Στις 22.4.15 παρουσίασα στον ροταριανό όμιλο του Βερολίνου ιστορικά στοιχεία περί του κατοχικού δανείου και την απορρέουσα οφειλή της Γερμανίας. Η τοποθέτησή μου επικεντρώθηκε αποκλειστικά στο δάνειο αυτό χωρίς να αναμειγνύω πολεμικές επανορθώσεις. Από διαπραγματευτικής άποψης, αυτή είναι κατά τη γνώμη μου η βέλτιστη στρατηγική. Και όχι μια συνολική απαίτηση συμπεριλαμβανομένων των επανορθώσεων, την οποία ανέφερε ο κύριος Μάρδας, ύψους περίπου 300 δισεκατομυρίων ευρώ. Δεν θα μεταφράσω εδώ ολόκληρο το κείμενό μου, έχει αναρτηθεί στα γερμανικά στο διαδίκτυο και κυκλοφόρησε ήδη ευρέως στη Γερμανία. (Das griechische Kriegsdarlehen an Deutschland, Nicolas Sokianos, Rotary 1940). Θα αναφέρω όμως μερικά βασικά στοιχεία που είναι άγνωστα στο κοινό και εμπεριέχουν και μερικές νομικές παγίδες.

Μετά την επέλαση των Γερμανών, άριστα εξοπλισμένων και εφοδιασμένων, που αναγκάσθηκαν να συνδράμουν τον προσωπικό φίλο του Χίτλερ, τον Μουσσολίνι, ο οποίος έπαθε πανωλεθρία, άλλαξε το πολεμικό επιχειρησιακό σχέδιο των Γερμανών. Ο Μουσολίνι δεν είχε ενημερώσει για την επίθεση εναντίον της Ελλάδας τον Αδόλφο Χίτλερ, είναι δε ιστορικώς καταγεγραμμένο ότι ο Χιτλερ δεν θα ήταν σύμφωνος, διότι το στρατηγείο του είχε ως επόμενο στόχο τη Σοβιετική ´Ενωση με το σχέδιο Βαρβαρόσα. Οι γερμανικές δυνάμεις που δεσμεύτηκαν αναγκαστικά στην Ελλάδα και καθυστέρησαν, με ακόμα πιο μεγάλες μάλιστα απώλειες στην Κρήτη, χάλασαν κατ' ομολογία του ίδιου του Χιτλερ τον χρονικό του προγραμματισμό. Αλλά για να συντηρηθούν οι δυνάμεις της κατοχής χρειάζονταν χρήματα, τα οποία τραβήχτηκαν αναγκαστικά από την Τράπεζα της Ελλάδος, οδηγώντας στην πείνα και τον δραματικό πληθωρισμό. Αυτή η πράξη συνάδει με το νομικό πλαίσιο πολεμικού δικαίου, όπως καταγράφηκε και ισχύει στη Χάγη. Είναι δηλαδή νόμιμη, όσο και αν μας φαίνεται ανήθικο.

Εδώ βρίσκεται σήμερα και η πρώτη γραμμή απόκρουσης των ελληνικών απαιτήσεων περί επιστροφής του δανείου από τους Γερμανούς, οι οποίοι αναφέρονται στη συνθήκη αυτή της Χάγης. Αλλά κάνουν λάθος. Διότι ο εντεταλμένος του Χίτλερ για την Ελλάδα υπολόγισε το απαιτούμενο ποσό για τη συντήρηση των δυνάμεων κατοχής σε 25 εκατομύρια μάρκα του Ράιχ, μηνιαίως. Το ποσό αυτό όμως ξεπεράστηκε έως και στο δεκαπλάσιο τον μήνα, διότι η Ελλάδα αποτέλεσε τον τροφοδότη σε υλικό, τρόφιμα, βιομηχανικά είδη και σε χρήματα για τα γερμανικά στρατεύματα που επιχειρούσαν σε ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσσογείου ακόμα και προς ανατολάς. Η προκύψασα άθλια οικονομική κατάσταση ανησύχησε την ηγεσία της Γερμανίας, διοτι έβλαπτε το όραμα του Αδόλφου Χίτλερ, που για το χιλιετές του Ράιχ είχε προβλέψει ρόλο για χώρες σαν την Ελλάδα, που θα είναι μεν υποταγμένες αλλά θα αποδίδουν και θα λειτουργούν! Δεν θα ειναι εξαθλιωμένες και ταγμένες στους άσπονδους εχθρούς της Γερμανίας.

