεχνολογίες της παγκόσμιας οικονομίας. Δεδομένου ότι ο Τραμπ μπορεί να «βγάλει το βύσμα» της εταιρείας όποτε του καπνίσει, οι ηγέτες της Κίνας θα αποφύγουν χονδροειδή αντίποινα περιοριζόμενοι στην ελαχιστοποίηση της οικονομικής ζημίας.

Η παραμυθένια επιλογή…

Το τρίτο σενάριο είναι το πιο πιθανό για τώρα, επειδή η Κίνα παίζει παιχνίδι αναμονής μέχρι τον Νοέμβριο του 2020 περιμένοντας να δει αν οι ΗΠΑ θα εκλέξουν έναν πιο ισορροπημένο πρόεδρο. Ακόμη και με ανακωχή, όλες οι διαπραγματεύσεις που θα ανανεωθούν μετά τη διάσκεψη των G20 μάλλον θα είναι επ’ αόριστον, χωρίς πραγματικά σημάδια προόδου. Η διοίκηση Τραμπ θα θελήσει να ασκήσει πρόσθετη πίεση στην Κίνα, διατηρώντας παράλληλα τις επιλογές της. Καλύτερα λοιπόν να αρχίσουμε με ένα τιμολόγιο 10% για τις υπόλοιπες εξαγωγές ύψους 300 δισ. δολαρίων. Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αυξήσουν το ποσοστό στο 25%, αλλά με τον κίνδυνο να αυξήσουν και το κόστος των αγαθών για τους φτωχότερους καταναλωτές και ψηψοφόρους στους οποίους βασίζεται ο Τραμπ.

Ελλείψει εμπορικής συμφωνίας, η ίδια κλιμάκωση πιθανολογείται και στον τομέα της τεχνολογίας. Με τις κινεζικές επιχειρήσεις ήδη σφιχτοδεμένες, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να πείσουν τις ευρωπαϊκές χώρες και άλλους συμμάχους τους να μην αποδεχθούν προσφορές ή άδειες της Huawei σχετικές με την τεχνολογία 5G και με προϊόντα όπως τα smartphones, μειώνοντας έτσι το σημερινό πλεονέκτημα της Huawei στη συγκεκριμένη αγορά. Αυτό θα έδινε στις ΗΠΑ τράτο δύο χρόνων ώστε να καλλιεργήσουν τους δικούς τους εθνικούς πρωταθλητές στην τεχνολογία 5G και να ξεκινήσουν το 6G.

Επιπροσθέτως η διαχειριζόμενη κλιμάκωση δίνει πολιτικά πλεονεκτήματα στον Τραμπ, αλλά και στον Σι. Ο Τραμπ δεν θα αντιμετωπίσει τις κατηγορίες των Δημοκρατικών ότι πιάστηκε κορόιδο ή ότι στάθηκε επιεικής απέναντι στην Κίνα. Ταυτόχρονα, η παρατεταμένη αβεβαιότητα από μια ανεπίλυτη σύγκρουση θα προκαλέσει τη Fed να μειώσει το επιτόκιό της τον Ιούλιο – ή, το αργότερο, τον Σεπτέμβριο. Οι περικοπές αυτές θα μπορούσαν να φθάσουν σε 150 μονάδες βάσης εάν η αργή εξέλιξη των εντάσεων αρχίσει να επηρεάζει την επιχειρηματική εμπιστοσύνη. Στην πραγματικότητα, εάν η σύγκρουση αντιμετωπιστεί καλά, οι ΗΠΑ θα ήταν δυνατόν να αποφύγουν εντελώς την ύφεση, έχοντας μόνο επιβράδυνση της ετήσιας αύξησης από 2% προς το εύρος 1% – 1,5%.

