Μέσω της έκθεσης, με τίτλο «Εσύ τι θα έπαιρνες μαζί σου; Ξεριζωμός/borders» με θέμα τις μετακινήσεις των πληθυσμών που διαμόρφωσαν την ταυτότητα της Θεσσαλονίκης στον 20^ο αιώνα, η Μαρία Μπελιβάνη συνθέτει με τρυφερότητα και ειλικρίνεια το δικό της αφήγημα για τον ξεριζωμό.

Η Θεσσαλονίκη ζει, αναπτύσσεται, αλλάζει μέσα από μια ιδιότυπη οικουμενικότητα που προσδιορίζεται από τους πρόσφυγες και τις μετακινήσεις πληθυσμών. Διατηρεί την αστική της ταυτότητα μέσα στους αιώνες ενσωματώνοντας στη συλλογική της ζωή τους «ξένους». «”Ουδείς άπολις” -κανείς χωρίς πατρίδα- όσον υπάρχει η των Θεσσαλονικέων πόλις: ο αρτιότερος ορισμός του αστικού φαινομένου, όταν αυτό αξίζει να λέγεται “πόλις”», γράφει ο διευθυντής του Λαογραφικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, Ζήσης Σκαμπάλης, τονίζοντας ότι η πόλη των 158.000 κατοίκων σε 900 εκτάρια αστικής γης το 1913, αγγίζει σήμερα τους  800.000 κατοίκους σε 6.200 εκτάρια φιλόξενης αστικής γης. Και στο ενδιάμεσο, έχουν περάσει παγκόσμιες και τοπικές συρράξεις, η καταστροφική πυρκαγιά του 1917, η εγκατάσταση 117.000 προσφύγων, η τραγική απώλεια των Εβραίων συμπολιτών μας στο Ολοκαύτωμα και τρία μεταπολεμικά κύματα αστυφιλίας».

Μου έκανε μεγάλη εντύπωση το ότι πολλοί πρόσφυγες παίρνουν μαζί τους, φεύγοντας από τον τόπο τους, τα κλειδιά του σπιτιού τους. Κλειδιά βαριά, σιδερένια, δυσανάλογα μεγάλα σε σχέση με αυτά που μπορούν να κουβαλήσουν στη διάρκεια μιας μαρτυρικής διαδρομής με τα πόδια

Η έκθεση αναφέρεται στη δραματική μετακίνηση και τον ξεριζωμό των ανθρώπων που διαμόρφωσαν την ταυτότητα και τη φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης κατά τον 20^ο αιώνα: στους Μικρασιάτες, Πόντιους και Αρμένιους που έφτασαν στην πόλη πρόσφυγες, στον μουσουλμανικό πληθυσμό που αποχώρησε κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών μετά το 1922 και στους Εβραίους που εκτοπίστηκαν και θανατώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα το 1943.

Η καλλιτέχνιδα συνθέτει προσωπογραφίες από ακουαρέλα –κυρίως γυναικείες, αλλά η ρευστότητα της ακουαρέλας μπορεί να τις μετατρέψει σε αυτό που το μάτι του θεατή βλέπει. Δημιουργεί γλυπτά από γύψο, χρησιμοποιεί κείμενα στα ποντιακά, τα αρμένικα, θυμίζει χάρτες, κουβέντες, φέρνει μνήμες και ζητά από τον επισκέπτη να σκεφτεί: «Εσύ τι θα έπαιρνες μαζί σου εάν έπρεπε να φύγεις βιαστικά από τον τόπο διαμονής σου χωρίς να ξέρεις εάν θα επιστρέψεις;»

Η έκθεση διοργανώνεται στο Λαογραφικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της Περιοδικής Έκθεσης «Θεσσαλονίκη, πόλις εύξεινος – πολύξενος». Από παλαιότερη διοργάνωση στον ίδιο χώρο, άλλωστε, εμπνεύστηκε η Μαρία Μπελιβάνη το θέμα της. «Μου έκανε μεγάλη εντύπωση το ότι πολλοί πρόσφυγες παίρνουν μαζί τους, φεύγοντας από τον τόπο τους, τα κλειδιά του σπιτιού τους. Κλειδιά βαριά, σιδερένια, δυσανάλογα μεγάλα σε σχέση με αυτά που μπορούν να κουβαλήσουν στη διάρκεια μιας μαρτυρικής διαδρομής με τα πόδια. Βρήκα μαρτυρίες παιδιών που δεν άντεχαν να κουβαλούν παπλώματα και τα άφηναν στο δρόμο. Έτσι σκέφτηκα εάν έφευγα εγώ, τι θα έπαιρνα μαζί; Εσύ τι θα έπαιρνες;»

Για τη δουλειά της αντλεί στοιχεία από πολλές ιστορικές πηγές, κυρίως από το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού.

 

* Η Μαρία Μπελιβάνη έχει σπουδάσει  ιατρική (ΑΠΘ), θέατρο (ΚΘΒΕ), και παρακολουθεί σεμινάρια οπτικού πολιτισμού και εικαστικών στο Les Yper Yper (Θεσσαλονίκη). Έχει συγγράψει το θεατρικό έργο «Μίλαν-Κούντερα 1-0», το βιβλίο για τον ελληνικό πολιτισμό «The Way to Greece» (εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα ), και έχει συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις ζωγραφικής, θεατρικές παραστάσεις, κινηματογραφικές ταινίες και  τηλεοπτικές σειρές. Σήμερα εργάζεται  ιδιωτικά ως γιατρός, με ειδικότητα στο βελονισμό και στην ομοιοπαθητική, ενώ συμμετέχει και ως επιστημονικός συνεργάτης στην Πανεπιστημιακή κλινική της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. Παράλληλα συμμετέχει στο project  unlearning του Artecitya. H έκθεση « Εσύ τι θα έπαιρνες μαζί σου;/ Ξεριζωμός –Borders » είναι η πρώτη της ατομική .

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News