Καταστροφικές συνέπειες για τον ίδιο και το πολιτικό του μέλλον και πιθανόν δυσμενείς συνέπειες για την Ιταλία έχει -ή, τουλάχιστον,  αυτό δείχνει μέχρι τώρα- η απόφαση του ιταλού πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι να θέσει σε δημοψήφισμα τις αλλαγές στο Σύνταγμα.

Αν και στόχος των αλλαγών είναι οι σταθερότερες κυβερνήσεις και το τέλος ενός περίπλοκου, δυσλειτουργικού εκλογικού συστήματος που είναι στην πράξη ψυχροπολεμικό κατάλοιπο, το δημοψήφισμα μπορεί ακριβώς να προκαλέσει την αστάθεια που απεύχεται ο 40άρης πρωθυπουργός.

Η απόφαση του Ρέντσι να βάλει σε πρώτη προτεραιότητα τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις μοιάζει ακατανόητη εκτός Ιταλίας, επισημαίνει στη Wall Street Journal ο γνωστός σχολιαστής της εφημερίδας Σάιμον Νίξον. Τι είναι αυτό που φέρνει έναν νέο ηγέτη, με αρκετό πολιτικό κεφάλαιο προς επένδυση, να πάρει αυτήν την απόφαση, ρωτά.

Οι εκτός της χώρας βλέπουν ότι υπάρχουν πιο πιεστικά προβλήματα για την χώρα, όπως το δυσθεώρητο χρέος της (ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο με 130%), με ανοιχτά και πιεστικά μέτωπα στην απασχόληση, στη διαφθορά, στην ύφεση και τη γραφειοκρατία. Μέσα στη χώρα, παρά ταύτα, εστιάζουν αλλού και βλέπουν στο Σύνταγμα και το περίπλοκο εκλογικό και βουλευτικό σύστημα ένα μέρος της ευθύνης για τις δυσκαμψίες της Ιταλίας.

Η Βουλή και η Γερουσία εκλέγονται με διαφορετικά συστήματα ενώ η κυβέρνηση πρέπει να έχει την εμπιστοσύνη και των δύο για να ασκεί τα καθήκοντά της. Αυτή η περίπλοκη σχέση, σε συνδυασμό με την αναλογική είναι κατάλοιπο της ψυχροπολεμικής εποχής και εξασφάλιζε την παραμονή του πανίσχυρου Κομμουνιστικού Κόμματος της Ιταλίας εκτός του νυμφώνος της εξουσίας. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 το πολιτικό σύστημα κατέρρευσε εν μέσω σκανδάλων, αλλά το εκλογικό σύστημα παρέμεινε σχετικά αμετάβλητο, δίνοντας έκτοτε αρκετές ασταθείς κυβερνήσεις υπό τον συνεχή φόβο μιας αρνητικής ψηφοφορίας για την παροχή εμπιστοσύνης.

Η κυβέρνηση Ρέντσι προτείνει τώρα, μεταξύ άλλων, τον περιορισμό του αριθμού των γερουσιαστών και των εξουσιών του σώματος και αλλαγή του εκλογικού συστήματος ώστε να δίνει πλειοψηφικές κυβερνήσεις

Το αίτημα για αλλαγές είχε, λοιπόν, ωριμάσει στον πολιτικό κόσμο. Ωστόσο σχεδόν ένα μήνα πριν από την ώρα της κάλπης, «η συναίνεση υπέρ των μεταρρυθμίσεων έχει καταρρεύσει», γράφουν οι WSJ. Ο Ρέντσι έχει απέναντί του μια άτυπη συμμαχία της Κεντροδεξιάς και άκρας Δεξιάς (Μπερλουσκόνι και Λέγκα του Βορρά)  και του Κινήματος 5 Αστέρια.

Ως τώρα οι δημοσκοπήσεις είναι στο 51%-49% υπέρ του «Όχι» στις αλλαγές, αν και το ένα τέταρτο παραμένουν αναποφάσιστοι.

Παραίτηση ή παραμονή ενός τραυματισμένου Ρέντσι;

Η ιδέα του Ρέντσι έχει αρχίσει να μοιάζει με μπούμερανγκ καθώς η αντιπολίτευση δείχνει να αρπάζει την ευκαιρία για να εκφράσει τη διαμαρτυρία της κατά του πρωθυπουργού. Με τη σειρά του ο Ρέντσι, προφανώς και λόγω των δημοσκοπήσεων για το δημοψήφισμα και για την δική του πτωτικά κινούμενη δημοτικότητα, έχει αρχίσει να υπαναχωρεί από τη θέση που είχε εκφράσει αρχικά ότι θα παραιτηθεί αν δεν περάσουν οι μεταρρυθμίσεις.

Ο Νίξον σημειώνει και μια άλλη παράμετρο που σπρώχνει πολιτικούς προς το «Οχι». Αν και συμφωνούν  ότι το σύστημα χρειάζεται αναθεώρηση, λόγω του τάιμινγκ των αλλαγών και του εύρους τους κρίνουν ότι δεν είναι και η καταλληλότερη στιγμή να γίνει αυτό.

Αλλοι βλέπουν τον κίνδυνο στο λαϊκιστικό κίνημα του Μπέπε Γκρίλο, τα Πέντε Αστέρια, το οποίο διεκδικεί με αξιώσεις την πρωτιά και την κυβέρνηση αν γίνονταν αύριο βουλευτικές εκλογές. Κατ΄ιδίαν, ακόμα και μπερλουσκονικοί πολιτικοί θα ήθελαν να δουν τον Ρέντσι πρωθυπουργό ακόμα και μετά από μια δημοψηφισματική ήττα.

Εδώ ο Σάιμον Νίξον διαβλέπει δύο κινδύνους. Ενας είναι όντως να αποχωρήσει ο Ρέντσι από την πρωθυπουργία μετά την ήττα, απόφαση που θα φέρει πολιτική αστάθεια, την περίοδο που δεν τη χρειάζεται η χώρα. Δεύτερος, ο κίνδυνος να φανεί ότι οι πολιτικές ελίτ τρόπον τινά συνεργάζονται  για να κρατήσουν τα αντισυστημικά κινήματα μακρά από την εξουσία, άρα και πάλι μια περίοδο αστάθειας και ρίσκου από τις αγορές.

Σε κάθε περίπτωση, οι επόμενοι μήνες για την Ιταλία μπορεί να αποδειχτούν πολιτικά εκρηκτικοί με τον Ρέντσι να καλείται να σηκώσει το βάρος ενός στοιχήματος που ίσως αποδεχτεί πολύ βαρύ για τους ώμους του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News