Αν το χρηματιστήριο υποστεί διόρθωση (πτώση 10% ή περισσότερο) ή απλώς μια μετατόπιση στο τρίτο σενάριο, αυτό θα εξαρτηθεί από διάφορους παράγοντες όπως είναι η εμπιστοσύνη των επενδυτών, οι τάσεις ανάπτυξης και τα μέτρα νομισματικής πολιτικής. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει κάποιο είδος δημοσιονομικών κινήτρων στις ΗΠΑ και σε άλλες προηγμένες οικονομίες. Για παράδειγμα, ο Τραμπ θα μπορούσε να προσπαθήσει να διεκπεραιώσει μια μερική συμφωνία υποδομής-δαπανών με τους Δημοκρατικούς στο Κογκρέσο, ή να επιδιώξει να επιστρέψει φόρους σε πολιτικά ευαίσθητες εκλογικές περιφέρειες με πληθυσμό αγρότες και μικρομεσαίους ή φτωχούς στη Ζώνη της Σκουριάς. [σ.σ.: Οι Αμερικανοί χρησιμοποιούν τον όρο Rust Belt για να χαρακτηρίσουν τις αποβιομηχανοποιημένες πλέον περιοχές της χώρας τους, στα βορειοανατολικά, κοντά στις Μεγάλες Λίμνες.] Ωστόσο οι Δημοκρατικοί θα εναντιωθούν στην ιδέα να κάνουν τέτοιες χάρες στον Τραμπ και θα μπλοκάρουν τις εκπτώσεις για τους «χαμένους του εμπορικού πολέμου» διακινδυνεύοντας βλάβη για το κόμμα τους.

Το σενάριο του «διαχειριζόμενου-πολέμου» έχει και για τον Σι πλεονεκτήματα. Η κινεζική οικονομία μπορεί να αντισταθμιστεί με νομισματικά, φορολογικά και πιστωτικά κίνητρα, για να μην αναφέρουμε και κάποια αποδυνάμωση του γιουάν. Η κυβέρνηση θα μπορούσε επίσης να προβεί σε μέτρια επίδειξη αντιποίνων, όπως απειλώντας να περιορίσει (αλλά όχι να απαγορεύσει) τις εξαγωγές μετάλλων σπάνιων γαιών, οι οποίες χρησιμοποιούνται σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Ταυτόχρονα, οι αρχές θα μπορούσαν να καταστήσουν τη ζωή σκληρότερη για τις εκατοντάδες αμερικανικές επιχειρήσεις στην Κίνα, όχι με πλήρη μποϊκοτάζ, αλλά με χιλιάδες μικροπροβλήματα και καταχρήσεις εξουσίας.

…δεν είναι επιλογή στ’ αλήθεια

Επειδή και η Κίνα και οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι βρίσκονται σε μια αντιπαλότητα δεκαετιών, μπορούν να συμπεράνουν ότι είναι καλύτερο να μη διακινδυνεύσουν να υπάρξει πλήρης σύγκρουση και παγκόσμια ύφεση βραχυπρόθεσμα. Μόνο μέσα από την κατάλληλη προετοιμασία, μεσοπρόθεσμα, μπορούν οι δύο δυνάμεις να διαχειριστούν έναν μακροχρόνιο Ψυχρό Πόλεμο και την απο-παγκοσμιοποίηση που είναι απαραίτητη για την προστασία των αντίστοιχων αλυσίδων εφοδιασμού τους.

Αλλά αυτό το σενάριο δεν είναι ιδιαίτερα σταθερό και θα μπορούσε εύκολα να μετατραπεί σε πρώτο ή δεύτερο έπειτα από μερικούς μήνες. Αν η Κίνα και οι ΗΠΑ προκληθούν από τις ανησυχίες τους για την ανάπτυξη και τη σταθερότητα της χρηματοπιστωτικής αγοράς, θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τις άμεσες διαφορές τους, πράγμα που θα επέτρεπε μια προσωρινή συμφωνία η οποία αναβάλλει το ερώτημα πώς είναι διαχειρίσιμος ένας μεγαλύτερος ψυχροπολεμικός ανταγωνισμός.

