Σε ένα από τα πιο γνωστά ποιήματα του Ρόμπερτ Φροστ, ενός από τους μεγαλύτερους (αν όχι του σπουδαιότερου) αμερικανούς ποιητές του 20ου αιώνα, ένας άνδρας καβάλα σε ένα άλογο κοντοστέκεται για να παρατηρήσει το χιόνι που πέφτει, διερωτώμενος σε ποιον ανήκει το δάσος που διασχίζει. Ο ίδιος ο Φροστ είχε δηλώσει πως το «Σταματώντας στο δάσος ένα χιονισμένο δειλινό» ήταν το αγαπημένο του ποίημα και θεωρούσε πως αποτελούσε την «καλύτερη ευκαιρία» του για να τον θυμούνται οι μεταγενέστεροι.

Ένας άλλος διάσημος Αμερικανός, όχι λογοτέχνης αλλά πολιτικός, ο Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι συνήθιζε να απαγγέλλει την τελευταία στροφή του ποιήματος κατά τις προεκλογικές εκστρατείες του ενώ στην ορκωμοσία για την ανάληψη των καθηκόντων του ως 35ος πρόεδρος των ΗΠΑ, το παρών έδωσε και ο ίδιος ο Φροστ, διαβάζοντας το αριστούργημά του.

Αλλά κανένας μέχρι και πριν από λίγες ημέρες δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει με την ίδια άνεση και ευκολία αυτό το περίφημο ποίημα εξαιτίας ενός νόμου του 1998 που επέκτεινε, από τα 75 στα 95 χρόνια, τη διάρκεια της προστασίας των έργων τέχνης ή διάνοιας που κυκλοφόρησαν στις ΗΠΑ από το 1923 έως το 1977.

Από την περασμένη Τρίτη, ωστόσο, ανήμερα Πρωτοχρονιάς, το ποίημα του Φροστ και οτιδήποτε άλλο κυκλοφόρησε το 1923 είναι πλέον ελεύθερα προς χρήση από τον καθένα. Στην Αμερική το γεγονός χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό και η πρώτη μέρα του νέου έτους ανακηρύχθηκε λόγω της περίστασης «Public Domain Day».

Αυτό σημαίνει ότι πλέον αποτελούν «κοινό κτήμα» όλων των Αμερικανών και όλων των ανθρώπων λογοτεχνικά έργα όπως το αντιπολεμικό μυθιστόρημα «Ένας Γιος στο Μέτωπο» της Ίντιθ Γουόρτον και «Ο Ταρζάν και το Χρυσό Λιοντάρι» του Έντγκαρ Ράις Μπάροουζ, κινούμενα σχέδια στα οποία πρωταγωνιστεί ο «Φέλιξ ο Γάτος», το τραγούδι «Yes, We Have No Bananas» του Μπίλι Τζόουνς αλλά και ταινίες όπως «Το Προσκύνημα» του Τσάρλι Τσάπλιν και «Οι Δέκα Εντολές» του Σέσιλ ντε Μιλ. Όποιος το επιθυμεί θα μπορεί ελεύθερα να εργαστεί πάνω στα εν λόγω και πολλά άλλα έργα, να τα αναπαράγει ή να τα επανεκδώσει.

Σύμφωνα με την Τζένιφερ Τζένκινς, διευθύντρια του Κέντρου για τη Μελέτη των Πνευματικών Δικαιωμάτων της Nομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Duke, ο σχετικός νόμος του 1998, γνωστός στις ΗΠΑ ως Copyright Term Extension Act, παρεμπόδισε την απρόσκοπτη ροή της τέχνης και της λογοτεχνίας στο δημόσιο χώρο για μια εικοσαετία. Τα πνευματικά δικαιώματα έργων του 1922 όπως, για παράδειγμα, ο «Οδυσσέας» του Τζέιμς Τζόις απελευθερώθηκαν το 1998, αλλά οτιδήποτε κυκλοφόρησε την επόμενη χρονιά προστατευόταν έως και την τελευταία ημέρα του 2018.

Αναμενόμενα πολλοί επέκριναν το μέτρο αυτό κάνοντας λόγο για «νομοθετική πράξη προστασίας του Mίκι Μάους», δεδομένου ότι ο αμερικανικός κολοσσός της ψυχαγωγίας είχε ασκήσει εντονότατες πιέσεις πριν από μια τριακονταετία για την ψήφισή του νόμου με στόχο την προστασία του εμβληματικού «Steamboat Willie», της πρώτης, δηλαδή, ταινίας με πρωταγωνιστή τον απόλυτο αστέρα της Walt Disney που γυρίστηκε το 1928.

Σήμερα αρκετοί υποστηρίζουν πως η λήξη της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων καθιστά αριστουργήματα της παγκόσμιας τέχνης ευάλωτα σε παραφθορές και λανθασμένες αποδόσεις. Αλλά οι υπέρμαχοι του «ελεύθερου πολιτισμού» υπογραμμίζουν πως η παρατεταμένη προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας έχει ως αποτέλεσμα πάρα πολλά έργα να λησμονιούνται από το ευρύ κοινό.

«Τα έργα που αποτελούν κοινό κτήμα είναι πιθανότερο να εκδοθούν σε έντυπη μορφή ή να διατεθούν στο Διαδίκτυο ώστε να μπορεί να τα βρίσκει ο κόσμος, αντί να παραμένουν στην αφάνεια, σε υπόγεια ή σε καταλόγους εκδόσεων», εξήγησε η αμερικανίδα ακαδημαϊκός. «Η κωμωδία αντέχει στο χρόνο. Και τα βιβλία! Ο νέος χρόνος θα μας προφέρει μια πολυεπίπεδη πρόσβαση σε μια περασμένη εποχή, και ο κοινός μας πολιτισμός θα διαμοιραστεί επιτέλους σε όλους, δίχως νομικά κωλύματα», πρόσθεσε η κ. Τζένκινς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News