Τη νύχτα του Σαββάτου 13 Απριλίου το Ιράν εξαπέλυσε σειρά επιδρομών με drones, ρουκέτες και πυραύλους κατά του Ισραήλ. Η επίθεση είναι μια άνευ προηγουμένου κλιμάκωση στη μακροχρόνια σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, η οποία έχει φουντώσει από τότε που η Χαμάς επιτέθηκε στο Ισραήλ, στις 7 Οκτωβρίου 2023.

Γιατί, όμως, το Ιράν προχώρησε σε μια τέτοια κίνηση; Και γιατί τώρα;

Ιρανοί αξιωματούχοι είχαν απειλήσει με αντίποινα για την αεροπορική επιδρομή στο ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό, η οποία σκότωσε τον στρατηγό Μοχαμάντ Ρεζά Ζαχέντι, ανώτατο στρατηγό των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν (IRGC), όπως και αρκετούς άλλους αξιωματικούς. Το Ισραήλ δεν ανέλαβε ποτέ επίσημα την ευθύνη για την επίθεση της 1ης Απριλίου, αλλά πιστεύεται ευρέως ότι βρίσκεται πίσω από αυτήν.

Ο Ζαχέντι, σύμφωνα με την Telegraph, ήταν υπεύθυνος για τις επιχειρήσεις του Ιράν στη Συρία και στον Λίβανο και υπήρχαν πληροφορίες ότι συμμετείχε στον «σχεδιασμό και την εκτέλεση» της επίθεσης της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, κατά τη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκαν περίπου 1.200 άνθρωποι και απήχθησαν περισσότεροι από 200. Το Ιράν έχει αρνηθεί σθεναρά οποιαδήποτε εμπλοκή του στην επίθεση.

Η δολοφονία του Ζαχέντι είναι η σημαντικότερη και υψηλότερου προφίλ μετά την αεροπορική επιδρομή των ΗΠΑ το 2020 που σκότωσε τον Κασέμ Σολεϊμανί, ο οποίος ήταν επικεφαλής της επίλεκτης ιρανικής δύναμης Κουντς.

Γιατί επιτέθηκε το Ισραήλ στο ιρανικό προξενείο;

Από την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, το Ισραήλ αντιμετωπίζει σχεδόν καθημερινές επιθέσεις με ρουκέτες στο βόρειο τμήμα του από την οργάνωση Χεζμπολάχ του Λιβάνου, η οποία υποστηρίζεται από το Ιράν.

Η ανταλλαγή πυρών κατά μήκος των συνόρων έως τώρα είναι σε μεγάλο βαθμό περιορισμένη, με τις δύο πλευρές προφανώς να επιθυμούν να αποφύγουν μια ευρεία κλιμάκωση.

Ομως τις τελευταίες εβδομάδες το Ισραήλ άρχισε να κλιμακώνει την ανταλλαγή πυρών, εξαπολύοντας πλήγματα εναντίον στελεχών της Χεζμπολάχ πολύ βαθύτερα στον Λίβανο και χτυπώντας αρκετούς ιρανικούς στόχους στη Συρία, όπως αναφέρει η Telegraph.

Καμία από τις επιθέσεις αυτές δεν ήταν τόσο σημαντική όσο εκείνη της 1ης Απριλίου, τόσο από την άποψη του σημείου όπου έγινε το χτύπημα όσο και από την άποψη του ποιον σκότωσε.

Ως υπεύθυνος για τις επιχειρήσεις του Ιράν στον Λίβανο, ο Ζαχέντι συναντούσε τακτικά τον ηγέτη της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, και έπαιξε κρίσιμο ρόλο στην παροχή ιρανικών πυραύλων στην  οργάνωση, ανέφεραν πηγές στην Telegraph.