Θεωρητικώς και οι δύο χώρες θα είχαν πλεονεκτήματα με μια συμφωνία, και για αυτόν τον λόγο οι αγορές είχαν εκτιμήσει το πρώτο σενάριο μέχρι τον περασμένο Μάιο, όταν οι διαπραγματεύσεις κατέρρευσαν. Για τις ΗΠΑ, μια συμφωνία για τους καλούς όρους θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επιχειρήσεων και συνεπώς την ανάπτυξη, μειώνοντας παράλληλα τους πληθωριστικούς κινδύνους από τους δασμούς.

Η αλληλουχία μιας πιθανής συμφωνίας έχει επίσης σημασία. Ως επί το πλείστον, η διαρκής αβεβαιότητα θα οδηγήσει τη Fed να χαλαρώσει τη νομισματική πολιτική της με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Ας υποθέσουμε ότι οι Τραμπ και Σι εκκινούν πάλι διαπραγματεύσεις που στη συνέχεια σύρονται μέχρις αργά το φθινόπωρο ή ακόμα και στις αρχές του χειμώνα του τρέχοντος έτους. Η Fed θα πρέπει να μειώσει το επιτόκιο της πολιτικής της κατά τουλάχιστον 50 μονάδες βάσης, μετά το οποίο η διοίκηση Τραμπ μπορεί να καταλήξει σε μια συμφωνία. Επειδή ο αντίκτυπος της νομισματικής χαλάρωσης απαιτεί χρόνο, η Fed θα πρέπει να παραμείνει σε αναμονή μέχρι τον Νοέμβριο του 2020. (Ακόμη και αν η οικονομία και ο πληθωρισμός ανακάμψουν, οι νομισματικοί φορείς θα δίσταζαν να αντιστρέψουν την πορεία πριν από τις εκλογές, από φόβο μήπως κατηγορηθούν ότι παρεμβαίνουν πολιτικά.)

Σε αυτή την αλληλουχία οι προοπτικές επανεκλογής του Τραμπ θα είναι διπλά βελτιωμένες. Η Fed θα είχε κλείσει τις περικοπές των επιτοκίων ως ασφάλιση, και μια νέα συμφωνία θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και το χρηματιστήριο. Αλλά, φυσικά, αυτό θα μπορούσε να συμβεί μόνο τυχαία. Η «τέχνη της συμφωνίας» του Τραμπ δεν συνεπάγεται τελικά τέτοια πολυεπίπεδη, πολυδιάστατη σκέψη.

Οσον αφορά την Κίνα, μια συμφωνία θα απέτρεπε, τουλάχιστον, την περαιτέρω ζημία στην οικονομία της και ιδιαίτερα στον τομέα της τεχνολογίας. Η κυβέρνηση θα εξασφάλιζε μερικά ακόμη χρόνια προκειμένου να προετοιμαστεί για μια μακροπρόθεσμη σύγκρουση στο εμπόριο, στις επενδύσεις, στην τεχνητή νοημοσύνη, στην 5G και στη γεωπολιτική κυριαρχία – στην Ασία, αλλά και πέρα από αυτήν.

Οι Κινέζοι έχουν την τάση να σκέπτονται μακροπρόθεσμα και γνωρίζουν καλά την «παγίδα του Θουκυδίδη» – την αυτοεκπληρούμενη προφητεία κατά την οποία μία ηγεμονική δύναμη συγκρούεται πολεμικά με την αναδυόμενη. Σήμερα η Κίνα θα δυσκολευτεί να απορροφήσει κάποια σημαντική βραχυπρόθεσμη κρίση. Ειδικά αν από αυτή ζημιωθούν περισσότερο οι εθνικοί πρωταθλητές της, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

Και πράγματι, ο Τραμπ φαίνεται να ανοίγει την πόρτα για μια εκεχειρία στη σύνοδο των G20 ώστε να ξεκινήσει μια κρίσιμη προπαρασκευαστική δουλειά με σκοπό μία λεπτομερέστατη συζήτηση με τον Σι. Ωστόσο, η συνάντηση αυτή μπορεί να αποτύχει ακόμα και αν οι δύο πλευρές προσποιηθούν ότι επιτεύχθηκε ανακωχή. Αν δεν υπάρχει ουσία στους όρους μιας συμφωνίας στους G20, παρά μόνο μόνο ψεύτικα χαμόγελα και άκαμπτες χειραψίες, οι μεταγενέστερες διαπραγματεύσεις μπορεί γρήγορα να αποτύχουν και να οδηγήσουν σε σταδιακή κλιμάκωση του εμπορικού και τεχνολογικού πολέμου.

