Κάποιες φορές αργά το βράδυ, όταν έχω αϋπνίες, ανάβω για λίγο την τηλεόραση μήπως και με βοηθήσει να νυστάξω. Κάνοντας ζάπινγκ, πέφτω όλο και συχνότερα σε κανάλια που παρουσιάζουν ένα τηλεπαιχνίδι όπου καλείσαι να βρεις τη λέξη που σχηματίζουν κάποια γράμματα στην οθόνη, δοσμένα σε μορφή αναγραμματισμού. Ο τηλεπαρουσιαστής ή η τηλεπαρουσιάστρια κρατάει στα χέρια του μια δεσμίδα πενηντάρικα (από 300 μέχρι 2500 ευρώ) τα οποία ισχυρίζεται ότι θα είναι δικά σου αν βρεις τη λέξη και τηλεφωνήσεις πρώτος στον αριθμό επικοινωνίας που δίνει. Μου φάνηκε ενδιαφέρον μια και μου άρεσαν πάντοτε τα παιχνίδια γνώσεων και τα παιχνίδια με γράμματα και λέξεις όπως το scrabble. Γρήγορα, όμως, ανακάλυψα, πως κάποιο λάκκο έχει η φάβα…Πρώτα απ’ όλα, οι λέξεις μου φάνηκαν πολύ εύκολες, και αν δεν τις βρεις με το πρώτο, έρχεται ο/η τηλεπαρουσιαστής/στρια και σε βοηθάει δίνοντάς σου το πρώτο γράμμα της λέξης. Πρέπει να είσαι πραγματικά ηλίθιος ή αγράμματος, μετά από αυτό, για να μη βρεις τη λέξη! Οπότε διερωτάται κανείς ποιος είναι ο στόχος ενός τόσο εύκολου παιχνιδιού, που απευθύνεται σε χιλιάδες θεατές; Μήπως υπάρχει κάποια απάτη στη μέση; Το ποτήρι της καχυποψίας μου ξεχείλισε σήμερα το πρωί όταν έπεσα πάλι σε ένα τέτοιο τηλεπαιχνίδι. Η παρουσιάστρια περιέγραφε και ξαναπεριέγραφε τη λέξη κραδαίνοντας τη δεσμίδα των χρημάτων και έλεγε πως είναι μία μαθηματική έκφραση που χρησιμοποιούμε συχνά όταν μιλάμε και λέμε χαρακτηριστικά «ανοίγω μια… για να σου πω»  και μετά λέμε «κλείνω την…». Τα δε τρία πρώτα γράμματα της λέξης όπως δηλωνόταν στην οθόνη είναι ΠΑΡ… Σχημάτιζε δε με τα χέρια της το σχήμα της παρένθεσης. Η λέξη βέβαια ήταν ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ. Κάποια στιγμή χτυπάει το τηλέφωνο και λέει η τηλεπαρουσιάστρια «για να δούμε τι έχει να μας πει ο ακροατής μας». Ακολουθεί ο εξής διάλογος: γεια σας, γεια σας, πώς σας λένε, με λένε …, από πού μας τηλεφωνείτε, από …, ωραία, βρήκατε τη λέξη, ναι, ποια είναι, είναι ΠΑΡΝΗΘΑ(!), αχ τι κρίμα κύριε… δεν είναι αυτή η λέξη δυστυχώς.

Πού να αποδώσει κανείς αυτή την κατάντια; Η κρίση έχει μειώσει δραματικά τη διαφημιστική πίτα, οπότε τα κανάλια στρέφονται όλο και περισσότερο σε τέτοιες εκπομπές που παράγουν χρήμα και που τους προσφέρουν κάποιο έσοδο. Η κρίση έχει επίσης στρέψει μέρος της κοινωνίας στη γοητεία του εύκολου χρήματος. Τέλος, και κυριότερο κατά τη γνώμη μου, η κρίση μέσα από την απαξίωση της μόρφωσης και της επίπονης προσπάθειας που αυτή απαιτεί, μας έχει οδηγήσει σε πτώχευση της γλώσσας μας, (και της σκέψης μας, αυτά πάνε μαζί), και σε όλο και μεγαλύτερη μείωση των εννοιών που είμαστε σε θέση να εκφράσουμε.

Έτσι χρησιμοποιούμε τη λέξη cool για να πούμε ότι μία σειρά από τελείως διαφορετικά πράγματα, όπως ένα όμορφο κορίτσι, ένα τοπίο, ένα ρούχο ή ένα φαγητό μας αρέσουν, χωρίς να μπούμε στον κόπο να πούμε περισσότερα. Τι μας αρέσει, γιατί μας αρέσει, τι είναι ξεχωριστό σ’ αυτό που μας αρέσει. Λέξη περιτύλιγμα, λέξη πακέτο. Στον γραπτό ιντερνετικό λόγο, κλικάρουμε στην οθόνη τα like (thumbs up) ή το αντίθετο (thumbs down), πάλι χωρίς να επεκταθούμε περισσότερο στο τι μας αρέσει, (ή τι δεν μας αρέσει) και γιατί, στο κείμενο που διαβάσαμε. Πετάμε ένα like και ησυχάσαμε, ο δε αποδέκτης καμαρώνει για τα πόσα  like έλαβε, χωρίς να νοιάζεται για το, άγνωστο σ’ αυτόν, περιεχόμενό τους ή την αιτιολογία τους. Γλώσσα ολιγολεκτική, γλώσσα προϊστορική, γλώσσα βρυχηθμών, κι ας φαντάζει, τάχα μου, σύγχρονη.

Φτώχεια, γλωσσική και πνευματική φτώχεια. Και να ξεπεραστεί, που κάποτε θα ξεπεραστεί, η οικονομική κρίση και η φτώχεια, που όλοι, άλλος λιγότερο άλλος περισσότερο, βιώνουμε, η γλωσσική και πνευματική μας φτώχεια θα κάνουν πολύ περισσότερο χρόνο να ξεπεραστούν, αν ξεπεραστούν ποτέ.

Αυτή είναι η πραγματική απειλή της κρίσης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News