Παρών επίσης στο ιρανικό προξενείο την 1η Απριλίου ήταν ο αναπληρωτής του, Μοχάμεντ Χαντί Χατζί Ραχιμί, ο οποίος επέβλεπε τις ιρανικές επιχειρήσεις σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένου του συντονισμού των επιθέσεων των ανταρτών Χούθι της Υεμένης εναντίον Δυτικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα.

Η συγκέντρωση των αξιωματούχων του IRGC ήταν μια «πολύ, πολύ σπάνια ευκαιρία» για το Ισραήλ να εξολοθρεύσει μερικούς από τους πιο υψηλόβαθμους διοικητές του βασικού αντιπάλου του με μία κίνηση, σύμφωνα με ισραηλινή πηγή που επικαλείται το Reuters. «Δεν είναι μια ευκαιρία που μια χώρα σε πόλεμο θα αγνοούσε».

Η επίθεση εξυπηρέτησε δύο σκοπούς. Ο πρώτος ήταν η διατάραξη του εφοδιασμού της Χεζμπολάχ από το Ιράν. Ο δεύτερος, να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση: το Ισραήλ μπορεί να χτυπήσει το Ιράν όπου και όποτε επιθυμεί.

Ορισμένα ισραηλινά ΜΜΕ αμφισβήτησαν το σκεπτικό πίσω από όλα αυτά, γράφοντας ότι η δολοφονία ενός ανώτατου ιρανού αξιωματούχου δεν βελτιώνει την ασφάλεια του Ισραήλ στην περιοχή.

Πώς θα αντιδράσει το Ισραήλ;

Ο Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, θεωρείται γενικά ένας πραγματιστής ηγέτης, που θέλει να αποφύγει μια μετωπική αντιπαράθεση με το Ισραήλ. Κάτι τέτοιο θεωρεί ότι θα ήταν πολύ επιζήμιο για ένα καθεστώς που ήδη αντιμετωπίζει εκτεταμένη δημόσια δυσαρέσκεια.

Παρά τον μακροχρόνιο πόλεμο στη Γάζα, οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις εξακολουθούν να έχουν ένα αξιοζήλευτο απόθεμα όπλων υψηλής ακρίβειας, που μπορούν να φτάσουν στο Ιράν.

Το Ισραήλ θα μπορούσε εύκολα να εξαπολύσει αεροπορικές επιδρομές εναντίον βασικών υποδομών στο Ιράν, ακρωτηριάζοντας την οικονομία και φέρνοντας σε περαιτέρω αμηχανία την κυβέρνηση της χώρας.

Πιθανοί στόχοι θα περιλαμβάνουν σαφέστατα τις αμφιλεγόμενες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, καθώς το Ισραήλ υποπτεύεται ότι χρησιμοποιούνται για την κατασκευή πυρηνικών όπλων.

Ποιοι είναι οι σύμμαχοι του Ιράν;

Οι σύμμαχοι του Ιράν είναι λίγοι σε αριθμό και σε παγκόσμια επιρροή. Οι Χούθι της Υεμένης, η Συρία και η Ρωσία είναι οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές του.

Η Μόσχα είναι ήδη βυθισμένη σε έναν παρατεταμένο πόλεμο στην Ουκρανία και είναι απίθανο να έχει εφεδρικά κεφάλαια ή όπλα για να βοηθήσει την Τεχεράνη να αμυνθεί εναντίον του Ισραήλ. Η Ρωσία έχει ήδη αγοράσει εκατοντάδες μη επανδρωμένα αεροσκάφη από την Τεχεράνη.

Εμπορικοί εταίροι του Ιράν, όπως η Κίνα, πιθανότατα θα επέλεγαν να παραμείνουν στο περιθώριο εάν ξεσπούσε μια μεγάλη περιφερειακή σύγκρουση.

Ποιοι είναι οι σύμμαχοι του Ισραήλ;

Το Ισραήλ υποστηρίζεται από χώρες με μερικούς από τους ισχυρότερους στρατούς στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Βρετανίας.

