Με τον ΣΥΡΙΖΑ να έχει στυλώσει τα πόδια και να ζητεί αναβολή της όλης διαδικασίας, η Βουλή καλούνταν να κυρώσει σήμερα Πέμπτη το Πρωτόκολλο Τροποποίησης της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation -Agreement – MDCA) μεταξύ της κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.

Η συζήτηση στη Βουλή (δείτε την live εδώ) αναμενόταν να εκλάβει χαρακτήρα προ ημερήσιας διάταξης, με παρεμβάσεις τόσο από τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, όσο και από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα και τους άλλους αρχηγούς των κομμάτων της αντιπολίτευσης.

Το επιχείρημα που προβάλλει η αξιωματική αντιπολίτευση, συμπυκνώνεται στο ότι η ΜDCA δεν πρέπει να υπογραφεί αν πρώτα η αμερικανική πλευρά δεν δεσμευθεί για ενεργότερη και, το κυριότερο, πιο συγκεκριμένη στήριξη της Αθήνας σε ενδεχόμενο θερμό επεισόδιο ή άλλου είδους παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας από την γείτονα και νατοϊκή σύμμαχο Τουρκία.

Και αυτό ενώ ήταν η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ εκείνη που ξεκίνησε τις διαπραγματεύσεις με τους Αμερικανούς για την επικαιροποίηση και ανανέωση της συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας.

Αν και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας κατέστησε σαφές ότι συμπεφωνημένο κείμενο συμφωνίας από την πλευρά της προηγούμενης κυβέρνησης δεν υπήρξε ποτέ, απηύθυνε έκκληση στους βουλευτές της αντιπολίτευσης «να μην επιτραπεί στον κομματικό τρόπο θεώρησης των πραγμάτων να επηρεάσει την κρίση σας για τον τρόπο που θα αντιμετωπίσετε τη συμφωνία στη Βουλή».

Οι διαπραγματεύσεις, διευκρίνισε,  διεξάγονταν μεταξύ του υπουργείου Άμυνας, με συμμετοχή της Α7 Διεύθυνσης του υπουργείου Εξωτερικών (τρεις αξιωματικοί συν ένας διπλωμάτης) και των ΗΠΑ. Οταν παρελήφθησαν οι διαπραγματεύσεις από τη νέα κυβέρνηση, οι αμερικανικές θέσεις ήταν Σούδα, επί 4 plus. Δηλαδή, αντιγραφή του μοντέλου λειτουργίας της Σούδας, στις υπόλοιπες εγκαταστάσεις και ερωτηματικό για το θέμα της Αλεξανδρούπολης.

«Εγώ, δεν ισχυρίζομαι ότι αυτό το είχε συμφωνήσει η προηγούμενη κυβέρνηση», σημείωσε ο κ. Δένδιας βάζοντας τα πράγματα στη θέση τους, ξεκαθάρισε όμως πως η κυβέρνηση Μητσοτάκη αναδέχεται πλήρως το πολιτικό βάρος της εισήγησης της παρούσας συμφωνίας, η οποία σύμφωνα με πηγές του υπουργείου των Εξωτερικών είναι βελτιωμένη κατά πολύ συγκριτικά με αυτή που συζητούσε η κυβέρνηση Τσίπρα.

Σχολιάζοντας το πρόσχημα του αιτήματος αναβολής της κύρωσης της ΜCDA «λόγω των εξελίξεων» (σε Αιγαίο και ΝΑ Μεσόγειο) ο υπουργός Εξωτερικών είχε εκφράσει την έκπληξή του για τη στάση που επιμένει να τηρεί ο ΣΥΡΙΖΑ

«Η αλήθεια είναι ότι τελικά η Συμφωνία ήταν επωφελέστερη για τα εθνικά συμφέροντα, συγκριτικά με τα συζητούμενα κατά τη θητεία της προηγούμενης κυβέρνησης. Και αυτό δεν το λέω σαν αιχμή προς την προηγούμενη κυβέρνηση, η οποία και αυτή κινήθηκε στην εθνικά ωφέλιμη κατεύθυνση στο συγκεκριμένο ζήτημα, αλλά για να επισημάνω ότι δεν υπάρχει λόγος να διαφωνήσει ο ΣΥΡΙΖΑ με αυτήν. Και γι’αυτό ακριβώς η έκπληξή μου είναι μεγάλη και αδυνατώ να κατανοήσω γιατί δεν τη στηρίζει», παρατήρησε ο κ. Δένδιας σε συνέντευξή του στον «Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής» (στις 26/1/2020).

