Πρώτα εκείνος, ο Βλαντίμιρ Πούτιν, κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στον Λάιονελ Μπάρμπερ, διευθυντή των Financial Times και στον Χένρι Φόι, ανταποκριτή της λονδρέζικης εφημερίδας στη Μόσχα, χαρακτηρίζει τον φιλελευθερισμό «ξεπερασμένο». Στη συνέχεια, όμως, η συντακτική ομάδα των FΤ, σε κεντρικό άρθρο της, αποπειράται να εξηγήσει στον αυταρχικό πρόεδρο της Ρωσίας πως ο δυτικός φιλελευθερισμός είναι κάθε άλλο παρά ξεπερασμένος και συγχρόνως προασπίζεται τις δυτικές αξίες, εξηγώντας με ξεκάθαρο τρόπο τι πρέπει να γίνει ώστε να μην δικαιωθεί τελικά ο ρώσος ηγέτης και οι πολλοί, ομολογουμένως, οπαδοί του.

Εν τω μεταξύ η εφημερίδα – σύμβολο του πεφωτισμένου καπιταλισμού βάζει στη θέση του τον Βλαντίμιρ Πούτιν υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων πως «η νικητήρια ιαχή του είναι κενή περιεχομένου. Η φιλελεύθερη δημοκρατία της αγοράς εξακολουθεί να αποτελεί την οργανωτική αρχή στα περισσότερα κράτη (εξαιρέσει των πετρελαιοπαραγωγών χωρών) με τα υψηλότερα πρότυπα διαβίωσης»· «Δεν απειλείται στο σύνολό του ο φιλελευθερισμός. Η ανωτερότητα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και της ελεύθερης αγοράς όσον αφορά τη δημιουργία πλούτου πλέον δεν αμφισβητείται. Απειλούνται τα ανοιχτά σύνορα και αξίες όπως η κοινωνική ανοχή, τα ατομικά δικαιώματα, η δημοκρατία και το κράτος δικαίου»· «Οι πρόσφατες επιδόσεις του Πούτιν είναι μέτριες. Η μέση ετήσια ανάπτυξη από τότε που επέστρεψε στο Κρεμλίνο είναι ένα ισχνό 1,1%. Το πραγματικό εισόδημα των οικογενειών μειώνονται εδώ και μια πενταετία».

Ανεξάρτητα, ωστόσο, από τις απόψεις του Βλαντίμιρ Πούτιν, το ουσιαστικό πρόβλημα έγκειται στο γεγονός πως τις απόψεις αυτές τις συμμερίζονται πολιτικοί κάθε άλλο παρά ασήμαντοι όπως ο Ματέο Σαλβίνι, ο Βίκτορ Ορμπαν, η Μαρίν Λεπέν και, κυρίως, ο Ντόναλντ Τραμπ. Σε όλους αυτούς ο σύγχρονος τσάρος της Ρωσίας κλείνει το μάτι για πλήθος θεμάτων, είτε πρόκειται για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες είτε για τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων. Αναμφίβολα  οι επιτυχίες των ομοϊδεατών του Πούτιν στη Δύση δεν είναι τυχαίες, αλλά οφείλονται κυρίως στην απογοήτευση που επέφερε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, στη διάχυτη αίσθηση ότι «πολλοί έχασαν από την παγκοσμιοποίηση και τη μετανάστευση».

Πρέπει, οπότε, «οι κυβερνήσεις των δυτικών χωρών να κάνουν ό,τι χρειάζεται ώστε οι εύποροι και οι πολυεθνικές να φορολογηθούν σωστά. Πρέπει να επενδύσουν σε υπηρεσίες και υποδομές και να εξοικειώσουν το εργατικό δυναμικό με τον κόσμο των ρομπότ και της τεχνητής νοημοσύνης. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν πως είναι απείρως ισχυρότερες εάν θεμελιώνουν την κυριότητά τους σε θεσμούς που βασίζονται σε κανόνες και αξίες». Να τι αντιτάσσουν οι Financial Times στον Βλαντίμιρ Πούτιν.