Η Ουάσινγκτον έχει προσφέρει στο Ισραήλ «αδιαμφισβήτητες» εγγυήσεις ότι θα το βοηθήσει να αμυνθεί έναντι των ιρανικών επιθέσεων.

Οι σχέσεις του Ισραήλ με τους άλλους συμμάχους του στη Δύση, συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίας, έχουν επιδεινωθεί, καθώς ο πόλεμος στη Γάζα εξελίσσεται ολοένα και περισσότερο σε ανθρωπιστική καταστροφή, με περίπου 30.000 ανθρώπους να έχουν χάσει τη ζωή τους και τον λιμό να απειλεί τα βόρεια της περιοχής. Ομως οι ίδιες χώρες που επικρίνουν το Ισραήλ για τον πόλεμό του στη Γάζα έχουν δεσμευτεί να σταθούν στο πλάι του σε περίπτωση ιρανικής επίθεσης.

Πόσο στρατό διαθέτει η κάθε πλευρά;

Το Ιράν πιστεύεται ότι έχει πάνω από 370.000 ενεργό στρατιωτικό προσωπικό, οι περισσότεροι από τους οποίους υπηρετούν  στις χερσαίες δυνάμεις.

Το Ισραήλ έχει 169.500 ενεργό στρατιωτικό προσωπικό και 465.00 εφέδρους, οι μισοί από τους οποίους είχαν ήδη κληθεί να υπηρετήσουν μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ πέρυσι. 

Εχει κάποια από τις δύο πλευρές πυρηνικά όπλα;

Aποτελεί κοινό μυστικό ότι το Ισραήλ ανέπτυξε μια πυρηνική βόμβα στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και τώρα πιστεύεται ότι έχει απόθεμα περίπου 90 κεφαλών, αν και ποτέ δεν το επιβεβαίωσε επίσημα.

Από τότε το Ιράν προσπαθεί να ακολουθήσει. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ιρανικές ομάδες αντιφρονούντων αποκάλυψαν την ύπαρξη μιας μονάδας εμπλουτισμού ουρανίου και μιας εγκατάστασης παραγωγής βαρέος νερού.

Ενώ και τα δύο μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, μπορούν επίσης να επαναχρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ουρανίου και πλουτώνιου για όπλα, εγείροντας υποψίες ότι η Τεχεράνη προσπαθούσε να κατασκευάσει πυρηνική βόμβα.

Το Ιράν πάντα υποστήριζε ότι οι πυρηνικές του εγκαταστάσεις εξυπηρετούν μόνο ειρηνικούς σκοπούς και υπέγραψε συμφωνία με τη Δύση το 2015, αποδεχόμενο σημαντικούς περιορισμούς στο πυρηνικό του πρόγραμμα, με αντάλλαγμα την ελάφρυνση των Δυτικών κυρώσεων. Επίσης, επέτρεψε σε διεθνείς παρατηρητές να επισκεφθούν ορισμένες –αλλά όχι όλες– από τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του.

Το 2018, ο Ντόναλντ Τραμπ, ως πρόεδρος, τότε, των ΗΠΑ, απέσυρε τη χώρα του από τη συμφωνία και λίγο αργότερα το Ιράν άρχισε να αγνοεί τους περιορισμούς.

Μια πρόσφατη έκθεση της Washington Post υποστήριξε ότι το Ιράν διαθέτει προμήθεια ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για τουλάχιστον τρεις πυρηνικές βόμβες που θα ήταν δυνατό να κατασκευαστούν μέσα σε λίγες εβδομάδες.

Θα του χρειαστούν ακόμη μερικοί μήνες για να κατασκευαστεί ένα πυρηνικό όπλο, ενώ η κατασκευή μιας κεφαλής που θα μπορούσε να τοποθετηθεί σε πύραυλο θα χρειαζόταν δύο χρόνια, σύμφωνα με ανώνυμους αμερικανούς αξιωματούχους.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News