Ο Θουκυδίδης επιστρέφει

Δυστυχώς, η πιθανότερη πορεία για τα μελλούμενα είναι ότι το τρίτο σενάριο –ο ελεγχόμενος εμπορικός και τεχνολογικός πόλεμος, ο οποίος είναι ο βασικός άξονάς μου για τον τρόπο με τον οποίο θα εξελιχθεί ο ανταγωνισμός τους επόμενους μήνες- θα εξελιχθεί σε δεύτερο (δηλαδή στο σενάριο της πλήρους αντιπαράθεσης). Μια συμφωνία ΚΠΑ – Κίνας για το εμπόριο και την τεχνολογία μέσα στους επόμενους μήνες είναι κάθε άλλο παρά σίγουρη. Οι διαπραγματεύσεις ξέσπασαν τον Μάιο λόγω σημαντικών διαφορών μεταξύ των δύο πλευρών. Και τώρα, οι περίπλοκες προετοιμασίες που απαιτούνται για να οργανωθεί μια επιτυχημένη διάσκεψη κορυφής μεταξύ των Τραμπ και Σι στην Οσάκα γίνονται με φούρια, την τελευταία στιγμή, ενώ χάθηκαν έξι εβδομάδες που δεν υπήρξε καμία επαφή.

Ακόμη και αν οι Αμερικανοί και οι Κινέζοι μπορέσουν να ξεπεράσουν τις διαφορές στο διαπραγματευτικό τους στυλ, οι ΗΠΑ θα εξακολουθήσουν να επιθυμούν νομοθετικές δεσμεύσεις από την Κίνα και η Κίνα θα εξακολουθήσει να θεωρεί αυτές τις απαιτήσεις παραβίαση της εθνικής της κυριαρχίας. Οι Κινέζοι είναι πολύ ευαίσθητοι σε οτιδήποτε μοιάζει με τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις που εξασθένισαν την Κίνα τον 19οο αιώνα. Οπως και ο Trump, ο Σι δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει την υπόληψή του.

Επιπλέον, καθώς ο πόλεμος των λέξεων έχει κλιμακωθεί τον τελευταίο μήνα, έχει επιδεινωθεί η εξάπλωση των εμπορικών τριβών στον τομέα της τεχνολογίας. Αφού κρατήθηκαν τυπικά χωριστά, πλέον τα δύο ζητήματα είναι αλληλένδετα. Γεγονός που θα καταστήσει ακόμη πιο δύσκολο το ψήφισμα. Οι Κινέζοι δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε καμία συμφωνία που δεν θα διασώζει τη Huawei, αλλά τώρα που η Huawei έχει καταστεί διαπραγματευτικό τσιπ, τα γεράκια εθνικής ασφάλειας στη διοίκηση Τραμπ και το Κογκρέσο θα αναγκάσουν τον Τραμπ να έχει σκληρή γραμμή απέναντι στην κινεζική εταιρεία.

Κάθε πλευρά φαίνεται να σκέφτεται ότι η άλλη θα θαμπωθεί πρώτη. Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ υποθέτουν ότι μπορεί να προκαλέσουν μεγαλύτερο οικονομικό πόνο στην Κίνα επειδή οι εξαγωγές των ΗΠΑ προς την Κίνα είναι 130 δις. δολάρια, ενώ οι εξαγωγές της Κίνας προς τις ΗΠΑ είναι 560 δις. δολάρια. Ως εκ τούτου, όταν πρόκειται για δασμούς, η Κίνα φαίνεται ότι έχει περισσότερα να χάσει.