«Όποιος υποστηρίζει πως η φιλελεύθερη δημοκρατία είναι απαρχαιωμένη, υποστηρίζει επίσης πως οι ατομικές ελευθερίες είναι απαρχαιωμένες, το κράτος δικαίου είναι απαρχαιωμένο και τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι απαρχαιωμένα», υποστήριξε από την πλευρά του ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, σχολιάζοντας τα λεγόμενα του ρώσου προέδρου.

Οσον αφορά τον φιλελευθερισμό αυτόν καθαυτόν, μιλώντας στην ιταλική La Repubblica ο Γιάσα Μουνκ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και συγγραφέας του «Λαός εναντίον δημοκρατίας: Γιατί κινδυνεύει η ελευθερία μας και πώς να τη σώσουμε», υποστηρίζει πως «πρέπει να προασπιζόμαστε με σθένος τον φιλελευθερισμό όσον αφορά τις ατομικές ελευθερίες και την επιλογή του συστήματος διακυβέρνησης. Υπάρχει, όμως, μια μάχη που πρέπει να δώσουμε κατά του λανθασμένου καπιταλισμού που φέρει τη μάσκα του οικονομικού φιλελευθερισμού ο οποίος επιφέρει ανισότητες και αδικίες».

Σύμφωνα με τον γερμανό πολιτειολόγο με ειδίκευση στην κρίση των φιλελεύθερων κοινωνιών και την άνοδο του λαϊκισμού, «είναι λάθος να ενοχοποιούμε όποιον ψήφισε τον Τραμπ ή να δηλώνουμε πως είναι φασίστας όποιος ψήφισε τον Σαλβίνι». Αυτό, ωστόσο, δεν αλλάζει το γεγονός πως «με τα λεγόμενά του ο ρώσος πρόεδρος μπορεί να αναδειχθεί σε ηγέτη μιας σωβινιστικής διεθνούς».

Το ουσιαστικό πρόβλημα δεν είναι ότι χαρακτηρίζει ο Πούτιν ξεπερασμένο τον φιλελευθερισμό αλλά το ότι ο όρος έχει πολλές σημασίες. «Εάν μιλάμε για τον οικονομικό φιλελευθερισμό, υπάρχουν σημαντικοί λόγοι για να επικρίνουμε τις υπερβολές και να υποστηρίζουμε πως πρέπει να τον μεταλλάξουμε. Ειδικά κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια ο καπιταλισμός στη Δύση ενέτεινε τις ανισότητες. Πρόκειται περί ενός λανθασμένου καπιταλισμού και είναι θεμιτό να τον κατακρίνουμε», ανέφερε ο Μουνκ, υπογραμμίζοντας, όμως, πως «υπάρχουν πολλά μη δημοκρατικά καπιταλιστικά συστήματα αλλά καμία μη καπιταλιστική δημοκρατία».

Πιστεύει πως «πρέπει να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Αυτό που αντιμετωπίζουμε εδώ και δύο δεκαετίες είναι ένας λανθασμένος καπιταλισμός, στο πλαίσιο του οποίου οι πλούσιοι και οι μεγαλοεπιχειρηματίες δεν υπόκεινται στους ίδιους κανόνες με όλους τους άλλους. Εγώ και εσείς πληρώνουμε φόρους, η Amazon και η Google δεν πληρώνουν. Οι πλούσιοι μπορούν νομίμως να κρύψουν τα χρήματά τους σε φορολογικούς παραδείσους, οι κοινοί άνθρωποι δεν το κάνουν. Πρέπει να καταπολεμήσουμε αυτά τα στοιχεία του καπιταλιστικού συστήματος. Η οικονομική ανάπτυξη είναι απαραίτητη, αλλά πρέπει να ωφελούνται όλοι. Το ζήτημα δεν είναι εάν είμαστε υπέρ ή κατά του καπιταλισμού. Πρέπει να καταστραφεί ο λανθασμένος καπιταλισμός», συνεχίζει.

