Δεν διέφυγε από την προσοχή κανένα ότι ο πρώτος ξένος ηγέτης που θα συναντούσε ο Ταγίπ Ερντογάν στο πρώτο ταξίδι του στο εξωτερικό μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου εναντίον του είναι ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο πρόεδρος της Ρωσίας.

Μόλις μερικούς μήνες νωρίτερα οι δύο χώρες είχαν έρθει σχεδόν στα πρόθυρα της ρήξης μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού από τουρκικά στα σύνορα με τη Συρία. Πριν από τη συνάντηση προηγήθηκε ένας γύρος μυστικής διπλωματίας και αγωνιώδους προσπάθειας για την εξεύρεση λύσης – που και βρέθηκε και εφαρμόζεται πλήρως όπως δείχνει η συνάντηση στην Αγία Πετρούπολη.

Και το αποτέλεσμα: Την Τρίτη ο Βλαντίμιρ Πούτιν υποδέχθηκε τον Ταγίπ Ερντογάν στην Αγία Πετρούπολη με μια χειραψία. Τον Ερντογάν συνόδευαν πολλοί υπουργοί αλλά και ο αρχηγός της MIT, της τουρκικής μυστικής υπηρεσίας, Χακάν Φιντάν.

Υποδεχόμενος τον καλεσμένο του, ο ρώσος πρόεδρος υπενθύμισε ότι «θέλουμε την αποκατάσταση των σχέσεων, των οικονομικών δεσμών» αλλά και την κοινή δράση στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας. «Είμαστε πολύ χαρούμενοι για αυτή τη δυνατότητα», είπε ακόμη και καταδίκασε τις αντισυνταγματικές ενέργειες στην Τουρκία.

Στο ίδιο πλαίσιο κινήθηκαν και οι δηλώσεις του Ταγίπ Ερντογάν: «Εχουμε πολλά να συζητήσουμε. Η περιοχή έχει πολιτικές προσδοκίες από την Τουρκία και τη Ρωσία, μπορούμε να λύσουμε προβλήματα μαζί». Ακόμη, ευχαρίστησε τον ρώσο πρόεδρο για το τηλεφώνημα υποστήριξης μετά το πραξικόπημα λέγοντας ότι «έδωσε μεγάλη χαρά στον λαό μας».

[In Photos] Russia against all coup bids, Putin tells Erdoganhttps://t.co/27gaEMTz7B pic.twitter.com/dRCfL432h9

— ANADOLU AGENCY (ENG) (@anadoluagency) August 9, 2016

Το ταξίδι, γράφουν οι New York Times, πέρα από ένδειξη αναθέρμανσης είναι συμβολικό και για έναν άλλο λόγο. Με τις σχέσεις τις ΗΠΑ και την ΕΕ να ξαναμπαίνουν σε περίοδο ψυχρότητας με αφορμή την καταστολή μετά το πραξικόπημα και το φλερτ με την επαναφορά της θανατικής ποινής «αν το θέλει και ο λαός», η στροφή της Αγκυρας προς έναν ισχυρό γείτονα στέλνει σαφές μήνυμα. Η Αγκυρα με κάθε ευκαιρία τις τελευταίες εβδομάδες λέει ότι δεν έχει ανάγκη την Ευρώπη και αυτή η επίσκεψη το αποδεικνύει.

Από την άλλη, ούτε η Ρωσία χάνει ευκαιρία να εκμεταλλευτεί κάθε ρήγμα στο ΝΑΤΟ και τα μέλη του, ενώ και οι δικές της σχέσεις με τη δύση δεν είναι και οι θερμότερες πόσο μάλλον και με τη Συμμαχία δεν ξεπερνούν το απόλυτα αναγκαίο και τυπικό.

Συνάντηση λοιπόν που και ο ένας ηγέτης και ο άλλος θέλουν να στείλουν το μήνυμα «έχουμε (ή μπορούμε να βρούμε) και άλλους φίλους».

Ο μαραθώνιος πριν από την αποκατάσταση

Για να φτάσουν και οι δύο πλευρές εκεί επιστράτευσαν –περισσότερο η τουρκική πλευρά- τα παράλληλα διπλωματικά κανάλια τους.

Η 24η Νοεμβρίου του 2015 ήταν η ημερομηνία-τομή στις σχέσεις των δύο χωρών. Ενα ρωσικό αεροσκάφος Su-24 από αυτά που πραγματοποιούσαν εξόδους στο μέτωπο της Συρίας καταρρίφθηκε από τουρκικά μαχητικά F-16 με αποτέλεσμα να σκοτωθούν και οι δύο πιλότοι του. Η Τουρκία ισχυρίστηκε -και προσκόμισε για αυτό εικόνες από τα στρατιωτικά της ραντάρ- ότι το ρωσικό αεροσκάφος μπήκε παράνομα στον εναέριο χώρο της και έμεινε σε αυτόν στην καλύτερη περίπτωση κάποια λεπτά.