Ωστόσο, όπως είδαμε, η σύγκρουση αφορά πολύ περισσότερα από τους δασμούς και η Κίνα μπορεί να αντιδράσει με διαφόρους τρόπους. Εκτός από την επιβολή νέων μη δασμολογικών φραγμών, μπορεί να προκαλέσει πλήγμα κατά των μεγάλων αμερικανικών εταιρειών που βασίζονται στις κινεζικές αλυσίδες εφοδιασμού και στις αγορές καταναλωτών, επιτρέποντας παράλληλα την αποδυνάμωση του γιουάν.

Και αν οι εντάσεις κλιμακωθούν υπερβολικά, η Κίνα θα μπορούσε ακόμη και να καταφύγει στην πυρηνική επιλογή να απορρίψει τις τεράστιες συμμετοχές της στα αμερικανικά κρατικά ομόλογα. (Ηδη έχει αρχίσει να μειώνει τις συμμετοχές της σε αυτά τα αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία.)

Επιπλέον, οι ηγέτες των ΗΠΑ ενδέχεται να υποτιμούν το κόστος της σύγκρουσης. Σύμφωνα με την επικρατούσα αφήγηση, τα ισχύοντα τιμολόγια είχαν μόνο μέτρια επίδραση στην ανάπτυξη και στον πληθωρισμό των ΗΠΑ. Αλλά τα τελευταία οικονομικά στοιχεία δείχνουν διαφορετικά πράγματα, καθώς η αμερικανική αλλά και η παγκόσμια οικονομία επιβραδύνουν. Στην πραγματικότητα, ένας λόγος για τον οποίο η Fed έχει αρχίσει να εξετάζει μείωση των επιτοκίων των ασφαλιστικών συμβολαίων -πιθανότατα να ξεκινήσει τον Ιούλιο- μπορεί να είναι ότι ανησυχεί ότι οι δασμοί πλήττουν την αμερικανική οικονομία περισσότερο από ό, τι αρχικά αναμενόταν.

Κάνοντας τα πράγματα χειρότερα, οι ΗΠΑ δεν έχουν πολλά εργαλεία για να ανταποκριθούν σε μακροοικονομικές διαταραχές, σε αντίθεση με την Κίνα. Εκτός από τα μαζικά κίνητρα και την υποτίμηση του νομίσματος, η κυβέρνηση της Κίνας μπορεί να διασώζει ιδιωτικές και δημόσιες επιχειρήσεις κατά βούληση. Οι ΗΠΑ, αντιθέτως, πρέπει να βασίζονται σε παραδοσιακά νομισματικά και φορολογικά εργαλεία, τα οποία όλα είναι ήδη αυστηρά περιορισμένα. Και ενώ ο Τραμπ πρέπει να ανησυχεί για την επανεκλογή του, ο Σι έχει καταργήσει τα όρια της προεδρικής θητείας, αντιμετωπίζει λίγους περιορισμούς στην εξουσία του και προΐσταται ενός συστήματος κοινωνικού ελέγχου που περιλαμβάνει και το Great Firewall της online λογοκρισίας. [σ.σ.: Great Firewall καλείται η συνδυασμένη λογοκρισία που εφαρμόζει η Κίνα στο Ιντερνετ, όσον αφορά την επικράτειά της. Με την κατάλληλη νομοθεσία και με εξειδικευμένα ψηφιακά «όπλα» επιβάλλονται περιορισμοί στην πρόσβαση αλλά και στη λειτουργία των εργαλείων του Διαδικτύου που χρησιμοποιεί όλος ο πλανήτης.]

Η τέχνη του «no deal»

Από πολιτική άποψη είναι πολύ ευκολότερο για την Κίνα να δει τα πράγματα σε βάθος χρόνου. Ετσι ο Σι ανακοίνωσε τη νέα Μακρά Πορεία, κάνοντας υπαινιγμό στην ιστορική περίοδο του Μάο Τσετούγκ που ίδρυσε τη νέα Κίνα το 1949.

