Χύμα καπνό είναι εξαιρετικά εύκολο να βρεις. Είτε στο διαδίκτυο, είτε στις λαϊκές αγορές με 20 ευρώ/κιλό, είτε από έναν φίλο φίλου που του τον έδωσε ένας θείος που έχει καπνοκαλλιέργειες. Είναι πολύ φτηνός και πολλές φορές εύγευστος.

Βέβαια υπάρχει μια μικρή λεπτομέρεια που δεν τη σκέπτονται πάντα όσοι καπνίζουνε λαθραίο καπνό. Μπορεί να μη μας φαίνονται αλλά το Χημείο του Κράτους μπορεί να δει ξεκάθαρα μέσα από αναλύσεις ότι μέσα σε παράνομα διακινούνται καπνό/τσιγάρα υπάρχουν απορρίμματα καπνού, παραπροϊόντα με χρήση ανεξέλεγκτων χημικών, τρίχες ζώων, πλαστικά, βαρέα μέταλλα, μη επιτρεπτά αγροχημικά προϊόντα και φυσικά υπερβολική πίσσα, νικοτίνη και μονοξείδιο του άνθρακα. Χωρίς λοιπόν να είναι γνωστές οι συνθήκες υγιεινής στους χώρους παρασκευής το κερασάκι στην τούρτα είναι πως μέσα σε λαθραία τσιγάρα έχουνε βρεθεί ακόμα και περιττώματα ποντικών.

Παράνομα 1 στα 5 τσιγάρα σύμφωνα με έρευνα του ΙΟΒΕ

Το 1 στα 5 τσιγάρα που καπνίζουν οι Έλληνες είναι παράνομο σύμφωνα με την έρευνα «Το παράνομο εμπόριο καπνού: Οι συνέπειες για τον κλάδο και την οικονομία» που πραγματοποίησε το Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) με την υποστήριξη της εταιρείας Παπαστράτος.

Η έρευνα παρουσιάστηκε στις 25 Νοεμβρίου σε εκδήλωση -ενώπιον του υφυπουργού Οικονομικών κ. Γιώργου Μαυραγάνη- με βασικούς ομιλητές τον κ. Artyom Chernis (αντιπρόεδρο της Philip Morris International για θέματα Στρατηγικής και Πρόληψης ενάντια στο παράνομο εμπόριο), τον κυρίων Χάρη Θεοχάρη (Γ.Γ. Δημοσίων Εσόδων), τον Αντι/γο Αδαμάντιο Σταματάκη (Υπ/γό Ελληνικής Αστυνομίας), τον Αντιναύαρχο Δημήτριο Τσιαδή (Υπ/γό Λιμενικού Σώματος) και τον κ. Νικήτα Θεοφιλόπουλο (Πρόεδρο και Διευθ. Σύμβουλο της Παπαστράτος).

Είναι πραγματικά εντυπωσιακό ότι ενώ το 2008 τα παράνομα τσιγάρα κάλυπταν μόλις το 2,2% της συνολικής κατανάλωσης, από τη στιγμή που ξέσπασε η κρίση το ποσοστό ταχύτατα εκτοξεύτηκε στο 19,5% εντός του 2013 (340% αύξηση) το οποίο σε πραγματικούς αριθμούς σημαίνει 4,4 δισ. τσιγάρα.

Πρωταθλήτριες περιοχές στην καπνοπαρανομία είναι ο Παύλος Μελάς, Ο Πειραιάς (λιμάνι γαρ), η Νίκαια, Αχαρνές, Αθήνα, Περιστέρι, Κορδελιό-Εύοσμος, Θεσσαλονίκη, Χανιά, Ηράκλειο και Καλλιθέα. Στη Φθιώτιδα και στο Αγρίνιο δε έχουν εντοπιστεί ακόμα και εγκαταστάσεις που διακινούσαν παράνομο χύμα καπνό, ενώ στο στόχαστρο του ΣΔΟΕ μπαίνουν και άλλες τέτοιες εγκαταστάσεις στην Ελλάδα, κυρίως σε καπνοπαραγωγικές περιοχές. Από το 2005 στην Ελλάδα έχουν εντοπιστεί επίσης 2 εγκαταστάσεις παραγωγής παράνομων τσιγάρων (Β. Ελλάδα και Μενίδι).

Τι είδος παράνομου καπνού φουμάρεις;

Όταν λέμε παράνομο εμπόριο εννοούμε ουσιαστικά τέσσερις κατηγορίες λαθραίων καπνικών:

Tα λαθραία προϊόντα τα οποία είναι όντως γνήσιος -τουτέστιν καθαρός καπνός- που όμως διακινείται παράνομα σε άλλη αγορά από αυτή για την οποία προορίζονταν. Δηλαδή ενώ φορολογούνται κανονικά σε τρίτες χώρες αγοράζονται από λαθρέμπορους και διοχετεύονται παράνομα στην Ελλάδα με την ποιότητά τους να κυμαίνεται από μέτρια έως και άριστη.

Τα παραποιημένα τσιγάρα παρασκευάζονται κυρίως στην Κίνα και είναι απλές αντιγραφές νόμιμων προϊόντων -συνήθως μεγάλων εταιρειών- χωρίς όμως την άδεια του κατόχου της μάρκας. Η ποιότητά τους λόγω των πραγματικά άγνωστων μεθόδων που παρασκευάζονται και των χημικών συστατικών τους μπορεί να είναι από μέτρια έως ιδιαίτερα επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία.

