«Ιστορική μέρα», εξακολουθούν να επισημαίνουν στο Στρασβούργο, και δεν έχουν άδικο, δεδομένου ότι πρόκειται για το πρώτο, παγκοσμίως, κανονιστικό πλαίσιο όσον αφορά τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ), το οποίο εκτιμάται πως θα καταστεί παγκόσμιο σημείο αναφοράς. Η ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε την Τετάρτη 13 Μαρτίου στο Στρασβούργο το σχετικό νομοσχέδιο με 523 ψήφους υπέρ, 46 κατά και 49 αποχές. 

«Η Ευρωπαϊκή Ενωση επιβεβαιώνεται ως πρότυπο για τη ρύθμιση της ψηφιακής οικονομίας, μετά την εισαγωγή του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (ΓΚΠΔ), του Νόμου για τις Ψηφιακές Αγορές και του Νόμου για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες», γράφει στην ανταπόκρισή της από τις Βρυξέλλες η Φραντσέσκα Μπάσο της Corriere della Sera.

«Ρυθμίζουμε όσο το δυνατόν λιγότερα, αλλά όσα χρειάζεται!», σχολίασε ο γάλλος επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν. «Καταφέραμε να θέσουμε τους ανθρώπους και τις ευρωπαϊκές αξίες στον πυρήνα της ανάπτυξης της ΤΝ», υπογράμμισε ο ιταλός Μπράντο Μπενιφέι, συνεισηγητής της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου για την ΤΝ (EU Artificial Intelligence Act), ενώ ο ρουμάνος Ντράγκος Τουντοράτσε, μέλος της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, υπογράμμισε ότι η ΕΕ «συνέδεσε για πάντα την έννοια της ΤΝ με τις θεμελιώδεις αξίες που αποτελούν τη βάση των κοινωνιών μας». 

Οπως αναφέρει η ιταλίδα δημοσιογράφος στην ανταπόκρισή της, η προσωρινή συμφωνία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επιτεύχθηκε την 9η Δεκεμβρίου ύστερα από 38 ώρες διαπραγματεύσεων, κατά τις οποίες οι συνομιλίες όσον αφορά τη χρήση της ΤΝ για αστυνομικούς σκοπούς ήταν οι πιο έντονες.

Σε πρακτικό επίπεδο, σε όσους αναπτύσσουν συστήματα και προσφέρουν υπηρεσίες ΤΝ υποδεικνύονται, πλέον, σαφείς όροι και υποχρεώσεις σχετικά με συγκεκριμένες χρήσεις, με βάση τους πιθανούς κινδύνους και την έκταση των επιπτώσεων. 

Ο ευρωπαϊκός κανονισμός θέτει επίσης όρια, περιορίζοντας τη χρήση βιομετρικών συστημάτων ταυτοποίησης από τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου και εισάγει κανόνες για την καταπολέμηση της χειραγώγησης και της εκμετάλλευσης των χρηστών. 

Για παράδειγμα, οι φωτογραφίες, τα βίντεο και τα ηχητικά ντοκουμέντα που παράγονται από συστήματα ΤΝ, καθώς επίσης και τα πάσης φύσεως «πειραγμένα» περιεχόμενα (τα λεγόμενα «deepfakes») θα πρέπει να φέρουν σαφή σχετική σήμανση, ενώ υπάρχουν και διατάξεις αναφορικά με τη χρήση της ΤΝ σε σχέση με τις δημοκρατικές διαδικασίες. Επιπλέον, οι χρήστες θα έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν παράπονα και να λάβουν σχετικές εξηγήσεις.

Η πράξη νομοθετικού περιεχομένου πρέπει ακόμη να εξεταστεί από νομικούς, ενώ στη συνέχεια θα πρέπει να υιοθετηθεί οριστικά κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου. Εκκρεμεί, επίσης, η επίσημη έγκρισή του από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Θα τεθεί σε ισχύ είκοσι ημέρες μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα αρχίσει να εφαρμόζεται δύο χρόνια αργότερα, με ορισμένες εξαιρέσεις.

Ο επίτροπος Μπρετόν εξήγησε ότι «καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας» των διαπραγματεύσεων τα θεσμικά όργανα της ΕΕ «αντιστέκονταν σε συγκεκριμένα συμφέροντα και λόμπι που ζητούσαν να εξαιρεθούν μεγάλα μοντέλα ΤΝ από τον κανονισμό. Το αποτέλεσμα είναι ένας ισορροπημένος, βασισμένος σε κινδύνους και στραμμένος προς το μέλλον, κανονισμός». 

Πλέον καθίσταται «θεμελιώδης» –όπως υπογράμμισε ο Μπράντο Μπενιφέι– «η εφαρμογή καθώς και η εθελοντική συμμόρφωση εταιρειών και θεσμών, που θα πρέπει να εφαρμόσουν σταδιακά τον νόμο (…) Υπάρχει ένας οδικός χάρτης όσον αφορά τις υποχρεώσεις. Θα αρχίσουμε με τις απαγορεύσεις, κάτι που είναι πολύ σημαντικό για εμάς, γιατί θέλουμε να καταστήσουμε σαφές ότι ορισμένα πράγματα δεν θα επιτρέπονται στην Ευρώπη. Οι απαγορεύσεις θα τεθούν σε ισχύ μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, μετά θα ακολουθήσουν και τα υπόλοιπα», εξήγησε ο ιταλός συνεισηγητής του ιστορικού νομοσχεδίου.

Σε γενικές γραμμές απαγορεύονται όλες οι εφαρμογές που θεωρούνται επικίνδυνες για τους πολίτες, όπως τα βιομετρικά συστήματα κατηγοριοποίησης που χρησιμοποιούν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, όπως οι θρησκευτικές πεποιθήσεις και ο πολιτικός ή σεξουαλικός προσανατολισμός, και τα προγράμματα εξαγωγής εικόνων προσώπων από το Διαδίκτυο ή από κλειστά συστήματα τηλεόρασης (CCTV) για τη δημιουργία βάσεων δεδομένων αναγνώρισης προσώπου.

Τα συστήματα αναγνώρισης συναισθημάτων στο χώρο εργασίας και στα σχολεία και οι πρακτικές προληπτικής αστυνόμευσης θα απαγορεύονται επίσης. Ωστόσο, οι Αρχές επιβολής του νόμου θα μπορούν να καταφεύγουν στη βιομετρική αναγνώριση εξ αποστάσεως σε πραγματικό χρόνο για τον εντοπισμό ενός αγνοουμένου ή την αποτροπή μιας τρομοκρατικής επίθεσης.