Η ειρωνεία της ιστορίας το έφερε, ο Μεταξάς, που είχε ως δικτάτορας με φιλογερμανικές τοποθετήσεις προσπαθήσει να κρατήσει την Ελλάδα ουδέτερη, να μπει στο πόλεμο με το ΟΧΙ στους Ιταλούς επιδρομείς… Μετά τις έντονες διαμαρτυρίες της κυβέρνησης Τσολάκογλου, και μάλιστα υπό την απειλή της παραίτησής της, βρέθηκε μια λύση. Υπεγράφη το 1941 μια δανειακή σύμβαση μεταξύ των εκπροσώπων του Τρίτου  Ράιχ, της Γερμανίας, και της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία αναγνώριζε ως δάνειο ποσά άνω των 25 εκατομυρίων μάρκων μηνιαίως. Η δανειακή σύμβαση προέβλεπε επιστροφή άνευ τόκων και αναπροσαρμόσθηκε σε σημαντικές λεπτομέρειες τρεις φορές. Σαφώς, ο Γερμανός εντεταλμένος στην Ελλαδα έπρεπε να καταγράφει ακριβέστατα τα ποσά που διακινήθηκαν, καθώς και τα ποσά που επιστράφηκαν στην Τράπεζα της Ελλάδος. Αυτό, δε, είναι ενα πολύ βασικό στοιχείο, που ενισχύει και την υφή της δανειακής σύμβασης από νομικής πλευράς. Δυστυχώς, δεν επεστράφη παρά μόνο ένα μικρό μέρος αυτού του δανείου. Ο οικονομικός ελεγκτής του ειδικού εντεταλμένου της Γερμανίας για την Ελλαδα κατέγραψε επακριβώς, 26 ημέρες πριν τη λήξη του πολέμου, το χρέος της Γερμανίας απέναντι στην Ελλάδα: 476 εκατομμύρια μάρκα. Τα οποία ανατοκίζονται συμβατικά, διότι η Γερμανία σταμάτησε την εξυπηρέτηση και την επιστροφή των χρεωστούμενων.

Η γερμανική λοιπόν επιμέλεια έδωσε τα στοιχεία, τα οποία μαζί με αυτά της Τράπεζας της Ελλάδος, μελέτησε και αξιολόγησε η επιτροπή για το κατοχικό αναγκαστικό δάνειο, κατ' εντολή του πρωθυπουργού Λουκά Παπαδήμου, το 2012. Δεν αμφισβητούνται! Το ποσό που μας χρωστά η Γερμανία ανέρχεται σύμφωνα με την έκθεση της ελληνικής επιτροπής σε 12,8 δισεκατομμύρια δολάρια, ή σε 11 δισεκατομμύρια ευρώ τον Δεκέμβριο 2014. Η έκθεση αυτή, περίπου διακόσιες σελίδες, είναι στα χέρια μελών του γερμανικού κοινοβουλίου και σε γερμανικά ΜΜΕ, όπως το περιοδικό der Spiegel, το οποίο αναφέρθηκε ήδη σχετικά.