Τρίτη κατηγορία και πιο πρωτότυπη είναι τα Illicit whites (ή λευκά λαθραία) που παράγονται με κύριο στόχο τη διακίνησή τους σε αγορές όπου δεν έχουν νόμιμη διανομή. Παράγουν δηλαδή δικά τους σήματα ή με τη μέθοδο «φασόν» παράγουν νόμιμα, που είναι τσιγάρα με σήματα που έχουν καταχωρήσει διάφορες εμπορικές ή και εικονικές εταιρείες. Στη συνέχεια με φοροδασμολογικά τεχνάσματα τα προϊόντα αυτά μέσω τρίτων χωρών διοχετεύονται στο παράνομο εμπόριο με ποιότητα από κακή έως και άριστη. Τα illicit whites εξελίσσονται σε μείζον πρόβλημα αφού αντιπροσωπεύουν περίπου τα έξι από τα δέκα παράνομα τσιγάρα που καταναλώθηκαν στην Ελλάδα το 2012.

Τέλος είναι ο χύμα κομμένος καπνός για στριφτά τσιγάρα που είναι πλέον διαδεδομένος καθώς οι Έλληνες καπνοπαραγωγοί τον διαθέτουν σε χαμηλή τιμή. Μπορεί να μην είναι αναμιγμένος με διογκωμένο καπνό που αραιώνει το υλικό πλήρωσης αλλά οι περιεκτικότητες πίσσας, νικοτίνης και μονοξειδίου του άνθρακα είναι επικίνδυνα αυξημένες καθ’ υπέρβαση αυτών που προβλέπει η νομοθεσία.

Η Πολιτεία ενθαρρύνει το λαθραίο καπνεμπόριο

Ποιά είναι όμως η πραγματική χασούρα του κράτους και κατ’ επέκταση των ελλήνων φορολογουμένων από αυτή την παράνομη δραστηριότητα. Παίρνοντας για παράδειγμα ένα πακέτο τσιγάρα αξίας 3,50 ευρώ, η πραγματική αξία του είναι μόλις το 16% αυτού το ποσού ενώ το -εκπληκτικά υψηλό- υπόλοιπο 84% πηγαίνει κατευθείαν στο κράτος (ΦΠΑ-ΕΦΚ). Κάνοντας λοιπόν τη σούμα βγαίνει -σύμφωνα πάντα με την έρευνα- ότι τα απολεσθέντα φορολογικά έσοδα μόνο για το 2013 ανέρχονται σε 650 εκατ. ευρώ. Κατ’ αυτό τον τρόπο διαταράσσεται η νόμιμη αλυσίδα παραγωγής καθώς χάνονται θέσεις εργασίας από τον καπνοπαραγωγό μέχρι το περίπτερο της γειτονιάς μας.

Είναι βασικός νόμος ότι η ραγδαία αύξηση της τιμής ενός εξαρτησιογόνου προϊόντος όπως είναι ο καπνός θα ενθαρρύνει το λαθρεμπόριό του ειδικά όταν δεν υπάρχουν άλλα αντισταθμιστικά μέτρα (έλεγχοι κτλ.). Με παρέμβασή του στην εκδήλωση ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Καπνοβιομηχανιών κ. Σπύρος Φλέγκας, αναρωτήθηκε γιατί στην έρευνα του ΙΟΒΕ δεν αναφέρθηκε καθόλου η δομή του φορολογικού συστήματος το οποίο, αρχίζοντας να αλλάζει το 2010 με κορύφωση το 2012, θεωρεί ως βασική αιτία αύξησης του παράνομου εμπορίου ενθαρρύνοντας την παράνομη ζήτηση. Πράγματι ο Γ.Γ Δημοσίων Εσόδων, Χάρης Θεοχάρης, παραδέχτηκε ότι η δομή της φορολογίας στα καπνικά παίζει τον ρόλο της στην αύξηση του λαθρεμπορίου χωρίς όμως να παραλείψει να αναφέρει ότι σε αυτό το θέμα ο υφυπουργός θα έπρεπε να είναι στο βήμα για να απαντήσει αλλά ο τελευταίος περιορίστηκε μόνο στον χαιρετισμό στην εκδήλωση.

Αν και οι κατασχέσεις το α’ εξάμηνο 2013 αυξήθηκαν κατά 77% σε σχέση με το α’ εξάμηνο του 2012, τα κέρδη των εγκληματικών οργανώσεων είναι καταθλιπτικά υψηλά ώστε να μπορέσουν οι ανεπαρκείς πόροι για τις διωκτικές αρχές να σταματήσουν το πάρτι που γίνεται στις ελληνικές θάλασσες και στα σύνορα από αναρίθμητους λαθρέμπορους που διακινούν χιλιάδες τόνους παράνομου καπνού. Η Ελλάδα, ως σταυροδρόμι διακίνησης ακόμα και ανθρώπων, δεν είναι δύσκολο να λειτουργεί και ως προορισμός παράνομων τσιγάρων από Κίνα, Αίγυπτο, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κατάρ, Πακιστάν, Τυνησία, Αλγερία αλλά και άλλες χώρες. Φυσικά ακόμα και αν συλληφθούνε αυτοί οι διακινητές ο νόμος δεν είναι τόσο αυστηρός μαζί τους όσο με τους συναδέλφους τους στη διακίνηση ναρκωτικών γεγονός που τους καθιστά ακόμα πιο επίμονους στη συνέχιση της δραστηριότητάς τους αφού αφήνονται σύντομα ελεύθεροι.

Η καλύτερη ενημέρωση του κοινού, η συνεργασία της ελληνικής αστυνομίας με αυτές άλλων κρατών, η χρήση της τεχνολογίας κ.α μπορούνε να βοηθήσουνε στην πάταξη του λαθρεμπορίου αλλά αν δεν υπάρξει πολιτική βούληση και όχι μόνο μέτρα λιτότητας μην περιμένουμε ότι οι λαθρέμποροι καπνού θα γίνουν καπνός…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News