Τι ειπώθηκε στην κυριακάτικη έκτακτη συνάντηση Παπανδρέου με τον Ομπέιντι, απεσταλμένο του Καντάφι για τον πόλεμο στη Λιβύη; Δεν έχουμε ιδέα. Πειράζει; Είναι κακό η διπλωματία να είναι και μυστική; Είναι υποχρεωτική η πλήρης διαφάνεια στην εξωτερική πολιτική, ή είναι θεμιτό κάποιες διπλωματικές επαφές, επιχειρήσεις ή συμφωνίες να παραμένουν στο σκοτάδι;

Για τον Τζούλιαν Ασάνζ, η απάντηση είναι αυτονόητη. «Help Wikileaks keep governments open» γράφει η ιστοσελίδα του, καλώντας όλους τους πολίτες του κόσμου να βοηθήσουμε. Έστω και με διαρροές, όλα να δημοσιεύονται, για να μη μένουν κρυφές οι κυβερνητικές «αδικίες». Την ακριβώς αντίθετη άποψη εξέφρασε η Χίλαρι Κλίντον, σημειώνοντας πως πρόκειται για μία επίθεση στην καρδιά του πώς μπορεί να λειτουργεί μία υπεύθυνη κυβέρνηση. Μυστικά. Ή τουλάχιστον και μυστικά.

Η κυβέρνηση Παπανδρέου φαίνεται πως είναι κι εκείνη υπέρ της μυστικής διπλωματίας. Αυτό προκύπτει τουλάχιστον από ένα σχετικό τηλεγράφημα που έφερε στη δημοσιότητα το Wikileaks και η Καθημερινή και αφορά στις απόψεις που μοιράστηκε η γραμματέας Διεθνών Σχέσεων του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Πωλίνα Λάμψα, με την αμερικανική πρεσβεία το Δεκέμβρη του 2009. Σε αυτό, η ίδια, αλλά και ο Άλεξ Ρόντος, δηλώνεται πως λειτουργούσαν «ως άτυποι σύμβουλοι» του πρωθυπουργού, αναλαμβάνοντας «ειδικές υποθέσεις και πρότζεκτ» εκτός της δομής του Υπουργείου Εξωτερικού. Μάλιστα, σε μία στιγμή αυτοκριτικής, η κυρία Λάμψα εξέφρασε την «ανησυχία της»  για την «υπερβολικά πολλή μυστική διπλωματία» (too much secret diplomacy), που ίσως προκαλεί «σύγχυση» στη χάραξη μίας ενιαίας και αποτελεσματικής εξωτερικής πολιτικής. Με τη διαρροή του τηλεγραφήματος η κυρία Λάμψα βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Έτσι, τα διέψευσε όλα, σημειώνοντας πως «το ΠΑΣΟΚ είναι απολύτως αντίθετο με πρακτικές μυστικής διπλωματίας».

Προφανώς υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει πολλή μυστική διπλωματία. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν είναι αντίθετο σε αυτή τη (διεθνή) πρακτική. Αντίθετα, ίσως ο Παπανδρέου είναι και ο μεγαλύτερος σύγχρονος θιασώτης της. Η κυβέρνηση είναι αντίθετη απλά στο να παραδεχτεί ότι υπάρχει πολλή μυστική διπλωματία.

Αν ο Παύλος Αποστολίδης, πρώην διοικητής της ΕΥΠ και εξαιρετικός διπλωμάτης, είναι κοντά στην ολοκλήρωση της προετοιμασίας μίας ιστορικής συμφωνίας μετά από διακριτικές δεκάδες επαφές με τον τούρκο ομόλογο του, ίσως είναι συμφέρον να μην ανακοινώσει μία μυστική συνάντηση-κλειδί. Για να μην στραβώσει. Αν συναντώνται Παπανδρέου και Ερντογάν πχ στο Ερζερούμ, μόνοι οι δυο τους, για πάνω από μία ώρα, συζητώντας μία «επώδυνη» συμφωνία για τις διαφορές στο Αιγαίο, ίσως είναι συμφέρον να μην ανακοινώνουν τι είπαν. Μέχρι τουλάχιστον να ξεπεραστούν και τα τελευταία εμπόδια.