Το νομικό πλαίσιο της ηττημένης Γερμανίας περιπλέκει το δάνειο αυτό. Μετά τη διάλυση της Γερμανίας του καγγελαρίου Χίτλερ, ο οποίος ας σημειωθεί ανήλθε με εκλογές και νόμιμα στην εξουσία, είχαμε δύο Γερμανίες, την Ομοσπονδιακή (BRD) και τη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας (DDR). Και οι δύο είχαν αναγνωρισθεί νομικώς, αν και υπήρχαν ιδιαιτερότητες. Σε ελληνικές υπενθυμίσεις του κατοχικού δανείου, είχε αναφερθεί ότι μετά την ένωση των γερμανικών ενοτήτων θα είναι δυνατή η όποια διευθέτηση. Η ένωση έγινε το 1990, μεγάλο κατόρθωμα και ευτύχημα για τη Γερμανία. Το γερμανικό κράτος πλήρωσε στη Ρωσία ένα σχετικά μικρό ποσό, το οποίο όμως το είχαν πολλή μεγάλη ανάγκη τότε οι Ρώσοι, υπό τον πρόεδρο Γιέλτσιν. Γερμανική ένωση σε τιμή… ευκαιρίας.

Ο τότε καγγελάριος Χέλμουτ Κολ απέφυγε πολύ έξυπνα μια συνθήκη ειρήνης, η οποία θα ξύπναγε διεκδικήσεις για χοντρές επανορθώσεις από διάφορα κράτη, και απά την Ελλάδα. Αντ' αυτού κατασκευάστηκε νομικώς η συνθήκη 2 συν 4, δηλαδη οι δύο Γερμανίες συμφώνησαν με τις κυρίαρχες δυνάμεις των νικητών για τη νομική οντότητα της νέας Γερμανίας και για τα σύνορα! Αυτή η μανούβρα έγινε με μεγάλη πονηριά και μαεστρία, να σημειωθεί δε ότι προηγήθηκε η προσχώρηση της Λαϊκής Δημοκρατίας στην Ομοσπονδιακή Γερμανία.

Τότε, αναφέρουν σήμερα μερικοί Γερμανοί, έπρεπε να είχει αντιδράσει η Ελλάδα. Το 1990. Δεν αντέδρασε και, αν και δεν έχει υπογραφεί σύμφωνο ειρήνης μεταξύ των δύο κρατών, στην ουσία η Ελλάδα βρίσκεται σε καθεστώς ειρήνης με τη Γερμανία. Αυτο ανέφερε ο επί πολλά χρόνια πρέσβης στην Ελλάδα, von Bredow, ο οποίος έλαβε τον λόγο μετά τη δική μου παρουσίαση του θέματος. Εκτός αυτού αναφέρθηκε και στη συνθήκη του Λονδίνου, που και εκεί είχε θεωρηθεί κατά τη γνώμη του το θέμα λήξαν. Δεν παρέλειψε να σημειώσει ότι δεν ήταν μόνο η Γερμανία κατοχική δύναμη αλλά και η Ιταλία και η Βουλγαρία, στις οποίες αναλογεί κομμάτι του δανείου. Αδιαμφισβήτητα όμως η Γερμανία ήταν ο ηγεμόνας και οδηγός. Επίσης, σημείωσε παρεμβαίνοντας, η Γερμανία στήριξε τη δραχμή με χρυσό κατά την κατοχή για να μην καταρρεύσει. Αυτό ειναι σωστό, πλην όμως ένα μέρος αυτού του χρυσού προήλθε από Έλληνες εβραίους κατά το τότε πάγιο και δοκιμασμένο γερμανικό σύστημα. Δηλαδή, δήμευση των περιουσιών τους και εξόντωση στα στρατόπεδα συγκεντρώσεων.

Ο πρώην Γερμανός πρέσβης παρουσίασε και ένα φοβερό στοιχείο, το οποίο πρώτη φορά το άκουσα. Η Ελλάδα, είπε, ήταν μέλος της ομάδας του νίκησε τη Γερμανία και επικράτησε. Τότε, μετά τον πόλεμο, οι νικητές είχαν τη δυνατότητα να έλθουν και να ξηλώσουν ό,τι ήθελαν από βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Πράγματι, είπε, μια ελληνική υπηρεσία ξεκίνησε να ξεμοντάρει μια εγκατάσταση, αλλά δεν κατάφεραν να τη φορτώσουν στο λιμάνι του Αμβούργου. Άλλοι ήταν περισσότερο αποτελεσματικοί… (εννοούσε τους Ρώσους). Δηλαδή, ας ήσασταν τότε πιο οργανωμένοι, τώρα είναι αργά. Ο Ανδρέας Παπανδρέου απέτυχε, κατά το περιοδικό der Spiegel, να θέσει σωστά το θέμα του κατοχικού δανείου, το άφησε στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, τον επίτιμο πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας. Αυτός, κατά τον Γερμανό πρέσβη, δεν έκανε τίποτε, διότι θεωρούσε άστοχο να επιτεθεί στη φίλη χώρα, τη Γερμανία.