Η απάντηση της Ρωσίας ήταν τα εκτεταμένα οικονομικά αντίμετρα: τρόφιμα, κατασκευές, εξαγωγές πάσης φύσεως, αλλά κυρίως ο τουρισμός της Τουρκίας επλήγησαν καίρια, με τους ρώσους τουρίστες να στρέφουν την πλάτη τους σε έναν από τους πιο δημοφιλείς για αυτούς προορισμούς τους.

Σχεδόν επτά μήνες αργότερα, στις 27 Ιουνίου, μία δήλωση από το Κρεμλίνο και ένα τηλεφώνημα του Βλαντίμιρ Πούτιν με τον Ταγίπ Ερντογάν έβαλαν τέλος στη διαμάχη. Είχε μεσολαβήσει ένα διπλωματικά πυκνό διάστημα με μυστικές επαφές, αναφέρει την Τρίτη η Hurriyet.

Τρεις άνθρωποι είναι αυτοί που είχαν κεντρικό ρόλο στην αποκατάσταση των σχέσεων: ο επιχειρηματίας Τζαβίτ Τσαγλάρ, ο πρόεδρος του Καζακστάν Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ και ο επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου Χουλουσί Ακάρ «παρά το ότι το θέμα ήταν έξω από τις αρμοδιότητές του», σημειώνει η εφημερίδα.

Ο Τσαγλάρ (που μάλιστα είναι γεννημένος στην Κομοτηνή το 1944) ήταν αυτός που έστησε τον δίαυλο επικοινωνίας. Είχε υπάρξει στη δεκαετία του 1990 υπουργός Εσωτερικών σε κυβέρνηση του Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ και γνώριμος από τότε του στρατηγού Ακάρ. Γνωρίζεται ακόμη με τον πρόεδρο του Νταγκεστάν, ο οποίος με τη σειρά του έχει προσβάσεις στο Κρεμλίνο. (Μια ακόμη λεπτομέρεια με ελληνικό ενδιαφέρον: ο Τσαγλάρ είναι αυτός που έδωσε το ιδιωτικό του αεροσκάφος για να μεταβούν οι πράκτορες της ΜΙΤ στην Κένυα και να συλλάβουν εκεί τον αρχηγό του PKK Αμπντουλάχ Οτζαλάν).

Μετά από συνάντηση του Ερντογάν με τον Τσαγλάρ, ο πρόεδρος του έδωσε το πράσινο φως για τη μεσολάβηση. Ακολουθήσαν αρκετές έμμεσες επαφές και προς τα τέλη Ιουνίου είχε συνταχθεί μια επιστολή από τον τούρκο πρόεδρο προς τον ρώσο ομόλογό του. Δεν είχε βρεθεί ακόμη η κατάλληλη διατύπωση, γιατί η Τουρκία δεν ήθελε να χρησιμοποιήσει τη λέξη «συγγνώμη».

Εντέλει για την ρωσική μετάφραση της επιστολής βρέθηκε μία ρωσική λέξη που, κατά την Hurriyet, είναι λίγο πιο έντονη από το «συγγνώμη» αλλά όχι τόσο όσο η απολογία για όσα συνέβησαν.

Αν όμως ένα καλό λεξικό έδωσε μια κάποια λύση που αποδείχτηκε αποτελεσματική, για να φτάσει η επιστολή στα χέρια του Βλαντίμιρ Πούτιν το μεσημέρι της 24ης Ιουνίου στη Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν, όπου διεξαγόταν διεθνής σύνοδος, χρειάστηκαν αρκετές δόσεις μεταμεσονύχτιας διπλωματίας. Το τουρκικό προεδρικό αεροσκάφος με τον Τσαγλάρ και άλλους αξιωματούχους χρειάστηκε να πάρει ειδικές άδειες για να φτάσει σχεδόν την τελευταία στιγμή στην πόλη.

Με τον Ναζαρμπάγεφ να κρίνει την επιστολή σαν «καλή» και την ρωσική πλευρά να εκφράζεται θετικά για το περιεχόμενό της, το μόνο που απέμενε ήταν το «ΟΚ» από τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Το οποίο και δόθηκε με τον μικρό αστερίσκο για την χρήση αυτής της λέξης.

Τέσσερις ημέρες μετά ήρθε και η επίσημη ανακοίνωση ότι οι δύο πλευρές συμφώνησαν να παραμερίσουν τις διαφωνίες των τελευταίων μηνών

Και σε μια ένδειξη που ερμηνεύεται σαν δείγμα επιτυχημένης αποκατάστασης των σχέσεων, ένας από τους πρώτους που τηλεφώνησαν στον Ταγίπ για να δείξουν την συμπαράστασή τους μετά την απόπειρα πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου ήταν ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ανέφερε προ ημερών ο ίδιος ο τούρκος πρόεδρος. Και μάλιστα πριν τηλεφωνήσουν στον Ερντογάν οι Νατοϊκοί σύμμαχοί του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News