Στο ΥΠΕΞ στέκονται ιδιαίτερα στην ουσία της διαπραγμάτευσης υπό τον Νίκο Δένδια, αμέσως μετά την εκλογή τη νέας κυβέρνησης (διαπραγμάτευση που σε κάποιο σημείο εξέλαβε διαστάσεις θρίλερ) τονίζοντας πως επήλθαν σημαντικές αλλαγές με αποτέλεσμα το τελικό κείμενο της συμφωνίας να βελτιωθεί σε πολλά σημεία, στην κατεύθυνση της κατοχύρωσης των εθνικών συμφερόντων.

Ενδεικτικό είναι, αναφέρεται,  ότι επί διακυβέρνησης Αλέξη Τσίπρα και μετά τη ρηματική διακοίνωση της πρεσβείας των ΗΠΑ (με την οποία έλαβε συγκεκριμένη μορφή το ενδιαφέρον για την τροποποίηση της MDCA) πραγματοποιήθηκε μία και μοναδική διερευνητική σύσκεψη στις 20/5/2019 και στη συνέχεια οι διαπραγματεύσεις διακόπηκαν λόγω των εκλογών.

Η πρώτη αμερικανική πρόταση περιελάμβανε την εισαγωγή γενικής διάταξης η οποία επέτρεπε να γίνεται χρήση από τις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ πέραν της Σούδας και «άλλων τοποθεσιών οι οποίες θα συμφωνούνται αμοιβαία από τις κυβερνήσεις Ελλάδας – ΗΠΑ ή από τους εκτελεστικούς τους πράκτορες. Οι τοποθεσίες δεν αναφέρονταν ονομαστικά, καθώς η αμερικανική πλευρά επεδίωκε «απόλυτη ευελιξία».

Προτεινόταν εξάλλου η διαγραφή της παραγράφου που περιέγραφε επακριβώς τις προβλεπόμενες δραστηριότητες που εκτελούνταν στη Σούδα. Αντ’ αυτής πρότεινε την εισαγωγή γενικής διάταξης η οποία ανέφερε: «Η κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι εξουσιοδοτημένη να διεξάγει σε ανωτέρω περιγραφόμενες τοποθεσίες αποστολές και δραστηριότητες οι οποίες καθορίζονται αμοιβαίως από ΗΠΑ και Ελλάδα ή από τους εκτελεστικούς πράκτορες».

Για όλες τις περιπτώσεις που απαιτείτο αμοιβαία συμφωνία, προέβλεπε την ύπαρξη εκτελεστικών πρακτόρων (executive agents) οι οποίοι θα ήταν τα δύο υπουργεία Αμυνας.

Οπως προαναφέρθηκε, μετά τη διακοπή των επαφών των δύο διαπραγματευτικών ομάδων λόγω των εκλογών, η διαπραγμάτευση άρχισε ξανά  στις αρχές Αυγούστου (με κυβέρνηση Μητσοτάκη πια) και ολοκληρώθηκε στις 20/9 (εδώ) μετά από πέντε γύρους σκληρών διαπραγματεύσεων, στις οποίες είχε προσωπική εμπλοκή ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας.

Xρειάστηκε μάλιστα να πραγματοποιηθεί σύσκεψη την Παρασκευή 20/9/ 2019 στην αίθουσα διαχείρισης κρίσεων (situation room) υπό τον υπουργό Εξωτερικών (με τη συνδρομή του νομικού τμήματος του ΥΠΕΞ και υπηρεσιακών παραγόντων προκειμένου να ξεπεραστούν τα ζητήματα στα οποία υπήρξε εμπλοκή.

