Νέο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών ανακηρύχθηκε μόλις η Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη. Ουάου. Μεγάλη τιμή. Έγινε «αθάνατη» ή ”immortelle” όπως αποκαλούν τους ακαδημαϊκούς τους οι Γάλλοι. Αν κρίνει όμως από τη θέση της Ακαδημίας στην ελληνική κοινωνία, μάλλον «ζωντανή νεκρή» θα έπρεπε να την αποκαλούν.

Την ύπαρξη της Ακαδημίας καταρχήν δεν την γνωρίζει σχεδόν κανείς, ειδικά όσοι είναι κάτω από 40. Υπάρχει σε Σώμα; Ποιοι την αποτελούν; Πόσοι είναι αυτοί; Με τι κριτήρια επιλέγονται; Και κυρίως, ποιος είναι ο ρόλος της; Όλα τα άλλα ερωτήματα είναι μάλλον δευτερεύοντα, πρώτη ύλη για δύσκολες ερωτήσεις στο trivial. Αλλά πραγματικά ποιος είναι ο ρόλος της Ακαδημίας; Τι κάνουν αυτοί οι άνθρωποι;

Σύμφωνα με τον Οργανισμό λειτουργίας της, η Ακαδημία Αθηνών έχει σκοπό «την δια γνωμοδοτήσεων, προτάσεων, αποφάσεων και κρίσεων διαφώτισιν και καθοδήγησιν» της κυβερνήσεως. Βαρύγδουπο αλλά ενδιαφέρον.
Στον Ιδρυτικό Νόμο της Ακαδημίας, τον οποίο υπέγραφε το 1926 ο Θεόδωρος Πάγκαλος (ο δικτάτωρ παππούς) αναφέρεται ότι η ύπαρξη Ακαδημίας ήταν «εθνική ανάγκη εκ των μεγίστων, όπως φωτίζη και χειραγωγή τας δημόσιας υπηρεσίας, μελετά και κανονίζη τα της εθνικής ημών γλώσσης, …μελετά και τελειοποιή την δημόσιαν εκπαίδευσιν, μελετά και ερευνά την ελληνικήν ιστορίαν, …ενθαρρύνει και ζωογονή τας πνευματικάς αρετάς του Έθνους». Βαρύς και ασήκωτος ο ρόλος των ακαδημαϊκών μας…

Η θέση της Ακαδημίας στην ελληνική κοινωνία θα ήταν τόσο σημαντική που στο κείμενο του νόμου αναφέρεται πως έτσι οι επιστήμες, τα γράμματα και οι τέχνες θα γίνονταν «ο σοφός σύμβουλος του νομοθέτου, η φωτεινή λαμπάς της συνειδήσεως του δικαστού, …ο οδηγός του δημόσιου λειτουργού, … το θεμέλιον του Κράτους».
 

Είναι κωμικοτραγικό. Το θεμέλιον του Κράτους ήταν τότε και παραμένει τώρα τελείως σαθρό. Σάπιο. Ο νομοθέτης όντως θα χρειαζόταν έναν σοφό, αμερόληπτο σύμβουλο αλλά η Ακαδημία δεν είναι αυτός. Μία λαμπάς (κορυφαία λέξη) συνειδήσεως θα ήταν χρήσιμη για τον δικαστή αλλά η Ακαδημία δεν είναι αυτή. Όσο για τις δημόσιες υπηρεσίες, διαφώτιση και όχι χειραγώγηση θα ήταν χρήσιμη για αλλαγή. Και η Ακαδημία σίγουρα δεν βοηθάει με σκέψεις και προτάσεις.

Η Ακαδημία Αθηνών είναι απλά αόρατη. Ενώ η ελληνική κοινωνία χάσκει χρεωκοπημένη, σπασμωδικά μόνο αναζητώντας διέξοδο, εκείνη είναι απούσα. Η έννοια του public intellectual, του διανοούμενου που παρεμβαίνει στη δημόσια ζωή, που τόσο μας λείπει, της είναι άγνωστη έννοια.

Όταν παρεμβαίνει, με λίγες αράδες μόνο, και πολύ σπάνια, είναι με ένα παλαιοδεξιό, αρτηριοσκληρωτικό στυλ, που αντανακλά και την ηλικία και τις αντιλήψεις των υπερηλίκων μελών της. Στην πρώτη σελίδα της ιστοσελίδας της πχ, έχουν ξεμείνει δύο ανακοινώσεις του 2008! Η μία είναι η δημόσια τοποθέτηση της Ακαδημίας για το Μακεδονικό Ζήτημα, στην οποία μιλάει για «ακραία πρόκληση» των Σκοπίων, «εθνικιστικό παροξυσμό» και κατηγορεί την γείτονα πως «εκτρέφει βλέψεις εξακολουθητικά επεκτατικές», τοποθετώντας ιδελογικά τους «Αθανάτους» μας ανάμεσα στη ΝΔ και τον ΛΑ.Ο.Σ.

Στη δεύτερη, επιτίθεται (ως σύνολο!) στη συγγραφέα Μαρία Γεωργιάδου για τη βιογραφία του μεγάλου μαθηματικού Καραθεοδωρή επειδή διαφωνεί με τα συμπεράσματα της έρευνας της για τον Έλληνα ακαδημαϊκό. Τέτοιος φαίνεται πως είναι ο σεβασμός της στη διαφορετική απόψη, απλά ανύπαρκτος.

Προφανώς και δεν προκάλεσε η Ακαδημία Αθηνών όλα τα δεινά μας, και στην εκπαίδευση, και στη γλώσσα, και στο Δημόσιο και στη διαφθορά. Οι σοφοί μας ακαδημαϊκοί όμως, δεν κάνουν και σχεδόν τίποτα για να βοηθήσουν να αλλάξουν τα πράγματα. Δεν έχουν σχεδόν καμία παρουσία στα κοινά, δεν έχουν καμία επαφή με τους νέους, δεν καταπιάνονται με άλλα ζητήματα παρά μόνο με εκείνα του χτες.

Αν έχουμε τους πολιτικούς που μας αξίζει, και την τηλεόραση που μας αξίζει, ίσως έχουμε και τους διανοούμενους που μας αξίζει. Όχι αθάνατους. Ζωντανούς νεκρούς.

ΥΓ Ο νέος πρόεδρος της Ακαδημίας, Απόστολος Γεωργιάδης είναι παλιός μου, και άριστος, δάσκαλος στη Νομική, αλλά και συγγενικό μου πια πρόσωπο, ως πεθερός της αδερφής μου. Αν και του εύχομαι καλή επιτυχία στα νέα του καθήκοντα, πολύ αμφιβάλλω για το πόσα μπορεί να πετύχει.

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News