Η επαφή με τον απεσταλμένο του Καντάφι λοιπόν, οι επαφές Αποστολίδη με τους Τούρκους ή ακόμη και η μακρά συνομιλία Παπανδρέου-Ερντογάν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν, ως προς το περιεχόμενο τους, «μυστική διπλωματία». Μπορεί αυτό να γίνει ανεκτό; Νομίζω πως ναι, υπό έναν απαράβατο όρο: πως η εξωτερική πολιτική την οποία υπηρετεί κατ’εξαίρεση η «μυστική» αυτή διπλωματία είναι απολύτως γνωστή στον ελληνικό λαό και άρα τυγχάνει της αποδοχής του.

Κι εδώ μπαίνει στη συζήτηση το νέο δόγμα εξωτερικής πολιτικής. «Για πρώτη φορά» δημιουργείται κάτι τέτοιο, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του ΥΠΕΞ. Σύμφωνα με όσα δήλωσε ο Γρηγόρης Δελαβέκουρας το Γενάρη, «η πρόθεση είναι μέσα στη διαδικασία της σύνταξης του δόγματος της εξωτερικής πολιτικής να εμπλακούν τόσο τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής αλλά και εκπρόσωποι του ακαδημαϊκού κόσμου, ενδεχομένως και του δημοσιογραφικού κόσμου».

Το «ενδεχομένως» δείχνει πως η κυβέρνηση αμφιταλαντεύεται, ανάμεσα στο opengov και τη «μυστική διπλωματία». Δεν έχει αποφασίσει ακόμη αν πρέπει να δημοσιεύσει στον Τύπο (ή ακόμη να θέσει και σε δημόσια διαβούλευση;) το νέο «ευαγγέλιο» της εξωτερικής μας πολιτικής. Κακώς. Πρέπει να ξεπεράσει τους δισταγμούς και τις φοβίες της απέναντι σε αυτό που θεωρεί  πως είναι ένα, πλειοψηφικό στη κοινωνία, εθνικιστικό μπλοκ. Και να προσπαθήσει ανοιχτά να κερδίσει τη μάχη των ιδεών. Πιστεύει ο Παπανδρέου για παράδειγμα στο δόγμα των «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες», α λα Νταβούτογλου; Ας το υπερασπιστεί δημόσια, ώστε να μπορεί να επιχειρήσει στη πορεία δύσκολους συμβιβασμούς με τον Γκρούεφσκι και τον Ερντογάν. Να υποστηρίξουμε ενεργά τη δημοκρατική «Άνοιξη των Αράβων», κόντρα στους δικτάτορες, ακόμη και με F-16 κατά του Καντάφι ή όχι; Να μείνουμε παντού ουδέτεροι ή να δράσουμε κυνικά και κατά περίπτωση, πχ κατά του Μουμπάρακ, ουδέτεροι έναντι του Καντάφι και υπέρ του Ασάντ; Ποια πρέπει να είναι η σχέση μας με το Ισραήλ; Έχει σημασία αν ήταν τελικά ακριβής η έκθεση Goldstone  για τα ισραηλινά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στη Γάζα ή δεν θα άλλαζε τίποτα; Πόσο να αλλάξει την παραδοσιακή στρατηγική μας στο Κυπριακό το αέριο του κοιτάσματος «Λεβιάθαν» και συνολικά η ενέργεια και οι ΑΟΖ; (εξαιρετική ανάλυση του Αντώνη Φουρλή)

Κατά τη γνώμη μου, όλα αυτά είναι ερωτήματα που δεν πρέπει να απαντηθούν στα κρυφά. Κάποια είναι όντως τεχνικά και σύνθετα, αλλά τα περισσότερα είναι πιο «εύκολα», θέματα αρχών, στρατηγικής και ιεράρχησης προτεραιοτήτων. Ας μην τα φοβόμαστε. Κι ο Μαρκεζίνης, για πολλούς ο νέος γκουρού των εθνικών θεμάτων, ένας απλός δικηγόρος είναι, δεν είναι ειδικός. Ας τα συζητήσουμε λοιπόν όλα ανοιχτά και δημόσια, από την αρχή και χωρίς ταμπού, ώστε το νέο «Δόγμα» να αξίζει τον βαρύγδουπο τίτλο του. «Για πρώτη φορά».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News