Χρειάσθηκε επίσης να συναντηθεί προηγουμένως ο κ. Δένδιας με τον πρεσβευτή των ΗΠΑ Τζέφρι Πάιατ στις 19/9/2019, στο υπουργείο Εξωτερικών – σε ένα καθοριστικό τετ α τετ  (όπως και οι μετέπειτα τηλεφωνικές συνομιλίες τους) που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην υπέρβαση των δυσκολιών, ώστε να επιτευχθεί η υπογραφή της νέας MDCA, από τους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών στις 5/10/2019 στην Αθήνα.

Τα συν της νέας συμφωνίας

Σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πηγές του ΥΠΕΞ, το τελικό κείμενο περιέχει τις ακόλουθες νέες προβλέψεις:

-Περιγράφονται συγκεκριμένες τοποθεσίες στις οποίες θα λαμβάνουν χώρα αμερικανικές δραστηριότητες. Συμπεριλήφθηκε το Μαράθι (στην ευρύτερη περιοχή του Ναυστάθμου της Σούδας) στο καθεστώς των διευθετήσεων που υπήρχαν, ενώ συμπεριλήφθηκαν επίσης τοποθεσίες εντός των εγκαταστάσεων των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στην Αεροπορική Βάση της Λάρισας και στη Βάση της Αεροπορίας Στρατού στο Στεφανοβίκειο (αλλά σε χωριστή παράγραφο από αυτήν της Σούδας ώστε να τονισθεί το διαφοροποιημένο μεταξύ τους καθεστώς), με συγκεκριμένη αναφορά στα ισχύοντα βάσει υφισταμένων συμφωνιών και διευθετήσεων.

-Σε χωριστή παράγραφο αναφέρεται η δυνατότητα περιοδικής χρήσης κατόπιν συγκεκριμένης διαδικασίας του λιμένα της Αλεξανδρούπολης (με διαφοροποιημένο καθεστώς ως μη στρατιωτική εγκατάσταση). Επίσης αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο χρήσης και άλλων τοποθεσιών μη στρατιωτικών εγκαταστάσεων, όπως θα συμφωνούνται αμοιβαίως από τα δύο μέρη, σύμφωνα με τις εσωτερικές τους διαδικασίες.

-Η παράγραφος που προέβλεπε τις δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στη Σούδα διατηρήθηκε, ενώ προστέθηκαν ειδικότερες παράγραφοι για τη Σούδα, επίσης όπως και για την Αλεξανδρούπολη, στις οποίες περιγράφεται με κάθε λεπτομέρεια το σύνολο των δραστηριοτήτων τις οποίες οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις θα μπορούν να διεξάγουν στις συγκεκριμένες τροπολογίες.

-Ορίζεται ως καθορισμένος αντιπρόσωπος από πλευράς Ελλάδας το υπουργείο Εξωτερικών και το υπουργείο Εθνικής Αμυνας και από πλευράς ΗΠΑ το υπουργείο  Άμυνας.

-Ήδη, έχει πραγματοποιηθεί στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, με έξοδα των ΗΠΑ, η ανέλκυση βυθοκόρου, για την περαιτέρω αξιοποίηση του λιμένα. Η Αλεξανδρούπολη θα αποτελέσει και τον κύριο άξονα της μεταφοράς στρατιωτικών δυνάμεων που προβλέπει ο σχεδιασμός της αμερικανικής άσκησης Defender 21. Για τις υπόλοιπες τοποθεσίες έχουν υποβληθεί από πλευράς ΗΠΑ συγκεκριμένες προτάσεις βελτίωσης υποδομών, εντός της Αεροπορικής Βάσης Λάρισας και στο Μαράθι, οι οποίες θα συζητηθούν σε αρμόδια Κοινή Επιτροπή που θα συγκληθεί μετά την επικύρωση του Τροποποιητικού Πρωτοκόλλου από τη Βουλή των Ελλήνων.

-Τέλος, η Συμφωνία δίνει  δυνατότητα ευελιξίας ως προς τις ενδεχόμενες μορφές συνεργασίας στο μέλλον και με τον τρόπο αυτό καθίσταται ένα χρήσιμο εργαλείο ανάπτυξης των σχέσεων με τις ΗΠΑ σε πολλούς τομείς (π.χ. αμυντική βιομηχανία), σε μια περίοδο ρευστότητας στην ευρύτερη περιοχή.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News