Ανεμίζοντας την κινεζική σημαία και υποκινώντας τον εθνικισμού στο εσωτερικό της χώρας του, ο Σι προετοιμάζει την κινεζική κοινωνία για έναν παρατεταμένο αγώνα. Αν συνεχιστεί ένας Ψυχρός Πόλεμος πλήρους κλίμακας, τότε θα είναι σε θέση να υπενθυμίσει στους Κινέζους την ανάγκη να υποφέρουν σήμερα για να απολαύσουν τη δόξα αύριο.

Στην πραγματικότητα, είναι πιθανόν ο Σι να θέλει όντως έναν οικονομικό πόλεμο πλήρους κλίμακας ως μέσο για να καταστρέψει τις πιθανότητες επανεκλογής του Τραμπ. Ενας νέος, Δημοκρατικός πρόεδρος -ακόμη και αυτός που θα αποδέχεται την πραγματικότητα μιας πιο εριστικής σινο-αμερικανικής αντιπαλότητας- θα ήταν σίγουρα ένας πιο εποικοδομητικός και έντιμος μεσίτης για να κάνει μαζί του δουλειές η Κίνας. Ο Σι μπορεί να βλέπει την de facto κλιμάκωση ως την πιο γρήγορη διαδρομή για αλλαγή καθεστώτος στις ΗΠΑ.

Επιπλέον, ο Σι δεν είναι ο απόλυτος κυβερνήτης. Ενώ ελέγχει τους περισσότερους μοχλούς εξουσίας, εξακολουθούν να υπάρχουν φατρίες εντός του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας που θα μπορούσαν να τον ανατρέψουν αν δεν απαντήσει αρκούντως επιθετικά στις ΗΠΑ. Δεν είναι σε θέση να δεχθεί μια συμφωνία στην οποία αυτός -ή η Κίνα- χάνει συ υπόληψη ή σε ισχύ. Εάν ο μεσοπρόθεσμος και μακροπρόθεσμος στόχος των ΗΠΑ είναι να περιορίσουν την Κίνα, όπως δείχνει σαφώς η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της κυβέρνησης Τραμπ, ο Σι δεν μπορεί να συμφωνήσει με τίποτα βραχυπρόθεσμο που προωθεί αυτήν την ατζέντα. Στο μεγάλο σχέδιο των πραγμάτων, ίσως είναι καλύτερο να αρχίσει τώρα μία σύγκρουση πλήρους κλίμακας παρά να χορηγηθεί στις ΗΠΑ ένα τακτικό πλεονέκτημα για τα επόμενα δύο χρόνια.

Ο κίνδυνος είναι ότι και ο Τραμπ θα προτιμούσε έναν μερικό ή πλήρες εμπορικό και τεχνολογικό πόλεμο από μία αδύναμη συμφωνία. Αν ο Τραμπ κάνει σοβαρές παραχωρήσεις, θα κατηγορηθεί και από τους Δημοκρατικούς και από τους δεξιούς ότι κατευνάζει την Κίνα. Ακόμα και αν δεν μπορέσει να εξασφαλίσει μια ευνοϊκή συμφωνία, τουλάχιστον θα μπορεί να λέει ότι παρέμεινε σκληρός. Μεταξύ εκείνων που αποτελούν το δεξί χέρι του Τραμπ είναι τα γεράκια της εθνικής ασφαλείας –κάποιοι σύγχρονοι δρ Strangeloves [σ.σ.: Aναφορά στο ομώνυμο φιλμ του Κιούμπρικ, του 1964, με θέμα τον Ψυχρό Πόλεμο μεταξύ Δυτικών και Σοβιετικών]– οι οποίοι πιστεύουν ότι η Κίνα είναι τόσο εύθραυστη ώστε ένα οικονομικό σοκ θα μπορούσε να προκαλέσει πολιτική κατάρρευση, ακόμη και αλλαγή καθεστώτος. Αυτό είναι ένα παιχνίδι επικίνδυνο για να παιχτεί, γιατί θα μπορούσε να οδηγήσει σε ενέργειες που μετατρέπουν τον Ψυχρό Πόλεμο σε θερμό. Η απλή παρουσία τέτοιων ακραίων φωνών στον περίγυρο του Τραμπ υποδηλώνει ότι η πρόθεση της διοίκησής του είναι να τιθασεύσει πάση θυσία την Κίνα.