Και άλλες παρεμβάσεις μετά την ομιλία μου έγιναν, μερικές με αναφορά στην ελληνική διαφθορά και το χρηματισμό καθώς και την φοροδιαφυγή. Με το σκεπτικό ότι δεν σώζεται έτσι η κατάστασή σας… δηλαδή με την επιστροφή του κατοχικού δανείου. Δεν πρέπει όμως να παραλείψω, ότι μερικοί Γερμανοι με ευχαρίστησαν για τα στοιχεία που αγνοούσαν μέχρι τώρα, ένας δε Γερμανός αντιστασιακός, κυνηγημένος και απο τους Ναζί και από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, γεννηθείς το 1926, που διάβασε το άρθρο μου, μου ζήτησε την άδεια να το χρησιμοποιήσει σε δικές του παρουσιάσεις.

Η γερμανική Αριστερά, die Linke, και ο βουλευτής των Πράσινων, Γιούργκεν Τριτίν, μέλος της ομάδας κοινοβουλευτικών εξωτερικής γερμανικής πολιτικής, έχουν ήδη τοποθετηθεί θετικά επί του θέματος. Στις 2.5.15 δημοσιεύθηκε μια νέα θέση του Γερμανού ΠτΔ, κυρίου Γκαουκ, ότι η Γερμανία πρέπει να αναγνωρίσει και να αναλάβει ευθύνες που της αναλογούν σχετικά με το θέμα των ελληνικών επανορθώσεων. Πρόκειται για μια διαφορετική τοποθέτηση από αυτήν που είχε διατυπώσει κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα.

Κλείνω με την σημείωση ότι τα από την Γερμανία -από το 1961 και μετά- καταβληθέντα 115 εκατομμύρια μάρκα στην Ελλαδα δεν αφορούν το κατοχικό δάνειο. Η δε ουσιαστική και σαφώς σημαντική συνδρομή της Γερμανίας μέσω της Ευρωπαϊκης Ένωσης προς την Ελλάδα, την οποία ανέφερε ο πρώην Γερμανός πρέσβης von Bredow, ουδέποτε είχε δοθεί… έναντι του κατοχικού δανείου.

Για όσους ενδιαφέρονται περαιτέρω, παραθέτω μια αξιολογότατη πηγή στα ελληνικά: «Οι επανορθώσεις και το ελληνικό κατοχικό δανειο», Τάσος Ηλιαδάκης, Συμπληρωμένη 2η έκδοση 2012, Εκδόσεις Πελασγός

Παραθέτω δυο ΥΓ απο το βιβλίο του Ηλιαδάκη που διευκολύνουν την κατανόηση του θέματος:

1. Το κατοχικό δάνειο ήταν αναγκαστικό. Οι μετέπειτα τροποποιήσεις της αρχικής συμφωνίας της Ρώμης το μετέτρεψαν σε συμβατικό. Επι πλέον ήταν σταθερού νομίσματος και απο το 1944 και μετά έντοκο.  Σελίδα 127.

2. Η συμφωνία του Λονδίνου ορίζει οτι μπορει να αναθεωρηθεί μετά την ενοποίηση της Γερμανίας και οτι ο διακανονισμός των επανορθώσεων θα γίνει με την υπογραφή της οριστικής συνθήκης της ειρήνης απο τη Γερμανία. Σελίδα 178.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News