Ο νόμος 4009/2011 για τα AEI γνωστός και ως «νόμος Διαμαντοπούλου» προσπάθησε να αλλάξει το σκηνικό στα ελληνικά πανεπιστήμια. Η αντίδραση που συνάντησε από σημαντικό μέρος των πανεπιστημιακών  εμπόδισε την εφαρμογή του. Το καλοκαίρι ήρθε ο νόμος 4076/2012 που προσπάθησε να «βελτιώσει την εφαρμοστικότητα» του νέου νόμου-πλαισίου μετά από διαβουλεύσεις του υπουργείου με τους πρυτάνεις. Πολλοί το θεώρησαν ως ήττα της Διαμαντοπούλου από το «καθηγητικό κατεστημένο», κάποιοι ως «μικροαλλαγές στα διαδικαστικά». Ο νέος αυτός νόμος λοιπόν που ψηφίστηκε και είναι σε ισχύ από τον Αύγουστο, έδωσε παράταση θητείας στις πρυτανικές αρχές και προβλέπει κάποιες διαδικασίες για να διοικηθούν τα Πανεπιστήμια. Μία από τις προβλέψεις είναι ότι πρέπει να προκηρυχθούν εκλογές για τα μέλη του Συμβουλίου των Πανεπιστημίων έως τις 25/10/2012. Κάποια ΑΕΙ έχουν προκηρύξει τις εκλογές (ΑΠΘ, ΟΠΑ, Δημοκρίτειο, Πατρών κ.ά.) κάποια άλλα θα το κάνουν εντός των ημερών (αν δεν υπάρξει κώλυμα…). Η προκήρυξη των εκλογών δεν σημαίνει βέβαια και τη διενέργειά τους, καθότι όπως υποστηρίζουν δυναμικές ομάδες διδασκόντων και φοιτητών «δεν θα το επιτρέψουν»…

Κι ερχόμαστε πάλι στο γνωστό σημείο μηδέν. Η αντίδραση σε κάποιο νόμο έχει συγκεκριμένα, θεσμικά μονοπάτια δράσης. Για παράδειγμα, προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την αντισυνταγματικότητα βασικών διατάξεων του νομοθετικού αυτού πλαισίου, κάτι που έχει ήδη γίνει. Η παρεμπόδιση της προκήρυξης των εκλογών ή και των ίδιων των εκλογών από μέλη ΔΕΠ και φοιτητές «για να μην εφαρμοστεί ο νόμος» είναι ένα αγωνιστικό μονοπάτι δράσης που περνάει όμως τα λάθος μηνύματα. Την στιγμή που το ελληνικό Πανεπιστήμιο βάλλεται (άδικα εν πολλοίς, δείτε εδώ για παράδειγμα το ωραίο άρθρο του Δ. Καραδήμα), τέτοιες αντιδράσεις είναι βούτυρο στο ψωμί των κατηγόρων του. Η παράλυση που θα επιφέρει στο Πανεπιστήμιο αυτή η επαναστατική γυμναστική θα μας γυρίσει ακόμα πιο πίσω.

Επίσης είναι κι ένα θέμα η δήλωση «αυτός ο νόμος δεν θα εφαρμοστεί», ή μάλλον, «ούτε αυτός ο νόμος δεν θα εφαρμοσθεί» από του πανεπιστημιακούς δασκάλους, την πνευματική ελίτ δηλαδή της χώρας. Επιλεκτικότητα στην εφαρμογή των νόμων σημαίνει και αυθαιρεσία στην επιλογή του ποιοι νόμοι είναι καλοί και ποιοι κακοί. Ο πανεπιστημιακός δάσκαλος που το επικαλείται μεγαλοφώνως θα πρέπει να βρει επιχειρήματα απέναντι π.χ. στους φοιτητές που πολιορκούν το γραφείο του επειδή έβαλε δύσκολα θέματα στις εξετάσεις και πέρασε μόνο το 20%. Αν απαιτήσουν οι φοιτητές να περάσουν και όσοι έγραψαν 3 ή να ξαναδώσουν το μάθημα τι θα τους πει; Ότι ο νόμος δεν το προβλέπει; Μαντεύετε  ποια θα ήταν η απάντηση των φοιτητών…   

Δεν νομίζω ότι κινδυνεύει τόσο πολύ το δημόσιο Πανεπιστήμιο από τον νέο νόμο, ώστε να δικαιολογεί τέτοιες ακραίες εκδηλώσεις απ’ όσους διαφωνούν είτε καθολικά είτε με συγκεκριμένα άρθρα του. Από την άλλη, ο νέος νόμος δίνει περισσότερη αυτοτέλεια στα ΑΕΙ κάτι που αποτελούσε (αποτελεί) διακαή πόθο των πανεπιστημιακών. Περισσότερη ελευθερία όμως σημαίνει και περισσότερες ευθύνες για την πανεπιστημιακή κοινότητα, κάτι για το οποίο φαίνεται δεν είμαστε έτοιμοι. Σημαίνει νοικοκύρεμα, λογοδοσία, αξιολόγηση, διεθνής ανταγωνισμός. Τα περισσότερα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν (τουλάχιστον ακόμα) το πνευματικό κεφάλαιο να ανταποκριθούν σε αυτόν το ρόλο (βλ. π.χ. το πρόσφατο άρθρο του Λ. Βλάχου). Το να επιλέγουν κάποιοι να εκμεταλλευτούν την γενικότερη κοινωνική αναταραχή για να μην ξεβολευτεί μια κατάσταση που υπάρχει στα ελληνικά πανεπιστήμια μόνο προς αυτήν την κατεύθυνση δεν προσφέρει. Σε μια δύσκολη περίοδο κρίσης η ελληνική κοινωνία χρειάζεται κάποιες σταθερές. Το πανεπιστήμιο μπορεί να είναι μια από αυτές. Ένα σύγχρονο όμως πανεπιστήμιο που θα λειτουργεί και δεν θα είναι όμηρος συγκεκριμένων ομάδων και «συλλογικοτήτων». Αλλιώς, θα αναρωτιόμαστε σε λίγα χρόνια πώς άνθισαν ξαφνικά τα ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News