Ακόμα χειρότερα, αυτά τα γεράκια έχουν το πάνω χέρι τώρα, καθώς από καιρό «έχουν αποχωρήσει από το δωμάτιο οι ενήλικες».

Ο υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας Τζον Μπόλτον, ο υπουργός Αμυνας Πάτρικ Σάναχαν και ο αντιπρόεδρος Μάικ Πενς, όλοι εμφανίζονται σαν ιέρακες στην υπόθεση της Κίνας. Και η κατάσταση δεν είναι καλύτερη σε σχέση με τους εμπορικούς και οικονομικούς συμβούλους, όπου ο υπουργός Εμπορίου Γουίμπουρ Ρος, ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου για το Εξωτερικό Εμπόριο Ρόμπερτ Λάιτχιζερ και ο Πίτερ Ναβάρο, διευθυντής Πολιτικής Εμπορίου και Βιομηχανίας, έχουν παραγκωνίσει μετριοπαθείς σαν τον υπουργό Οικονομικών Στίβεν Μνούτσιν.

Σήματα συνόδου

Αν οι Σι και Τραμπ βρίσκουν το τρίτο σενάριο ελκυστικό, ούτε που θα είναι πρόθυμοι να συναντηθούν για μια συμφωνία. Αυτό καθιστά το δεύτερο σενάριο -τον πλήρη εμπορικό και τεχνολογικό πόλεμο- το πιο πιθανό αποτέλεσμα, δεδομένου ότι μια ελεγχόμενη κλιμάκωση είναι εγγενώς ασταθής.

Όπως έχουν τα πράγματα, η πιθανότητα να επιτευχθεί τελικά μια συμφωνία είναι χαμηλή (οι συνάδελφοί μου και εγώ της δίνουμε μία πιθανότητα 25%). Θα μάθουμε περισσότερα μετά τη σύνοδο κορυφής των G20, αργότερα αυτόν τον μήνα. Αν οι Τραμπ και Σι αποτύχουν να πραγματοποιήσουν μια εκεχειρία ή μια προσωρινή συμφωνία σχετικά με τη Huawei, οι ΗΠΑ πιθανότατα θα συνεχίσουν με 10% δασμούς για τις υπόλοιπες κινεζικές εξαγωγές αξίας 300 δις. δολαρίων. Επειτα θα βρεθούμε στα αρχικά στάδια του τρίτου σεναρίου.

Από την άλλη πλευρά, αν οι Τραμπ και Σι πραγματοποιήσουν μια φιλική συνάντηση και συμφωνήσουν σε μια εκεχειρία, οι ΗΠΑ πιθανώς δεν θα επιβάλουν νέους δασμούς και θα βρισκόμαστε στα αρχικά στάδια του πρώτου σεναρίου. Αυτό θα έκανε την πιθανότητα οι δύο πλευρές να φθάσουν σε μια συμφωνία ελαφρώς μεγαλύτερη. Ομως η επιλογή του τρίτου σεναρίου –η κλιμάκωση της σημερινής αντιπαράθεσης- θα εξακολουθεί να είναι πιο πιθανή, ακολουθούμενη τελικά από μια κάθοδο στην πλήρη σύγκρουση. Ο καθείς μπορεί να φαντασθεί ό,τι θέλει για το πώς θα τελειώσει αυτό. Ομως ο κλιμακωτός εμπορικός και τεχνολογικός πόλεμος είναι, κατά τη γνώμη μου, πιο πιθανός από μια συμφωνία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News