Βρέθηκα, το περασμένο Σάββατο, σε μια εκδήλωση μνήμης και απόδοσης φόρου τιμής προς αντιστασιακούς και αγωνιστές της κατοχής και του εμφυλίου, που χάθηκαν πρόσφατα. Θα μου πείτε, σε μια εποχή που η ελληνική κοινωνία μαστίζεται από την ανεργία και την ανέχεια, έχουν θέση τέτοιες εκδηλώσεις; Η απάντησή μου είναι ναι, αν στόχος δεν είναι η καλλιέργεια μίσους αλλά ο συντροφικός αποχαιρετισμός. Και κάτι ακόμα, η ιστορία αυτή και οι ιστορίες αυτές, έχουν γραφεί, και θα συνεχίσουν να γράφονται, από μελετητές και ιστορικούς του παρόντος και του μέλλοντος, σαν αναπόσπαστο κομμάτι της πρόσφατης ιστορίας μας. Όμως η ζωντανή αναφορά σε γεγονότα της εποχής εκείνης από ανθρώπους που τα βίωσαν οι ίδιοι, και που σήμερα είναι 80+ ετών, και μερικοί 90+, έχει μια ξεχωριστή αξία που κάποτε θα σβήσει. 

Μίλησαν πέντε-έξι ομιλητές και ομιλήτριες. Αναφέρθηκαν στις δικές τους εμπειρίες αλλά, κυρίως, σε πρόσωπα που δεν υπάρχουν πια. Άνθρωποι των ανατολικών συνοικιών της Αθήνας, Παγκράτι, Καισαριανή, Βύρωνας, κ.ά. Άνθρωποι απλοί, αυτό που λέμε άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Άνθρωποι που αντιστάθηκαν στους Γερμανούς, άνθρωποι που στη συνέχεια ονειρεύτηκαν ένα διαφορετικό μέλλον για την Ελλάδα και αγωνίστηκαν γι' αυτό στην πόλη και στα βουνά. Ηττήθηκαν, μαζί και τα όνειρά τους. Πολλοί θα πουν καλύτερα. Ίσως και να 'χουν δίκιο, ή μάλλον σίγουρα έχουν δίκιο, αν κρίνουμε από αυτά που συνέβησαν όπου υπήρξε κομμουνισμός. Όμως οι άνθρωποι αυτοί ήσαν αγνοί, ήσαν ιδεολόγοι, (ήσαν από αυτούς που κατήγγειλαν αργότερα τη σοβιετική εισβολή στην Πράγα το 1968) και το κυριότερο πλήρωσαν σκληρά τα πιστεύω τους για μια κοινωνία πιο δίκαιη. Βασανισμοί, δολοφονίες, στρατόπεδα συγκέντρωσης, εξορίες.

Από όσες αφηγήσεις άκουσα, δύο μου έκαναν μεγάλη εντύπωση: η μία από έναν άνθρωπο που σήμερα πλησιάζει τα εκατό, με εξαιρετική διαύγεια πνεύματος και άρθρωση λόγου, ο οποίος αναφέρθηκε σε έναν αντιστασιακό φίλο του που πυροβολήθηκε από Γερμανούς στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου, και ένας από αυτούς δίνοντάς του τη χαριστική βολή τον πυροβόλησε στο κεφάλι. Η σφαίρα μπήκε από το στόμα και σφηνώθηκε στο κρανίο. Ο άνθρωπος αυτός επέζησε και υπήρξε όλη του τη ζωή δραστήριος αγωνιστής, μέχρι πριν δύο χρόνια οπότε και πέθανε σε βαθιά γεράματα. Η δεύτερη αφήγηση που με εντυπωσίασε, ήταν αυτή μιας γυναίκας που αναφέρθηκε στις εξορίες και τις ταλαιπωρίες γυναικών στα αντίστοιχα στρατόπεδα. Χίος, Μακρόνησος, Τρίκερι Παγασητικού, πάλι Μακρόνησος, και τέλος Αη Στράτης. Καταγγελίες στον ΟΗΕ, ακολουθούμενες από μετακινήσεις σε διαφορετικές τοποθεσίες για «σβήσιμο» του ίχνους. Πολλές από αυτές τις γυναίκες ήσαν μανάδες με μικρά παιδιά.

Η μόνη επώνυμη που αναφέρθηκε ήταν η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ. Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από συνέντευξή της στο ΒΗΜΑ:

«Τα Δεκεμβριανά δεν είναι ξεκάρφωτα. Είναι η συνέχεια μιας ολόκληρης ιστορίας. Εγώ θα ήθελα να πιάσω το νήμα από την ημέρα της Απελευθέρωσης της Αθήνας, στις 12 Οκτωβρίου του '44.

Είμαι 17 χρόνων. Κατεβαίνω στο Σύνταγμα και ξέρω ότι έχουμε ελευθερωθεί. Γιατί; Γιατί στον αέρα μυρίζω το άρωμα του καπνού Players. Μήπως είχαν μοιράσει οι Αγγλοι τσιγάρα; Ακόμη έχω στο ρουθούνι μου το άρωμα εκείνου του καπνού.

Από τότε και ως τις 18 Οκτωβρίου, που έρχεται ο Γεώργιος Παπανδρέου να μιλήσει στο Σύνταγμα, κάθε μέρα είμαι και σε μια διαδήλωση. Θυμάμαι τον Παπανδρέου να λέει «Λαοκρατία δεν είναι μόνον δικαίωμα ψήφου» και ο κόσμος από κάτω να ενθουσιάζεται και να φωνάζει «Λαοκρατία και όχι βασιλιάς». Δεν άκουσα, δεν κατάλαβα τι άλλο είχε πει τότε ο Παπανδρέου.

Από το '43 είμαι στην ΕΠΟΝ. Όπως και τώρα, έμενα στον Βύρωνα. Με το όνομα «Νίκη» και με καθοδηγητή τον «Αλέξη» (κατά κόσμον Χρήστο Πασαλάρη) ανήκω στην ομάδα της γειτονιάς Βύρωνας-Παγκράτι-Καισαριανή. Καθημερινά προσπαθούμε να κατεβάσουμε κόσμο στις διαδηλώσεις. Ο καιρός είναι ακόμα καλός, κι εγώ όπως περνώ από τα σπίτια λέω στις γριούλες που κάθονται έξω στις αυλές να έρθουν μαζί μου στη διαδήλωση. Και μια γριούλα μού λέει: «Θα έρθω όταν πια θα έρθει ο βασιλιάς…».

(Όλη η συνέντευξη εδώ)

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News