Σαν σήμερα, 5 Νοεμβρίου του 1957, κηδεύεται στο Ηράκλειο ο Νίκος Καζαντζάκης. Άλλη μια επέτειος από τις πολλές που έχουμε να θυμόμαστε σημαντικούς Έλληνες. Και πάντα κάνουμε τα γνωστά. Σύμβολα, μεσσίες, λόγια, αναμνήσεις και μνημόσυνα για να δείξουμε τη φωτογραφία του παππού, στο μεγάλο σαλόνι. Παλιά ιστορία και το κόλπο γνωστό. Ίδιο με την «ηθικοπλαστική» τακτική του σχολείου που παίζει με τις συνειδήσεις των μαθητών, όταν τους κουνάει το δάχτυλο στη Λογοτεχνία, για να τους κάνει ταπεινωμένους «περήφανους».

Ο Καζαντζάκης είναι επίκαιρος σε μια κοινωνία που αργοπεθαίνει μέσα στα ψέματα. Φέρνω στον νου πώς τον αντιμετώπισαν οι εκπρόσωποί της όταν ζούσε και έγραφε. Τίποτα όμως δεν άλλαξε από τότε ως σήμερα, και ούτε πρόκειται να αλλάξει στο μέλλον, αν δεν ξυπνήσει η Ελλάδα του Καζαντζάκη μέσα μας.

Από τη μία, παπάδες, φασίστες, κομμουνιστές, προγονόπληκτοι, προοδόπληκτοι, ξεροκέφαλοι, ιεροεξεταστές, ολυμπιακοί, παναθηναϊκοί και από την άλλη, ο Έλληνας. Αυτός που περιγράφεται στην Ασκητική του. Το πιο ανατρεπτικό κείμενο της ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας. Ο Έλληνας που είναι μόνος μέσα στο έργο και στη δροσερή αχλή της πνευματικής του ανάσας. Που προσπαθεί, που αγωνίζεται σε εργαστήρια και αμφιθέατρα, σε λευκά χαρτιά βιβλίων, σε σχολικές αίθουσες, σε χωράφια, σε επιχειρήσεις, σε παγωμένα μέρη μακρινά από τον ήλιο της Μεσογείου. Ο δυτικός Έλληνας, που φέρνει από την Ανατολή μόνο το σπέρμα της αναζήτησης και το γεννάει σε πράξη και φως.

Αν είχα τον τρόπο να ξαναχτίσω το νέο εθνικό μας αφήγημα, να ξαναφτιάξω από την αρχή την εθνική μας συνείδηση, θα έπαιρνα τον Καζαντζάκη και θα τον έστελνα στη σκέψη κάθε παιδιού στα σχολεία. Θα πάντρευα τη δική του παράδοση με την επιστήμη, τη δουλειά, την οικονομία, την πολιτική και τον πολιτισμό. Και θα τίναζα στον αέρα όλους αυτούς που τον «σκότωσαν» και τον έστειλαν στα μουσεία. Αγιογράφους, ινστρούκτορες, αρχαιολόγους και κακόμοιρους παραμυθάδες.

Η χώρα πεθαίνει μαζί με τους νεκροθάφτες της. Και είναι ακριβώς οι ίδιοι που αντιστάθηκαν στο πνεύμα του Καζαντζάκη. Το πρόβλημα δεν είναι ούτε οικονομικό ούτε μόνο πολιτικό. Είναι η σκέψη, η συνείδηση και ο πολιτισμός που χάνεται. Και σήμερα γεννιούνται συνέχεια Καζαντζάκηδες και μάλιστα ανώτεροί του. Αλλά πληθαίνουν και αυτοί που είναι έτοιμοι να τους αφορίσουν. Στα κόμματα, στις εκκλησίες και μέσα στο κράτος, το «βυζαντινό» και το «τούρκικο».

Χρειάζεται μια άλλη Ιδέα, ένα νέο ξεδίπλωμα στα μυαλά μας. Έχουμε κολλήσει επικίνδυνα στη συνήθεια της παράνοιας. Δεν είναι χρήσιμο να πεθαίνουν σήμερα οι «Καζαντζάκηδες»…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News