Σχολιάζοντας στη συνέχεια την υπεράσπιση του εθνικισμού από τον ρώσο πρόεδρο, ο 37χρονος ακαδημαϊκός αποκάλυψε πρώτα: «στα 18 μου χρόνια πίστευα στην ουτοπία ενός κόσμου δίχως εθνικισμούς εντός του οποίου χαρακτηριζόμαστε ως άτομα, όχι ως ομάδες. Αλλά άλλαξα γνώμη».

Το ότι ο εθνικισμός είναι εξαιρετικά επικίνδυνος είναι αναμφίβολο και απόδειξη αποτελεί η ιστορία του 20ου αιώνα. Αλλά υπάρχει. Καλώς ή κακώς. Ομως στον αυταρχικό και επιθετικό εθνικισμό του Πούτιν και των πολλών, πλέον, ομοϊδεατών του ο Μουνκ αντιπαραθέτει τον «θετικό εθνικισμό» για τον οποίο κάνει λόγο στο βιβλίο του «Ο Λαός κατά της Δημοκρατίας». «Ο εθνικισμός είναι σαν ένα ημιάγριο θηρίο που μπορεί να προκαλέσει τεράστιες ζημιές. Η καλύτερη επιλογή είναι να δαμάσουμε το θηρίο, να το εξημερώσουμε. Είναι σωστό να αισθάνεστε περήφανος που είστε Ιταλός. Αλλά περήφανοι πρέπει να αισθάνονται και οι άθεοι Ιταλοί, όχι μόνον οι χριστιανοί, και οι μελαμψοί Ιταλοί όχι μόνον οι λευκοί, και οι ομοφυλόφιλοι όχι μόνον οι ετεροφυλόφιλοι», εξήγησε στον ιταλό δημοσιογράφο.

Ο Μουνκ δεν θεωρεί πως η πλειονότητα των Ιταλών τάσσεται πραγματικά υπέρ του Σαλβίνι και των Αμερικανών υπέρ του Τραμπ. «Δεν πιστεύω πως οι περισσότεροι Αμερικανοί, βλέποντας γονείς να αποχωρίζονται τα παιδιά τους στα σύνορα με το Μεξικό, σκέφτονται “αυτό θέλω από τη χώρα μου”. Οι δυνάμεις που αντιτίθενται στον Τραμπ πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη όσους τον ψήφισαν, παρουσιάζοντας μια περιεκτική πρόταση που θα αφορά και τα παιδιά που πεθαίνουν στα σύνορα και τους ανθρώπους που τρέμουν τις συνέπειες της μετανάστευσης», ανέφερε, σημειώνοντας ότι πρότυπο κατέληξε να αποτελεί η στρατηγική που εφάρμοσε στην Τουρκία ο Εκρέμ Ιμάμογλου, ο νέος δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος «εναντιώθηκε στον αυταρχισμό του Ερντογάν, σεβόμενος, συγχρόνως, τους θρησκευόμενους».

Ερωτώμενος για την παγκοσμιοποίηση, την κύρια αιτία της παρακμής της Δύσης σύμφωνα με πολλούς, ο Μουνκ δήλωσε πως «είναι σωστό να τερματιστεί η κυριαρχία της Δύσης, εάν αυτό σημαίνει πως δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι σε άλλα μέρη του κόσμου που δεν είχανε να φάνε, μπορούν τώρα να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή. Η παγκοσμιοποίηση αφορά ολόκληρη την ανθρωπότητα. Εύχομαι, όμως, παράλληλα με την οικονομική ανάπτυξη, να επέλθει και η ανάπτυξη της φιλελεύθερης δημοκρατίας και στον υπόλοιπο κόσμο».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News